مجمع تشخیص مصلحت هاشمی شاهرودی

هفته نخست دی ماه ۹۱ که بعد از چند ماه تکاپوی رسانه ای، خبر رسمی اعلام موجودیت «تشکل اساتید سطوح عالی و خارج حوزه علمیه قم» منتشر شد، دو صورت مسئله روشن شد. نخست اینکه سید محمود هاشمی شاهرودی قصد کرده بود با گستردن شبکه ای از روحانیون در قم، جای پای خود را محکم کند و دوم اینکه رقبا خوش نداشتند چنین رخ دهد. از همین رو بود که سه آیت الله برجسته قم نشین، ناصر مکارم شیرازی، لطف الله صافی گلپایگانی و جعفر سبحانی علیه اعلام موجودیت این تشکل موضع منفی علنی گرفتند و تحت تاثیر همین فشارها، محمد یزدی، رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم که قرار بود سخنران افتتاحیه این تشکل در ۷دی ماه ۹۱ باشد، به این مراسم نرفت و هاشمی شاهرودی شد تنها سخنران مراسم.

آن زمان رابطه هاشمی شاهرودی و محمود احمدی نژاد خوب بود و سخنان ناصر مکارم شیرازی مبنی بر اینکه «تقابل و ایجاد تشکل جدید در برابر حوزه علمیه قم درست نبوده و بدتر از همه اینکه رگه های انتخاباتی هم در آن باشد، نباید حوزه را ابزار انتخابات قرار دهیم»، به این جو که دولتی ها برای انتخابات ۹۲ دارند برنامه ریزی می کنند که یک پایگاه محکم در قم داشته باشند را تشدید کرد. فروردین۹۲ هم اسفندیار رحیم مشایی برای نخستین بار پیام ویژه در تکریم آیت الله سیدمحمدباقر صدر داد، مهم ترین استاد هاشمی شاهرودی. دل دادن و قلوه گرفتن ها که بیشتر می شد، طبعا حساسیت فزون تر می شد. برخی می گفتند طیف احمدی نژاد می خواهد شاهرودی را کاندیدای ۹۲ کند و برخی دیگر می گفتند می خواهد حمایت او را تضمین کند. دومی درست تر بود ولی فایده هم نداشت و شاهرودی در شورای نگهبان نتوانست کاری کند برای مشایی. مشایی ردصلاحیت شد، احمدی نژادی ها دلگیر از همه، حتی از شاهرودی و شبکه سازی عقیم ماند.

این شکست سیاسی اما بن بست تشکل تازه شاهرودی نبود. ۹خرداد۹۲ مکارم شیرازی خبر داد که قرار است آیت الله خامنه ای نظرش را درباره این تشکل به شورای عالی حوزه اعلام کند. نظر رهبر علنی اعلام نشد ولی به نظر می رسد مثبت بوده است. تشکل تحت نظر هاشمی شاهرودی راه افتاد تا در کنار «موسسه دایره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت»، «مرکز تخصصی فقه اهل بیت»، حسینیه های قم و مشهد و شبستان امام خمینی در مسجد محمدیه تهران و دفاتر متعدد شاهرودی در شهرهایی چون قم، نجف، اصفهان و ... بشوند رگ های شبکه مذهبی ای که قرار است هاشمی شاهرودی را تبلیغ کنند. عضویت او در شورای عالی مدیریت حوزه علمیه قم، مجمع جهانی اهل بیت، نایب رئيسی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و ... هم طبعا به زور شبکه می افزود. بدین مجموعه می توان دانشگاه عدالت را هم افزود که علیرغم مخالفت های جدی وزارت علوم، کارش را دارد ادامه می دهد و بودجه سالانه هم دارد. «تشکل اساتید سطوح عالی و خارج حوزه علمیه قم» اما تنها سویه حوزوی ندارد، کار سیاسی هم می کند، از فرماندهان ارشد سپاه برای سخنرانی دعوت می کند و در همین انتخابات ۹۶ هم از ابراهیم رئيسی حمایت کرد.

دیگر شبکه ای که در سال های گذشته کنار هاشمی شاهرودی بودند، برآمده از دوران ریاست او در قوه قضاییه بودند، چهره هایی چون سعید مرتضوی، محمدشریف ملک زاده، عباسعلی علیزاده، محمدرضا رحیمی، الیاس محمودی و امیر عباس سهراب بیگ. برخی از این افراد در دولت احمدی نژاد سمت های مهمی کسب کردند ولی در نهایت همه به حاشیه رانده شدند؛ مرتضوی که هنوز گرفتار دادگاه ست، علیزاده در حاشیه، ملک زاده با دخالت شاهرودی عفو رهبری گرفت و به حاشیه رفت، رحیمی را می گویند در زندان ست، محمودی و سهراب بیگ هم چون رحیمی و ملک زاده در پرونده های فساد متعدد گرفتار بودند و مشخص نیست کجا هستند. قلع و قمع شدن این شبکه در دوران ریاست صادق لاریجانی بر قوه قضاییه به دعواهای او با محمود احمدی نژاد تعبیر می شد ولی مرد اصلی پشت ماجرا، هاشمی شاهرودی بود؛ بال و پر شبکه او چیده شد. در فضای قبیله محور سیاست ایران، نداشتن شبکه چیزی ست مثل خان بی ایل. شاهرودی از سال ۹۰ رئيس شورای حل اختلاف قوای سه گانه شد و احمدی نژاد هم از آن استقبال کرد ولی شورا جایی برای بساط گستردن نبود، آدم های محدودی داشت، دفتر و دستک نداشت و کارش مقطعی بود و نمی شد از این نمد، کلاهی دوخت.

این وضعیت برای او که فارغ از مناصب سیاسی، مرجع تقلید بود و زورش در برخی کشورهای همسایه از مراجع تقلید ساکن قم بیشتر می نمود، چندان خوشایند نیست. او به رغم سکوت و پرهیز از سیاست ورزی اش، بعید است بخواهد مرجع تقلید معمولی باشد در قم که شهریه بدهد، چند نفر به دیدارش بروند، گاهی نق بزند و یا فرصتی برای نزدیکانش فراهم کند که شکر وارد کنند یا موبایل. این را که همه بلدند، خود او هم کرده، او بیشترش را می خواهد، همه دفتر دستک ها از تشکل اساتید تا دانشگاه عدالت و جست و خیز ناکامش برای ریاست مجلس خبرگان رهبری همین را می گوید. با این وجود، از دهه ۶۰ یعنی از روزگار صدارت او بر «مجمع اعلای انقلاب اسلامی عراق» تا حضورش در شورای حل اختلاف قوای سه گانه، اغلب تلاش های او برای گستردن شبکه سیاسی و مذهبی اش توفیق وسیعی نداشته، شبکه اقتصادی اش البته خوب کار می کند، از برادرزاده و فرزندان تا مشاوران و معاونان؛ همه ژن خوب دارند.

از این منظر، صدور حکم ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام برای هاشمی شاهرودی می تواند یک فرصت تازه باشد. مجمع تشخیص مصلحت یک سفره بزرگ و چرب و پرمشتری است، انبوهی از مدیران میانی جمهوری اسلامی در ۶ معاونت، مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص، دبیرخانه و ۱۳ کمسیونش و اتاق های مشاوران گردآمده اند و و اگر دبیر مجمع دل به همکاری بدهد، می توانند یک شبکه مهم سیاسی و اجرایی را شکل دهند. پرسش مهم اما این است که با چه کسی؟

احمدی نژادی ها تا قبل از انتخابات ۹۶ شایعه می کردند با ریاست هاشمی شاهرودی، محمود احمدی نژاد دبیر مجمع می شود ولی چنین نشد و محسن رضایی صندلی را محکم نگه داشت. در انتخابات۹۶ هم وقتی عباس کعبی، عضو مجلس خبرگان خبر داد شورای نگهبان با رای ۱۲ عضو شورا از جمله هاشمی شاهرودی احمدی نژاد را ردصلاحیت کرد، هم خاطرات تلخ سال ۹۲ برای احمدی نژاد های تکرار شد و هم خشم و نومیدی شان از شاهرودی بیشتر. سرکشی های پس از انتخابات و جنگی که بین لاریجانی ها و احمدی نژاد جاری ست را حتما هاشمی شاهرودی می فهمد، قبلا هم مزه نزدیکی کردن با احمدی نژاد را چشیده، بنابراین سازماندهی دوباره شبکه سیاسی اش با این طیف بعیدترین و سخت ترین گزینه ست. او باید دنبال یاران تازه بگردد و می گردد، چون می داند شخصی سازی قدرت و تحکیم و تثبیت ایل و تبار، مهم ترین نیاز است؛ مجمع تشخیص مصلحت هاشمی شاهرودی آغاز به کار کرده ست.