جنگ قطر و عربستان در اتاق های فکر واشنگتن

تذکر ایران وایر: «مؤسسه دولت‌های حاشیه خلیج عربی» ترجمه است و نه نوشته ایران وایر. ایران وایر خلیج فارس را به نام دیگری نمی نشاسد.

منبع: هاآرتز

امیر تیبون

واشنگتن- مهم‌ترین خبرِ این روزها درباره خاورمیانه، روز دوشنبه صبح منتشر شد؛ چند کشور عربی تصمیم گرفتند روابط دیپلماتیک خود را با قطر بر سر حمایتِ این امیرنشینِ نفت‌خیزِ حاشیه خلیج فارس از گروه‌های اسلام‌گرایی مانند «حماس» و «اخوان‌المسلیمن» قطع کنند. 

در پیش‌زمینه این نزاع بر سر نفوذ در منطقه، نزاع دیگری نیز در جریان است که به جایی بسیار دورتر برمی‌گردد؛ واشنگتن. در تعطیلات آخر هفته گذشته گروهی از هکرها با چندین وبسایت امریکایی تماس می‌گیرند و به آن‌ها پیشنهاد می‌دهند ایمیل‌هایی را که از حساب شخصیِ سفیر امارات متحد عربی در امریکا سرقت کرده‌اند، در اختیار آن‌ها قرار دهند. امارات که از کشورهای نفت‌خیز و متمول حاشیه خلیج فارس است، سابقه‌ای طولانی در رقابت با قطر، همسایۀ به مراتب کوچک تر خود دارد.

بعضی از رسانه‌ها و پایگاه‌های خبری این ایمیل‌های به سرقت ‌رفته را منتشر کردند که تقریباً تمام آن‌ها نیز بر تماس‌های میان سفیر صاحب نفوذ امارات در امریکا، «يوسف العتيبه» و «بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها» مربوط می‌شوند.

بنیان دفاع از دموکراسی ها اندیشکده‌ای مستقر در واشنگتن است که در سال‌های اخیر به دلیل حمایت حکومت قطر از حماس و دیگر گروه‌های تروریستی، به شدت منتقد این حکومت بوده است.

یکی از مواردی که قطر و امارات، این دو کشور همسایه و رقیب با هم در آن مشترک هستند، تمایل به افزایش و گسترش نفوذ خود در واشنگتن است و این که حاضر هستند برای نیل به این هدف، تا جایی که می‌توانند خرج کنند.

در سال‌های اخیر، هر دو کشور میلیون‌ها دلار در اندیشکده‌‌های مختلفی هزینه کرده‌اند. این‌ اندیشکده‌‌ها در واقع مؤسساتی هستند که در مسیر برخورد سیاست و تحقیق جای گرفته اند و به بخش اعظمی از مباحث مربوط به مسایل نظامی و دیپلماسی در پایتخت امریکا دامن می‌زنند.

در سال ۲۰۱۴، امارات متحده عربی برای تأسیس «مؤسسه دولت‌های حاشیه خلیج عربی» (Arab Gulf States Institute) در واشنگتن کمک مالی کرد. این مؤسسه که از حمایت‌ مالی عربستان سعودی نیز برخوردار است، اولین اندیشکده در واشنگتن به شمار می رود که به شکل اختصاصی به مسایل حاشیه خلیج فارس می‌پردازد.

امارات متحده عربی همکاری و شراکت خود را با اندیشکده‌های دیگری هم‎چون «شورای آتلانتیک» و «مرکز مطالعات بین‌المللی و استراتژیک» اعلام کرده است. در این میان، قطر نیز میلیون‌ها دلار به «مؤسسه بروکینگز» کمک کرده است. درست همین ماه گذشته، قطر همکاری تازه خود را با این مؤسسه پژوهشی مهم و پرنفوذ اعلام کرد و آن را تلاشی دانست برای پژوهش درباره رابطه میان امریکا و جهان اسلام. امارات نیز در سال‌های گذشته همیشه به این مؤسسه کمک کرده است.

اما اندیشکده‌ای که در مرکز اخبار اخیر جای دارد، یعنی بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، هیچ کمکی از دولت‌‌های خارجی دریافت نمی‌کند. این مؤسسه را از مدافعان سرسخت اسراییل می‌دانند و از اصلی‌ترین اهداکنندگان مالی به آن می‌توان از «شلدون گری ادلسون»، سرمایه‌دار جمهوری‌خواه نام برد. البته در تعطیلات آخر هفته گذشته، «مارک دابوویتس»، مدیرعامل بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها اعلام کرد که ادلسون از سال ۲۰۱۳ هیچ کمکی به این مؤسسه نکرده است.

یکی از مسایلی که این بنیاد در سال‌های اخیر بر آن تمرکز کرده، حمایت قطر از سازمان‌های تروریستی هم‏چون «حماس» است و احتمالاً به همین دلیل هم بوده که پای این مؤسسه به نزاع قطر و امارات باز شده است.

درست دو هفته پیش بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها کنفرانسی درباره حمایت قطر از اخوان‌المسلمین و گروه‌های وابسته به آن برگزار کرد. یکی از سخن‎رانان‌ اصلیِ این کنفرانس، «رابرت گیتس» بود؛ وزیر سابق دفاع امریکا. شاید این اتفاق تصادفی بوده باشد ولی دقیقاً یک هفته پس از این کنفرانس، ایمیل‌های به سرقت رفته از حساب شخصی سفیر امارات که تقریباً فقط به تماس‌های العتيبه با اعضای بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها و سخن‎رانان کنفرانس یاد شده، از جمله گیتس مربوط می‌شد، برای انتشار در مطبوعات و رسانه‌ها به خبرنگاران پیشنهاد داده شد.

بنابر گزارش «هافینگتن پست»، از جمله پایگاه‌های خبری‌ که گزارشی درباره ایمیل‌های هک شده منتشر کرده بود، هکرها مدعی بودند که ارتباطی با قطر نداشته اند. گزارش دیگری نیز حاکی از آن است که هکرها یک آدرس ایمیل روسی درست کرده بودند. البته این ادعا چندان روشن‌گر نیست چون هر کسی به راحتی می‌تواند ایملیی با پسوند اینترنتیِ یک کشور دیگر درست کند. تا به این لحظه، هنوز مشخص نیست چه کسانی در این کار دست داشته اند ولی در هر حال، شکی نیست که آماج اصلی این اقدام، یعنی شخصِ سفیر و بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، هر دو از مخالفان حکومت قطر هستند.

«جاناتان شانزر»، مدیر ارشد بخش پژوهش در بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها به «هاآرتص» گفته است این مؤسسه پرونده‌ای مفصل و طولانی از تحقیقات خود درباره قطر در اختیار دارد: «شش سال است که درباره ارتباطات این کشور با تروریسم تحقیق می‌کنیم. تا حدی هم نتیجه کارمان را اعلام کرده‌ایم. نباید جای تعجب باشد که ما درباره کارها و تحقیقات خود با واشنگتن صحبت می‌کنیم. کار اندیشکده‌ها همین است.»

يوسف العتيبه، سفیر امارات را یکی از صاحب‌نفوذترین دیپلمات‌ها در واشنگتن می‌دانند که از سال ۲۰۰۸ نیز در این سمت بوده است. با وجود آن‌که اسراییل و امارات با یک‎دیگر روابط دیپلماتیک ندارند، العتيبه را یکی از چهره‌های نزدیک به جامعه مدافعان اسراییل در واشنگتن می‌دانند. اسراییل و امارات در مورد ایران و تهدیدهای تروریستی در منطقه منافع مشترکی دارند.

باید به این نکته هم اشاره کرد که دولت قطر نیز مدعی است به تازگی قربانی حملات سایبری بوده است. هفته گذشته یکی از پایگاه‌های خبری دولتی در قطر مطلبی منتشر کرد که در آن امیر قطر، «شیخ تمیم بن حمد آل ثانی»، ایران را ستایش و از دولت جدید امریکا انتقاد کرده بود. وزارت امور خارجه قطر بلافاصله اعلام کرد که این اخبار جعلی است و از طریق حملات سایبری روی وبسایت این پایگاه خبری آمده است. قطر دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس را متهم به این حملات کرد و مدعی شد که آن‌ها در صدد بوده اند تا به روابط این کشور با امریکا آسیب وارد کنند.

بزرگ‌ترین پایگاه‌های نظامی امریکا در خارج از مرزهای این کشور، به قطر تعلق دارند. قطر یکی از شرکای مهم اقتصادی امریکا در خاورمیانه نیز محسوب می‌شود. یکی از موضوعاتی که در ایمیل‌های به سرقت‌رفته العتيبه دیده می‌شود، تلاش او است برای آن که امریکا پایگاه خود را در قطر تعطیل کند و آن‌ را به کشور دیگری انتقال دهد. اگر چنین اقدامی عملی شود، ضربه‌ای جدی به موقعیت دیپلماتیک، استراتژیک و اقتصادی قطر وارد خواهد آمد.

روز دوشنبه با اعلام قطع روابط دیپلماتیک میان قطر و امارات، تنش میان این دو کشورِ حاشیه خلیج فارس به شدت افزایش یافت. جالب است ببینیم که آیا این نزاع نه فقط در منطقه بلکه در واشنگتن نیز از طریق ترکیب عناصر سیاسی روزگار ما، یعنی هک، درز اطلاعات، پول و نفوذ  ادامه خواهد داشت یا نه.