گفتگو با محمد خوش چهره: احمدی نژاد نمی تواند شاخص قابل استناد درباره اقتصاد بدهد

تورم، نرخ بیکاری، نرخ ارز، سبد هزینه‌های خانوار و دیگر آمارهای اقتصادی در روزهای منتهی به انتخابات به یکی از داغ‌ترین بحث‌های تبلیغاتی تبدیل می‌شود. طرفداران دولت همواره از رشد اقتصادی نسبت به دوره پیشین خبر می‌دهند و منتقدان صحت و سقم آمارهای آن‌ها را زیر سوال می‌برند و  از تردید در آمارهای ارائه شده حرف می‌زنند. حسن روحانی بارها از رشد اقتصادی در دولت یازدهم صحبت کرده او روز گذشته باز هم از عملکر دولتش برای بهبود شرایط اقتصادی دفاع کرو گفت : «مهم‌ترین عملکرد اقتصادی دولتش در بهبود وضعیت زندگی قشرهای کم‌درآمد بوده است که در مجموع چهار سال دولت یازدهم دریافتی آن‌ها به دو برابر یا بیش از دوبرابر رسیده است.» او در مقابل به آمار و ارقام ناخوشایندی که از سوی منتقدانش ارائه می‌شود واکنش نشان داد و گفت :«بعضی دروغ می‌گویند.» اسفند ماه گذشته نیز حسن روحانی در پنجاه و ششمین مجمع سالانه بانک مرکزی از سیاست‌های اقتصادی احمدی نژاد به شدت گلایه کرد و گفت: «ما صد سال به عقب برگشته بودیم، برگشته بودیم به زمان قاجار.» سخنان او با واکنش احمدی نژاد رو به رو شد او در سایت دولت بهار که منتسب به حامیانش است در بیانیه‌ای چند بندی به روحانی پاسخ داد. در ابتدای این بیانیه اطلاعات ارائه شده توسط روحانی را کذب خواند: « متاسفانه همگان شاهد بوده اند که ارائه اطلاعات و ادعاهای کذب و ایراد تهمت‌های ناروا به یک روال در بالاترین سطوح مدیریت کشور تبدیل گردیده و همواره از آن به عنوان بهانه ای برای توجیه تصمیمات نادرست و پوشاندن ضعف ها ، بی تدبیری ها و ناکارآمدی ها و بعضاً آسیب رساندن به منافع ملی استفاده شده است.»

 از دکتر محمد خوش چهره اقتصاددان و استاد دانشگاه درباره آمارهای ضد و نقیض اقتصاد در دوران انتخابات پرسیده‌ام.

 در انتخابات معمولا آمارهای اقتصادی ضد و نقیض توسط جناح‌های مختلف ارائه می‌شود، راه تشخیص و یافتن آمار معتبر چیست؟

در فضای انتخاباتی و فضای سیاسی ممکن است نسبت به نوع ارائه و بیان آمار تفاوت‌هایی وجود داشته باشد ولی اگر به عنوان یک تحلیل‌گر و کسی که می‌خواهد به منابع آماری استناد کند باید مرجع آمار درست و قابل اعتماد باشد، مثلا بانک مرکزی یا مرکز آمار. بعضا هم دیده می‌شود که نوع تحلیلی که از برخی شاخص‌ها می‌شود و روش محاسباتی‌ای که وجود دارد ممکن است مورد اتفاق عمومی نباشد. بنابراین ما  معمولا به خاطر نوع تعریفی که برای آن شاخص در نظر گرفته می‌شود و یا  روش محاسباتی که صورت می‌گیرد، تفاوت‌های آماری را  شاهد هستیم. تجربه هم نشان داده که معمولا این پدیده در عموم کشورهای در حال توسعه دیده می‌شود، چون معمولا دولت ها سعی می‌کنند خود را موفق نشان دهند، از این رو با یک نوع بزرگنمایی و یا بازتعریفی که از شاخص می‌کنند آن را از واقعیت خودش بالاتر می‌برند یا اگر موضوع شاخص منفی است، مثلا درباره بیکاری است آن را پایین تر می‌برند.

بنابراین ما نمی‌توانیم آمار دقیقی از رشد و یا کاهش شاخص‌های اقتصادی داشته باشیم؟

 اهل فن معمولا سعی می‌کنند ضریب انحراف پیدا کنند و نسبت به  آن عمل می‌کنند تا آمار درستی ارائه دهند.

در حال حاضرآمارهای حسن روحانی از سوی محمود احمدی نژاد کذب خوانده می‌شود و بر عکس. چه کسی راست می‌گوید؟

در مورد دو نفری که شما نام می‌برید، قطعا  آقای احمدی‌نژاد نمی‌توانند شاخص های قابل استنادی ارائه دهد، مگر این که شاخص‌های آماری زمان خودش را گفته باشد که آن هم باید با ضریب انحرافی که اهل فن برای ان قائل هستند، مقایسه و محاسبه کرد.

آمارهایی که ارائه می‌شود چقدر توسط مردم می‌تواند تائید یا تکذیب شود؟ مثلا گاهی سیاستمداران از کاهش تورم صحبت می‌کنند اما عموم مردم می‌گویند چطور تورم کاهش یافته اما ما نمی‌توانیم تاثیر آن را روی زندگی شخصی مان ببینیم؟

بعضی شاخص های اقتصادی دامنه وسیعی دارند و شاخص‌های  اجتماعی هم هستند، مثلا شاخص  تورم یا سطح عمومی قیمت‌ها یا شاخص بیکاری یا اشتغال. در این موارد مردم و یا مصرف کننده آن‌ها  یک منبع قضاوت شخصی تلقی می‌شوند. واقعا ممکن است دولت‌ها در تعریفی از شاخص تورم اقلامی را بگویند و یا شاخص کلی را بگویند که با سبد هزینه مصرفی مردم متفاوت باشد. از سوی دیگر شاخص تورم بیشتر  ممکن است متوجه نقاط جغرافیایی، گروه های اجتماعی و شهر رو ستا باشد در خیلی از موارد هزینه مسکن در روستاها و شهرهای کوچک خیلی پائین است و درصد کمی از سبد هزینه خانوار را می‌گیرد اما برعکس در شهرهای بزرگ و کلان شهرها بعضا بالای 60 تا 70 درصداز هزینه خانوار را در بر دارد یا سبد غذایی که بستگی به نوع مصرف دارد، متفاوت است. در مجموع خیلی از این شاخص‌ها که به معیشت مردم بر می‌گردد عموما ممکن است مورد قبول مردم نباشد و مردم تورم را خیلی بالا تر از شاخص کل تورم ببینند چون در شاخص کل اقلامی وجود دارد که در سبد غذایی و هزینه خیلی افراد نیست. بنابر این من هم این را تائید می‌کنم تورم واقعی برای مردم مصرف کننده کم درآمد و به سمت میانی خیلی بالاتر از آن شاخص تورمی است که دولت‌ها می‌گویند. این موضوع بر مبنای رفتار مصرفی شان مخصوصا در غذا ملموس تر و متفاوت تر است.