رونق بازار مشروب در تعطیلات؛ عرق سگی مشتری ندارد

امسال و هم‏زمان با روز نهم فروردین، خانواده «علی رضا» هزینه سومین سالگرد مرگ تنها پسرشان را که با مسمومیت الکلِ آلوده به متانول در سن 23 سالگی درگذشت، به یک سازمان غیردولتی ترک الکل هدیه کردند.

مادر علی رضا وقتی او را پیدا کرد که روی مبل بی‎هوش شده و جانی برایش نمانده بود. به نظر می رسید چندین ساعت از مسمومیت او گذشته بوده و احتمالا به تصور این که به زودی بهتر خواهد شد و برای جلوگیری از بازخواست احتمالی توسط نیروی انتظامی یا خانواده، از مراجعه به بیمارستان خودداری کرده بود.

 دکتر کشیک اورژانس بیمارستان تامین اجتماعی بهبهان به خانواده علی رضا گفته بود اگر بعد از بروز علایم مسمومیت، بلافاصله به بیمارستان مراجعه می کرد، بی تردید الان زنده بود.

هر ساله در دوران تعطیلات نوروزی آمار مسمومیت و حتی مرگ شهروندانی که با مصرف مشروبات الکلی آلوده راهی بیمارستان یا قبرستان می شوند، افزایش پیدا می کند. گاهی حتی تا 200 مرگ دردناک به علت مسمومیت با متانول در طول سال گزارش شده است.

الکل چوب حاوی متانول است که به سادگی می تواند کشنده باشد. این ماده در مشروبات الکلی غیر استاندارد پیدا می شود؛ مشروباتی که به علت محدودیت های قانونی و مذهبی، در پستوی خانه تولیدکنندگان غیر قانونی و بدون هیچ نظارت بهداشتی تولید می شوند.

 فرد مبتلا به مسمومیت ممکن است به علت نگرانی از برخورد قانونی، از مراجعه به بیمارستان در طول 24 ساعت طلایی امتناع کند و در نهایت با مرگ یا نابینایی دایمی مواجه شود.

سال گذشته، «محمدرضا قدیرزاده»، مدیر کل حوزه ریاست سازمان پزشکی قانونی گفته بود سال 1389 تعداد 145 مرگ، سال 1390 تعداد 93 مرگ، سال 1391 تعداد 136 مرگ و سال 1393 بیش از 81 مرگ ناشی از مصرف مشروبات الکلی آلوده به ثبت رسیده است.

دکتر«حیران»، متخصص طب اورژانس بیمارستان «امام خمینی» است. او می گوید در طول دو هفته گذشته بیماران زیادی به علت ابتلا به مسمومیت ناشی از مصرف الکل آلوده به این بخش مراجعه کرده اند اما خوش بختانه در طول این تعطیلات، شاهد مرگ هیچ بیماری نبوده است.

او با اشاره به این که مسمومیت با الکل چوب یا الکل متیلیک از شدیدترین مسمومیت های فیزیکی است که می تواند عواقب جبران ناپذیری داشته باشد، تاکید می کند: «بلافاصله بعد از بروز هر گونه علایم مسمومیت، باید هر چه سریع تر به بیمارستان مراجعه کرد چرا که در طول ساعت های اولیه مسمومیت، اقدامات پیش‎گیرانه و حتی دیالیز می تواند فرد را به زندگی بازگرداند.»

معمولا به فاصله کمی پس از مصرف مشروب آلوده، بدن واکنش نشان می دهد: «گُرگرفتی، درد شدید شکمی، احساس تار شدن دید، استفراغ، سرگیجه، خواب آلودگی و در مراحل پیش‏رفته تر، از کارافتادگی دستگاه عصبی مرکزی و نارسایی کلیه از علایم مصرف مشروبات آلوده هستند.»

او توصیه می کند از برخورد نیروی انتظامی هراسی نداشته باشید: «احتمال مرگ و نابینایی وجود دارد. ممکن است بیماران احساس کنند بعد از مدت کوتاهی، علایم دردناک فیزیکی فروکش می کنند، این در حالی است که مسمومیت با الکل دوره نهفته دارد. آلودگی کماکان در حال فعالیت است و چند ساعت بعد از آن ممکن است علایم کشنده بروز کنند.»

چهار سال پیش مشروبات الکلی آلوده به متانول در شهر رفسنجان منجر به یک فاجعه انسانی شد. در طول فقط چند روز، بیش از ۳۵۰نفر راهی بیمارستان شدند. از این تعداد، هفت نفر درگذشته و 10 نفر از مصرف کنندگان الکل آلوده به متانول به طور دایمی بینایی خود را از دست داده اند.

«شهریار» یک ساقی تلفنی است و شماره تلفن او در دسترس جوان های فامیل است. او در مورد پروسه تولید الکل در خانه اش می گوید: «گاهی شیشه های مشروب خالی را می خرم و بعد از آن که عرق خانگی را با اسانس های خاصی مخلوط کردم، شیشه را پلمپ کرده و به عنوان مشروب اوریجینال به مشتری ناوارد با قیمت های گزاف می فروشم.»

 شهریار تاکید می کند تا به حال هرگز از الکل داروخانه برای تولید مشروب استفاده نکرده و جان مشتری را به مخاطره نیانداخته است:«چون جرم خرید و فروش مشروب با جرم اقدام به قتل عمد شهروندان تفاوت اساسی دارد. همین کار من سود خوبی دارد چون مثلا یک بسته اسانس لیمو را با عرق خانگی تولید شده از میوه مخلوط می کنم و ترکیبی نزدیک به "ابسلوت"(Absolute)، ودکای طعم لیمو تولید می کند که همان مزه را می دهد.»

از او می پرسیم تا به حال شده مشتری به تقلبی بودن مشروبش آگاه شود؟ می گوید: «بله؛ مشروب خور حرفه ای بلافاصله متوجه می شود چون ابسلوت تقلبی به سرعت اثر می کند و فردای روز بعد از مصرف، مشتری حال چندان خوب و خوشی ندارد. درصد الکل بالا است و یک فرد حرفه ای می تواند تفاوتش را حس کند.»

شهریار یک بار هم سابقه بازداشت داشته و فقط با تلفن با مشتری هایش در ارتباط است. او مشتری های ثابت و پر و پا قرصی دارد و می گوید در طول همین دو هفته، نزدیک به ۱۵میلیون تومان کاسبی کرده است. او آب‎جو را بین ۲۵ تا ۳۵ هزار تومان می فروشد اما می گوید در ایران تنوع آب‎جو وجود ندارد چون مشروب ارزان قیمت و حجیمی است و وارد کردن آن با سود اندکش صرف نمی کند. ودکای شهریار بسته به اصل و تقلبی، بین ۱۰۰تا ۴۰۰هزار تومان به فروش می رسد.

به نظر می رسد «عرق سگی» دیگر مانند قبل چندان طرف‎داری در کشور ندارد و قیمت آن به مراتب ارزان تر از سایر مشروبات الکلی وارداتی است که با وجود غیرقانونی بودن ورود آن ها به ایران، بازار زیرزمینی به حد اشباع از این محصولات با برندهای مختلف سرشار شده است. حالا به جز اقشار ضعیف جامعه، به ندرت کسی از مشروبات دست ساز استفاده می کند.

«بهرنگ» یکی از مشتریان شهریار است. او می گوید تا پیش از این بارها می شد که در جمع دوستانه، الکل سفید و آب آلبالو را مخلوط کرده و مصرف کرده اند اما یک بار و بعد از این که یکی از دوستانش بعد از مصرف این ترکیب، دید چشم خود را به طور موقت و برای چند روز از دست داد و آن ها احتمال نابینایی را بسیار نزدیک دیده اند، از این اقدام خطرناک به شدت پرهیز می کنند.

بهرنگ این روزها فقط محصولات وارداتی را استفاده می کند در غیر این صورت چنین ریسکی را به جان نمی خرد: «یک ویسکی تقلبی بسته بندی شده ۱۲۰هزار تومان است و طبیعی است با چنین قیمتی، خودت به تقلبی بودن آن پی می بری. این در حالی است که یک ویسکی وارداتی اصل از ۳۰۰هزار تومان به بالا به فروش می رسد.»

اما با وجود همه مرگ و میرهایی که به ویژه در طول تعطیلات نوروزی رخ می دهند و با وجود هشدار اکید پزشکان، باز هم الکل های داروخانه ای متقاضی بسیار دارند.

«مهدیه شفیع نژاد»، داروسازی که یک داروخانه پر رونق را اداره می کند، به «ایران‎وایر» می گوید: «از یک هفته پیش از عید، نزدیک به 20 کارتون الکل سفید اتانول انبارمان خالی شد.»

 الکل طبی که با عنوان الکل سفید یا الکل اتانول ۹۶درجه و یا اتانول ۷۰درجه تولید می شود، در داروخانه های ایران قابل دسترس است و می تواند مکانیزم بسیارمنفی در بدن ایجاد کند.

شفیع نژاد می گوید باید در داروخانه شاهد و ناظر خرید مردم باشید تا بدانید میزان فروش این حجم الکل در روزهای تعطیل، چه قدر می تواند نگران کننده باشد. به نظر می رسد تمام مردم شهر در پی می‎گساری هستند.

به گزارش خبرگزاری «مهر»، ایران به لحاظ سرانه مصرف الکل در رتبه 166 بین کشورهای جهان قرار دارد اما از نظر مصرف سرانه افراد الکلی در مقام نوزدهم دنیا است: «اگر عده زیادی را که به کلی مشروب خوار نیستند در نظر نگیریم، کسانی که الکل مصرف می کنند، مصرف سرانه بالایی دارند؛ یعنی هر فرد الکلی در ایران سه برابر بیش تر از یک فرد الکلی در اروپا سرانه مصرف دارد. از این منظر، کشور امریکا در رتبه 104 و عربستان در رتبه 184 قرار دارد.»

مردادماه سال 1394، زمانی که «روزبه کردونی»، مدیر کل دفتر امور آسیب های اجتماعی وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی از مصرف سالانه 420 میلیون لیتر الکل در ایران خبر داد، بسیاری از رسانه های داخلی چنین ادعایی را خلاف واقع دانستند. این در حالی است که نیروی انتظامی بارها اعلام کرده است چیزی نزدیک به 200 هزار نفر در ایران وابستگی جدی به الکل دارند.

توصیه شفیع نژاد در این شرایط، مراقبت بیش تر است و‌ می گوید شاید ساقی تلفنی شما، نه پیک شادی و مستی بلکه پیک مرگ باشد.