حمیدرضا ترقی: میراث هاشمی، اطاعت از رهبری است

مرگ آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی در همین چند ساعت واکنش‌های متعددی در پی داشته است. تصور سیاست ایران بدون حضور یکی از اصلی‌ترین مهره‌ها در سی و هشت سال گذشته به سوژه گفت و گو یا نگرانی مردم و مسئولان تبدیل شده است. اصلاح طلبان و اعتدال‌گریان پدر معنوی خود  را از دست داده‌اند و اصولگرایان وتندروها  دوست دیرین و دشمن قدرتمندشان را... تحلیگران در حال گمانه زنی هستند و از ایران بدون هاشمی می‌گویند از ایران بدون سیاستمداری که در طول حیاتش توامان هم تنفر جمعی را تجربه کرد و همه محبوبیت را.. با حمیدرضا ترقی نماینده مجلس پنجم و یکی از اعضای  و اصلی حزب موتلفه درباره مرگ آیت‌الله رفسنجانی و تاثیرش بر آینده سیاسی ایران صحبت کرده‌ام.

از بعد از اعلام خبر درگذشت آیت‌الله هاشمی، بسیاری می‌گویند تصور ایران بدون هاشمی نگران کننده است، نظر شما در این باره چیست؟

البته در گذشته نقش آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در مسائل سیاسی کشور خیلی بیشتر از حالا بوده ولی در چند سال اخیر، خصوصا بعد از وقایع سال 88 و فتنه‌ای که درآن مقطع رخ داد، نقش ایشان در واقع کمرنگ شد و به همان مشورت در سیاست‌گذاری در مجمع تشخیص مصلحت نظام و قدری هم کنترل جریان تندرو در کشور محدود شد. اگر بخواهیم  اتفاقات بعد از فوت ایشان را ارزیابی کنیم ممکن است در کشور یک مقداری در کنترل جریان تندرو و مهار این جریان مشکلاتی به وجود بیاید و عنصری که  بتواند این مسئولیت را به نحو مطلوبی انجام دهد، پیدا نشود ولی در بقیه مسائل افراد جایگزینی هستند که با یک مقدار توانمندی کمتر بتوانند کار ایشان را دنبال کنند. طبیعتا آنچه که به عنوان سابقه و آشنایی با تاریخ گذشته انقلاب وجود دارد همانطور که مقام معظم رهبری هم اشاره کرده‌اند در ایشان منحصر به فرد بود که در برنامه‌ریزی و کمک به سیاست‌گذاری کشور تاثیر دارد، شاید کمتر کسی داشته باشیم که این اطلاعات و دایره المعارف مربوط به دوران قبل از انقلاب و بعد از انقلاب را در همه عرصه‌ها داشته باشد و بتواند بر اساس آن اندوخته‌ها کمک کند و به رهبری در اداره کشور مشورت بدهد.

تحلیل‌گران معتقدند که مرگ آقای هاشمی از لحاظ آرایش سیاسی بیشترین ضربه را به اصلاح‌طلبان و اعتدال گرایان می‌زند نظر شما چیست؟

جریان اصلاح طلب در دوران ریاست‌ایشان در  مجلس و زمان ریاست جمهوری ایشان اصطکاک زیادی با آیت‌الله هاشمی رفسنجانی داشتند و  در واقع شکاف اختلافی عمیقی بین‌شان بود و به طور مستمر مجلس سوم با ایشان در دولتش درگیر بود و در انتخابات مجلس ششم هم ضربه‌ای به آقای رفسنجانی زدند که شاید در تاریخ عمر ایشان این نوع ضربه سیاسی را ایشان نخورده بود. الان هم که در واقع پشت سر ایشان مخفی شدند، بیشتر برای اهداف خودشان است و سعی می‌کنند به عنوان ابزار از ایشان استفاده کنند نه این‌که واقعا به مبانی فکری ایشان  اعتقاد داشته باشند. جریان  چپ اصلاح‌طلب در واقع شدیدا دولت‌گرا هستند و به تمرکز دولتی پایبند هستند و با سیاست‌های اقتصادی که آقای هاشمی معتقد است، مغایرت دارد و همخوانی ندارد. جریان لیبرال سیاسی هم به علت پایبندی ایشان به ساختار و قواره سیاسی نظام اختلاف نظر دارند بنابراین این‌ها فقط در مقطعی که از قدرت کنار رفتند و تضعیف شدند، بیشتر به عنوان ابزار از آقای هاشمی استفاده کردند، الان چنین ابزاری از دست‌شان  گرفته شده و طبیعتا نمی‌توانند از این ابزار برای  اهداف خودشان استفاده کنند. اصل این ابزار فرزندان ایشان بودند که مورد استفاده آن‌ها قرار می‌گرفتند، نه خود ایشان به طور کامل. فرزندان که هستند ولی طبیعتا از آن پشتیبانی قبلی برخوردار نیستند.

از استفاده ابزاری صحبت کردید، برخلاف صحبت شما بسیاری در فضای مجازی به مصادره کردن اقای هاشمی از سوی اصولگراها و تنروها پس ا مرگ آقای هاشمی اشاره می‌کنند مثلا رسانه ملی که در سال‌های اخیر ایشان را کنار گذاشته بود ، حالا دوربین می‌فرستد جماران برای وداع و...

همانطور که عرض کردم فرزندان ایشان تمام سعی‌شان این بود که پدرشان را که در واقع یک نیروی انقلاب و یک عنصر اصولگرا بود که از ابتدای انقلاب اسلامی و مبارزاتش با فقه سیاسی حضرت امام مبارزه کرده، از خط اصلی خودش خارج کنند و طوری وانمود کنند که همراه مبانی اندیشه‌ای و تفکرات آن‌هاست و در واقع فقه سیاسی‌اش تغییر کرده است. فقه سیاسی طیف اصلاح طلب عمدتا فقه سیاسی مرحوم نائینی است و با فقه سیاسی امام کاملا مغایرت دارد، به همین خاطر  آن‌ها تلاش می‌کنند برای این‌که برای خودشان مشروعیتی به وجود بیاورند نگذارند در جامعه آقای هاشمی به عنوان مدافع امام و حتی رهبری مطرح شود. بنابراین این سوء استفاده از  شخصیت ایشان است که توسط فرزندانش صورت می‌گیرد و با  واقعیت مبانی فکری و اعتقادی آقای هاشمی کاملا مغایر است. با درگذشت آقای هاشمی طبیعتا نظام می‌تواند آقای هاشمی را به لحاظ موقعیت و  جایگاه به جایگاه اصلی خودش برگرداند و اجازه سو‌ء استفاده بیشتر به جریان‌های مخالف و معارض ندهد.

یعنی در زمان  حیات ایشان فقط به خاطر فرزندان شان مورد بی مهری قرار گرفتند؟

بله بله، برای جلوگیری از سوء استفاده‌ای که آن‌ها از شخصیت ایشان به نفع جریان خودشان می‌کردند، در حالی‌که خود ایشان چنین باوری نداشت و حریف آن‌ها هم نمی‌شد.

میراث آیت‌الله هاشمی برای ایران چیست؟

میراث آقای هاشمی در درجه اول زحمات ایشان در مجمع تشخیص مصلحت نظام در مشاوره به رهبری برای ریل‌گذاری کلان کشور در مسیر پیشرفت و توسعه و میراث دیگر آقای هاشمی نوع تعاملایان با رهبری بود که فردی با این سطح و با سنی حتی  بیشتر از مقام معظم رهبری علی‌رغم این‌که اختلاف‌نظرهای گوناگونی حتی در مسائل سیاسی کشور با رهبری داشت اما اطاعت از ولایت و رهبری را برخودش فرض می‌دانست و آنجایی که باید در مسائل کلان کشور از رهبری تبعیت کند، نظر خودش را کنار می‌گذاشت. این میراث ارزشمندی است و کسانی که دنبال اجتهاد فردی هستند و به اجتهادهای خودشان بیشتر بها می‌دهند، باید برای حفظ انسجام کشور از این الگو تبعیت کنند.

البته ایشان بارها مخالفتشان را بیان کردند ...

همانطور که خود مقام معظم رهبری هم بارها گفته‌اند اظهار نظر مخالف رهبری هیچ ضدیتی با رهبری و ولایت نیست و خود رهبری هم هیچوقت چنین تلقی‌ای نداشته‌‌اند که اگر کسی نظرش مخالف نظر رهبری بود، ضد رهبری است بلکه در خیلی از این موارد رهبری طرح نظرات مخالف را برای اغنای افکار عمومی  جامعه ضروری هم می‌دانستند و مخالف با طرحش در جامعه نبودند، ولی وقتی نظام به یک تصمیمی در رابطه با موضوعی می‌رسد و کلیت نظام  باید آن تصمیم را رعایت کنند، آقای هاشمی هم علی‌رغم این‌که ممکن بود نظرشان مخالف باشد، رعایت می‌کردند یعنی وقتی نظام به تصمیم می‌رسید، ایشان فراتر از آن موضعی را اتخاذ نمی‌کرد.

فکر می‌کنید چه کسی یا کسانی می‌توانند در نظام جمهوری اسلامی جایگزین آقای هاشمی شوند؟

البته با سابقه اطلاعات سیاسی و سنی که ایشان داشتند، در دوران انقلاب و پیش از انقلاب کسی را نداریم که بخواهیم به عنوان جایگزین مطرح کنیم ولی شخصیت‌های فاضل و اندیشمند و مناسبی که بتوانند این بار سنگین را به دوش بکشند وجود دارند، همین اسفند ماه دوره پنج‌ساله مسئولیت ایشان در مجمع تشخیص تمام می‌شد و اتفاقا در حال تغییر هم بودند، بنابراین نظام فکر جایگزینی را برای این مسئولیت‌ها کرده است.