تور پاسارگاد ممنوع است یا نه؟

شیراز- سحر روزبهانى، شهروند خبرنگار

«برگزاری هر نوع تور گردش‎گری در مدت زمان اول تا دهم آبان ماه سال جاری به مقصد پاسارگاد شیراز فاقد وجاهت قانونی می باشد.»
این بخشی از نامه ای است که از سوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردش‏گری اصفهان و چند استان دیگر به همه دفترهای آژانس مسافرتی فکس شده است؛ نامه ای که مهر «محرمانه» به آن زده نشده و فقط آژانس ها را از برگزاری تورهای روز تولد «کوروش» منع کرده است. این دستورالعمل البته هنوز به تهران نرسیده است.

در بیش تر منابع کلاسیک با استناد به نظر «هردودت»، مورخ یونانی، 29 اکتبر، برابر با هفتم آبان، زادروز کوروش دوم یا همان «کوروش کبیر» است؛ پادشاهی که به باور ایرانی ها، نخستین امپراتوری ایران را بنیان گذاشت. البته برخی نیز معتقدند این روزی است که کوروش بابل را فتح کرده و بدون این که کسی را بکشد، منشور حقوق بشر خود را  صادر کرده است.

در چند سال گذشته این روز به عنوان «روز کوروش» بدون این که در هیچ تقویمی ثبت شده باشد، توسط بسیاری جشن گرفته شده است. تعداد زیادی از سراسر ایران و جهان هر سال با گردهمایی خودجوش در مجموعه جهانی پاسارگاد، بر سر آرامگاه کوروش جمع شده و با قرائت بخش هایی از منشور معروف وی که نخستین منشور حقوق بشر نامیده می شود و با روشن کردن شمع به یاد بنیان گذار هخامنشیان، این روز را جشن گرفته اند.

در این که این روز واقعا روز تولد کوروش است یا خیر، حرف های زیادی زده شده است اما با وجود این که پژوهش گران صحت چنین تاریخی را رد می کنند، بسیاری این روز را به نام کوروش می شناسند و در حال تلاش برای ثبت جهانی این روز هستند. اما در مقابل، حکومت ایران و به ویژه تندروهای اسلامی که مخالف پررنگ شدن مظاهر پیش از اسلام هستند، با چنین جشنی مخالفت کرده و هر سال تلاش می کند در برگزاری آن مشکلاتی به وجود آورد. مسوولان جمهوری اسلامی از راه های مختلف، نزدیک شدن گردش گران را به محوطه پاسارگاد که در دشتی به نام «مشهد مرغاب» در حوالی فیروزآباد استان فارس و 110 کیلومتری شیراز قرار دارد، سخت می کنند. امسال هم که این روزهم‏زمان شده است با ماه محرم، به نظر می رسد سخت گیری ها بیش تر شده و برخی شهرها چون اصفهان، مشهد و کرمان مجبور به لغو تورهای خود شده اند.

«فریدون الهیاری»، مدیرکل اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردش‏گری استان اصفهان درباره ارتباط این نامه با تجمع های روز منتسب به کوروش، به «ایسنا» توضیح داده است:«به حسب وجود برخی ملاحظات در کشور، درخواست شده است چنین اقدامی صورت گیرد.»

با آن که در نامه ارسال شده به آژانس های مسافرتی مشخصا واژه «محرمانه» به کار برده نشده و صراحتا از «ممنوعیت تور پاسارگاد» سخنی  به میان نیامده وتنها بر «فاقد وجاهت قانونی» تورهای پاسارگاد در آن تاریخ مشخص تاکید شده است اما الهیاری این نامه را که هشتم مهرماه خطاب به تمام دفاتر خدماتمسافرتی و جهان‏گردی استان اصفهان نوشته شده و به انجمن صنفی دفاتر گردش‏گری آن استان نیز رونوشت شده است، نامه ای محرمانه می داند که نباید به شکل فراگیر نشر داده می شد.

یک کارشناس تور مسافرتی در اصفهان با اشاره به این که هر سال این تور با استقبال خوبی برگزار می شد، می گوید:«در چند روز گذشته تلفن های زیادی داشتیم که می خواستند تور شیراز و پاسارگاد گذاشته شود ولی آژانس ممنوعیت دارد و نمی توانیم خلاف قانون کاری بکنیم.»

البته در فکسی که به آژانس های اصفهان ارسال شده، برگزاری تورها را «فاقد وجاهت قانونی» دانسته است که به معنای «ممنوعیت» نیست؛ این نکته ای است که مدیر یکی دیگر از آژانس های مسافرتی شهر اصفهان اشاره می کند اگرچه می گوید امسال قصدی برای برگزاری تور پاسارگاد ندارند و دلیل چنین تصمیمی را نبودن امکانات کافی در پاسارگاد می داند:«فاصله اصفهان و پاسارگاد جوری است که می توانید برنامه ریزی تور یک روزه داشته باشید. اما در اطراف آرامگاه کوروش امکانات خوبی وجود ندارد. برای همین، ما کم تر زیر بار برگزاری چنین توری می رویم. »

یکی از تورگردانان اصفهان هم معتقد است این دستور شامل تورهای جمعی است و تور فردی و خانوادگی چنین محدودیتی ندارد. این تورگردان شنیده است که به خاطر تجمع های غیرقانونی روز کوروش، مجوز برگزاری تور صادر نمی شود:«با این همه، من خودم یک تور برای روز کوروش دارم که از اصفهان به مقصد پاسارگاد برنامه ریزی شده است و یک روزه برگزار می شود.»

او می گوید:«مردم علاقه زیادی به رفتن به پاسارگاد نشان می دهند و دل‎شان می خواهد که این بنا را از نزدیک ببینند. حالا با تور نشود، کسی که علاقه مند باشد، خودش اقدام می کند.»

کارشناس آژانسی در مشهد هم با گفتن این که هیچ برنامه ای برای تور شیراز و پاسارگاد ندارند، می گوید:«به ما گفته اند فعلا تور برای شیراز نداشته باشیم. ما هم برنامه ای نداریم.»

مدیر آژانس دیگری می گوید:«دو سال پیش هم چنین دستورالعملی به صورت شفاهی به ما ابلاغ شد. آخر چه کسی در تاسوعا عاشورا می رود شیراز؟»

اما برخلاف این شهرها، بیش تر برنامه ریزی تورهای شیرازشرکت های مسافرتی تهران برای دیدار هفتم آبان از پاسارگاد است. مدیر یکی از مشهورترین آژانس های داخلی که تخصص ویژه ای در تورهای چند روزه و برنامه ریزی سفر دارد، می گوید:«ما تابع مشتری های خود هستیم. اگر آن ها درخواست تور داشته باشند، ما هم این تور را برگزار می کنیم.»

او می افزاید:«نمی شود برای بازدید از یک بنای تاریخی محدودیتی گذاشت. در ضمن، ما در تبلیغات خود از تور روز تولد کوروش نام نمی بریم پس چه مشکلی وجود دارد؟»

خانمی که کارشناس تورهای داخلی یک آژانس دیگر است هم می گوید:«نزدیک ترین تور ما به شیراز، پنجم آبان است که در روزهای اول و دوم، برنامه گشت و گذار در خود شیراز است و روز سوم یعنی هفتم برنامه گردش در تخت جمشید، نقش رستم و پاسارگاد داریم.»

او می گوید این تورخیلی هم با استقبال رو به رو شده است و تاکنون نزدیک به 30 نفر ثبت نام کرده اند. 30 نفر با هزینه نفری یک میلیون و 200هزار تومانی برای سه روز گردش در شیراز، تخت جمشید و پاسارگاد آمار خوبی برای تور است. این سه آژانس احتمال لغو این تور را با توجه به استقبال گردش‎گران، ضعیف می دانند و معتقدند دلیلی برای لغو تورها وجود ندارد. اما یکی از تورگردانان تهران می گوید:«با وجود این که ممکن است این تورها لغو نشوند اما هیچ تضمینی وجود ندارد که در پاسارگاد مشکلی به وجود نیاید. سال گذشته از برخی از مسیرها، به ویژه از ورود تورها به پاسارگاد جلوگیری شد.»

حالا چه هفتم آبان روز کوروش باشد و نباشد، به نظر می رسد آبان ماه رسیدن به آرامگاه کوروش کار راحتی نباشد.