انجمن حمایت از کودکان کار

برای کودکانی که در  چهارراه ها  قد می کشند

طاهره تسليمى، شهروند خبرنگار

قصه آن ها خیلی ساده، با یک تخته سیاه، چند دفتر مشق سفید، مدادهای تراشیده شده و چند نگاه مشتاق در اتاقی کوچک، در «دروازه غار» تهران شروع شد؛ قصه ای که حالا بعد از بیش از 14 سال، داستان بیش تر از 800 کودک کار و خیابانی است که سواد خواندن و نوشتن آموختند و تلاش می کنند تا زندگی خود را در سایه «انجمن حمایت از کودکان کار» تغییر دهند. این انجمن سعی کرده است این شعار را در جامعه گسترش دهد که تحصیل و بازی حق همه کودکان است.

انجمن حمایت از کودکان کار در آستانه 15 سالگی، یکی از موفق ترین و فعال ترین انجمن هایی است که به صورت خودجوش و با کمک های مردمی در تلاش است تا فضایی مناسب تحصیل، آموزش و سرپرستی کودکان کار را فراهم آورد.

بنیان گذاران این انجمن کارشان را با چند دختر و پسر هفت هشت ساله در اتاقی کوچک و بدون نور در دروازه غار شروع کردند؛ کودکانی که دسته های فال و دستمال هایی که شیشه پاک می کردند را کنار دفترهایشان می گذاشتند و الفبای فارسی و حساب و علوم را می آموختند؛ کودکانی که در سن پنج شش سالگی از دنیای کودکی رها شده اند و در خیابان ها، سر چهارراه ها و در کارگاه ها برای در آوردن لقمه ای نان، صبح را به شب می رسانند. این کودکان پشت چراغ قرمزها قد می کشند و بزرگ می شوند.

بنیان گذاران انجمن حمایت از کودکان مانند خیلی دیگر از شهروندان این سرزمین، با دیدن این کودکان، دل‏شان به درد آمد و فکر کردند باید کاری بکنند؛ کودکانی که با چشمانی پر از شیطنت و عشق به آموختن، با دستان کوچک خود برای فروختن یک برگه فال با صورت های کثیف و کفش های لنگه به لنگه در خیابان دنبال مردم می دویدند، آن هم در زمانی که بچه های دیگر سر کلاس های درس بودند.

اولین کار انجمن، راه اندازی آن کلاس کوچک دروازه غار بود؛ کلاسی که بارها از سوی نیروهای امنیتی یا از سوی خانواده ها تا آستانه تعطیلی رفت اما تعطیل نشد و راهی شد برای این که کودکان بیش تری به آن جا بیایند و سواد فرا گیرند. اعضای انجمن از سر چهارراه ها و خیابان ها با بچه ها قدم به خانه های آن ها گذاشتند تا خانواده ها را راضی کنند که حق تحصیل را از فرزندان خود نگیرند.

خودشان می گویند اول چند نفری بودند، بعدها شدند صدها نفر و این قصه ادامه داشته است تا حالا که چهار مرکز انجمن در محله «هرندی»، «بازار»، «خاوران» و «مولوی» و یک مرکز در «بم» به 800 کودک کار و تحت آسیب خدمات می دهد. سوادآموزی، توزیع یک وعده غذای گرم روزانه، ارایه خدمات بهداشتی، درمانی، مددکاری و روان شناسی همه کارهایی است که بلد بودند و از دست‎شان بر می آمد.

کم کم خیلی ها فهمیدند که آن ها چه کار بزرگی می کنند و به آن ها پیوستند و انجمن پا گرفت. «فرزانه بنی هاشم نژاد»، «ستاره مدرسی»، «سودابه کلبادی نژاد»، «فاطمه پهلوانی»، «صالح اولاد دمشقیقه»، «رحیم ملافرج زاده» و «سحر حاتمی» توانستند انجمن را ثبت کنند. این انجمن اهداف خود را چنین ترسیم کرده است:«هر اقدام اجرایی که بتواند به کودک کار و خانواده اش کمک کند تا از کار کودک بی نیاز شود، ایجاد تکیه گاهی امن برای کودکان قربانی آسیب‌هایی نظیر خشونت، آگاه کردن افکار عمومی درباره شرایط کودکان کار و نحوه حمایت موثر از آن‌ها، گفت و گو با مراجع اثرگذار و مسوولی که می توانند قوانین حمایتی بهتری به نفع کودکان تدوین یا تصویب کنند و کمک به کودکان برای پیش گیری از آسیب های ثانویه ناشی از فقر اقتصادی و فرهنگی.»

مهم ترین بخش فعالیت این انجمن، سوادآموزی، مهارت آموزی، توانمندسازی و بالا بردن عزت نفس در کودکان است چرا که موثرترین ابزار برای مبارزه با کار کودک به شمار می رود.

بخش آموزش انجمن حمایت از کودکان کار در چهار مقطع پیش‌دبستانی، دبستان، راهنمایی و دبیرستان در حال فعالیت است که روزانه ۵۱کلاس آموزشی برای بیش از ۶۰۰ کودک در مراکز مختلف انجمن برگزار می کند.

انجمن حمایت از کودکان کار از سال ۱۳۸۷ در بخش دبستان با «صندوق کودکان سازمان ملل متحد» (UNICEF) همکاری مستمر دارد و در حوزه‌ پیش‌دبستانی از مهر ۱۳۸۸ تا مرداد ۱۳۸۹ طی یک قرارداد سه جانبه با کمیساریای عالی «امور پناهندگان سازمان ملل» (UNHCR) و هم چنین «اداره اتباع بیگانه» وزارت کشور همکاری داشته‌ است .

این انجمن هم‏چنین با توجه به آسیب پذیری این کودکان و خانواده هایشان، بخش مددکاری اجتماعی و روان‎شناسی را با هدف کاهش مشکلات و موانعی نظیر فقر اقتصادی، فقر فرهنگی و موانع تحصیلی این کودکان راه اندازی کرده است.

بخش مددکاری اجتماعی انجمن علاوه بر خدمات حمایتی به کودکان، به خانواده ها نیز خدماتی را ارایه می کند که شامل شناسایی کودکان درمعرض آسیب، آسیب دیده و نیز آشنایی با عوامل ایجاد کننده آن است. این بخش با بهره‌گیری از امکانات و خدمات موجود در جامعه، در جهت رفع آسیب‌ها، افزایش توانمندی و بهبود شرایط زندگی برای کودکان تلاش می‌کند.

هم‎چنین تامین هزینه‌های آموزشی مانند کمک هزینه و پرداخت شهریه مدارس، کلاس‌های آموزشی و... جهت برطرف ساختن موانع تحصیلی از بخش دیگری از فعالیت های این بخش است.

از آن جایی که گروهی از این کودکان و خانواده هایشان با معضل اعتیاد دست و پنجه نرم می کنند، ارجاع مددجویانی که تمایل به ترک اعتیاد دارند، به کمپ‌های ترک اعتیاد و پی گیری وضعیت آن‌ها پس از ترک و همراهی با آن‌ها در کلاس‌‌ها و جلسات پس از ترک اعتیاد از وظایف مددکاران این انجمن است.

پی گیری موارد کودک آزاری و بدسرپرستی، ارجاع به بخش روان شناسی و تداوم ارتباط با خانواده و کارفرما برای کنترل وضعیت کودک در معرض آسیب که به طور متوسط 10 مورد در ماه است و نیز ارجاع این کودکان به مراجع ذی‌صلاح قانونی هم‌چون اداره سرپرستی، بهزیستی و... از برنامه های دیگر انجمن است.

تهیه و توزیع سبد کالای مصرفی خانوار، پوشاک و هدایای حامیان به صورت ماهیانه بین نیازمندان تحت پوشش و کاریابی برای والدین کودکان جهت جلوگیری از کار کودک نیز از سایر برنامه های مددکاران انجمن حمایت از کودکان کار است.

این کودکان به دلیل شرایط بد اقتصادی خانواده‏ هایشان، از دنیای کودکی و امکانات ورزشی، آموزشی و تفریحی محروم هستند و به دلیل نداشتن وقت کافی برای بازی و بهره‏ بردن از دنیای کودکی، دچار بحران هویت و عاطفه شده و اغلب پرخاش‎گر، انتقام‏جو، افسرده اند و یا با حس ناکامی و در خود فرورفتگی رشد می کنند. آن ها از شرایط رشد یکپارچه دوران کودکی محروم هستند. به همین دلیل، انجمن شرایطی برای بررسی و کنترل روانی این کودکان را از طریق مشاوره های فردی و گروهی در برنامه کاری خود دارد.

برگزاری کارگاه‌های مختلف، به ویژه در زمینه مسایل جنسی و اعتیاد، آموزش مهارت‌های زندگی برای کودکان وخانواده های آن ها، ارتباط با والدین، انجام آزمون‌های روان شناسی، رسیدگی به موارد دیرآموزی و یا گفتار درمانی، پرخاش‌گری، افسردگی و...، ایجاد فضای گفت وگو در موارد مختلف و ارجاع فرد به روان پزشک و یا روان‌کاو در صورت نیاز از دیگر فعالیت های بخش روان‎شناسی انجمن حمایت از کودکان کار است.

از دیگر طرح‌های این نهاد مردمی می‌توان به ساخت مرکز آموزشی- حمایتی کودکان کار و تجهیز کتاب‎خانه یکی از مراکز انجمن اشاره کرد. هم‌اکنون چهار مرکز انجمن حمایت از کودکان کار دارای کتاب‎خانه هستند و در مجموع، بیش از 12هزار جلد کتاب در آن ها نگه‎داری می‌شوند.

 این انجمن هم‎چنین با حضور مربیان هنری در رشته های موسیقی و تآتر از طریق هنر نیز به درمان مددجویان می پردازد. تلاش های این انجمن و همراهانش که بخشی از آن ها هنرمندان و ورزشکاران شناخته شده هستند، باعث شده است بیش از یک هزار کودک، کودکی از یاد رفته خود را باز یابند و کودکی کنند و خانواده هایشان دغدغه کم تری داشته باشند.

کسانی که علاقه مند به همکاری با این انجمن باشند، می توانند از طریق طرح کمک ماهانه که شامل سه طرح غذا، آموزش و درمان است، به یاری این بچه ها بپردازند. مبلغ هر کدام از طرح ها در سایت انجمن به آدرس http://apcl.org.ir   قرار دارد. اگر بیش تر درباره این انجمن و کارهایش خواستید بدانید، می توانید به آدرس تهران، خیابان مولوی، انتهای خیابان رییس عبداللهی، خیابان معروف خانی، کوچه مهدی حسینی، پلاک 19 و 34 مراجعه کنید و یا با شماره 021-55576687-9 تماس بگیرید .