دور تازهای از مذاکرات وین بین جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا از روز سیزدهم مرداد ۱۴۰۱ همزمان با شروع دومین سال ریاست جمهوری «ابراهیم رئیسی» آغاز شده است. دستور کار مذاکرات، بررسی پیشنویس توافقی است که «جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نوشته و بنابر گزارشها در آن رفع تحریم برخی از شرکتهای وابسته به سپاه پاسداران انقلاب را گنجانده است. آمریکا و سه کشور اروپایی؛ بریتانیا، فرانسه و آلمان گفتهاند، پیشنهاد جوزپ بورل بالاترین امتیازی است که میتوانند به جمهوری اسلامی بدهند و دیگر جایی برای مذاکره بیشتر وجود ندارد. اما ایران خواستههایی دارد. این خواستهها چیست؟
***
خواسته اصلی ایران در هفدهمین ماه مذاکرات چیست؟
جمهوری اسلامی ایران از طرفهای مذاکره خود خواسته است تا پرونده مربوط به یافت شدن اورانیوم در سه مرکز اعلام نشده به آژانس بینالمللی انرژی اتمی که تهران درباره آن جوابهای «قانعکننده» نداده، همزمان با احیای توافق برجام، بسته شود.
چرا ایران میخواهد پرونده سه مرکز آلوده به اورانیوم مختومه شود؟
جمهوری اسلامی ایران نگران است که باز ماندن این پرونده در آژانس که تاکنون دو قطعنامه از سوی شورای حکام درباره آن صادر شده، در صورت احیای برجام، منجر به خروج مجدد ایالات متحده و حتی فعال شدن بندهای مربوط به بازگشت قطعنامههای شورای امنیت سازمان ملل متحد شود.
پس از خروج آمریکا از برجام، در دوره ریاستجمهوری «دونالد ترامپ» ایالات متحده فرایند بازگشت تحریمهای شورای امنیت علیه ایران را به اجرا گذاشت. از آنجا که دیگر شرکای برجام با آن موافق نبودند و آمریکا را عضو برجام نمیدانستند که از بندهای آن استفاده کند، پرونده مطابق خواسته آمریکا پیش نرفت. با آغاز ریاست جمهوری «جو بایدن» ایالات متحده نامه خود در بازگشت تحریمهای شورای امنیت علیه ایران را از سازمان ملل پس گرفت.
اینک با نقض گسترده توافق برجام از سوی ایران و توسعه غنیسازی اورانیوم در این کشور همچنین صدور دو قطعنامه از طرف شورای حکام آژانس، زمینه برای معرفی جمهوری اسلامی ایران به عنوان «ناقض» توافقهای پادمانی آژانس فراهم است و جمهوری اسلامی ایران بیم آن را دارد که در صورت بازگشت آمریکا به برجام، ایالات متحده برای اعاده قطعنامههای سابق شورای امنیت، قدرت کافی داشته باشد. برای همین تهران میخواهد که موضوع اورانیوم در سه مرکز اعلام نشده که به برجام ارتباطی ندارد، در توافق احیای برجام، مختومه شود.
آیا آژانس برای مختومه شدن پرونده چراغ سبز داده است؟
شورای حکام آژانس دراین زمینه تصمیمگیر است که تاکنون دو قطعنامه در این باره صادر کرده است. سه کشور اروپایی بریتانیا، فرانسه و آلمان هم که از اعضای شورای حکام و هم از اعضای برجام هستند در بیانیهای که همزمان با ماه هفدهم مذاکرات وین منتشر کردهاند، گفتهاند که متن پیشنویس توافق که جوزپ بورل آماده کرده قابل مذاکره نیست. یعنی خواسته ایران غیرقابل اضافه شدن به پیشنویس است. به همین دلیل است که سه کشور در مذاکرات کنونی وین حاضر نشدهاند و کار را به تصمیمگیری ایران سپردهاند.
«رافائل گروسی» مدیرکل آژانس پیش ازاین با بسته شدن پرونده سه مرکز آلوده به اورانیوم در توافق احیای برجام به شدت مخالفت کرده بود و آن را نقض وظیفه ذاتی آژانس خوانده بود. بنابراین احتمال اینکه خواسته ایران در این دور از مذاکرات به پیشنویس اضافه شود، به نظر صفر میرسد.
آیا اختلاف بر سر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی حل شده است؟
آمریکا قویا اعلام کرده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را از فهرست «سازمانهای تروریستی خارجی» که در آن داعش و القاعده و بوکوحرام هم حضور دارند، خارج نخواهد کرد. جو بایدن، رییسجمهور آمریکا گفته حتی به قیمت فروپاشی کامل برجام از این تصمیم عقبنشینی نمیکند.
به نظر میرسد که جمهوری اسلامی ایران با علم به این تصمیم مجددا وارد مذاکره شده و پذیرفته که این خواسته را از فهرست درخواستهای خود خارج کند اما اعضای گروه مذاکرهکننده گفتهاند که حذف سپاه از این فهرست همچنان از مطالبات جمهوری اسلامی ایران است. با این حال به نظر میرسد که این موضوع از نقطه کانونی درخواستهای ایران خارج شده است.
آیا احتمال نهایی شدن توافق در این مرحله وجود دارد؟
اگر جمهوری اسلامی تصمیم بگیرد که پیشنویس جوزپ بورل را با شرایط کنونی بپذیرد، باید قبول کند که ابتدا سوالات آژانس درباره اورانیوم یافت شده در سه مرکز اعلام نشده را بدهد. در صورتی که ابتدا بازرسان و مدیرکل و سپس شورای حکام از آن قانع شوند، با قطعنامهای که شورای حکام صادر میکند، موضوع مختومه میشود و در این مرحله، توافق احیای برجام قابلیت اجرا پیدا میکند.
همین روش در زمان مذاکرات برجام در سال ۱۳۹۴ به کار گرفته شد. آن زمان پرونده «ابعاد احتمالا نظامی» برنامه اتمی ایران یا «پی.ام.دی» مطرح بود. موضوع پس از توافق سیاسی، در شورای حکام مطرح شد و با قطعنامهای که این شورا صادر کرد، پرونده به بایگانی رفت و سپس زمینه اجرای برجام فراهم شد.
بنابراین به فرض اینکه سایر مقدمات دیگر هم فراهم باشد و جمهوری اسلامی ایران و طرفهای مذاکره هم بپذیرند که مشابه زمان برجام، این پرونده را مختومه کنند، وارد فرایندی زمانبر میشوند. بنابراین در این دور از مذاکرات، حتی در صورت پذیرش توافق احیای برجام، این توافق وارد مرحله اجرایی نمیشود.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر