عصر روز دوشنبه ۲۳ خرداد ۱۴۰۱، خبر انفجار در کارخانه «کربنات سدیم کاوه» در فیروزآباد استان فارس روی خروجی خبرگزاریها قرار گرفت.
رسانههای ایران از مصدومیت بیش از ۱۰۰ نفر از کارکنان این کارخانه خبر دادند اما آمار جانباختگان این انفجار را صفر اعلام کردند؛ موضوعی که از سوی برخی کنشگران مورد تردید قرار گرفته است.
در کارخانه کربنات سدیم کاوه چه رخ داد و چه بر سر کارگران این کارخانه آمد؟
***
بر اساس روایت رسانهها، ساعت پنج عصر روز دوشنبه ۲۳ خرداد ۱۴۰۱، در «کارخانه کربنات سدیم کاوه» واقع در فیروزآباد استان فارس، بر اثر نشتی یکی از مخازن آمونیاک، انفجاری رخ داد. با انتشار گازهای سمی در این کارخانه که در ۳۵ کیلومتری شهر فیروزآباد واقع شده است، طبق گزارش رسانههای ایران، دستکم ۱۳۳ مصدوم از این حادثه راهی بیمارستان شدهاند.
یک منبع مطلع به نقل از پرسنل این شرکت به «ایرانوایر» میگوید: «مخازن آمونیاک کارخانه چند هفته بود که نشتی داشتند ولی مسوولان کارخانه توجهی نمیکردند. در کل کارخانه هم تعداد کپسولهای آتشنشانی کافی نبود؛ یعنی هیچ تعهدی از سمت مدیران برای ایمنی در شرکت رعایت نمیشد. وقتی پرسنل کارخانهای با این سطح از مواد شیمیایی در تماس مستقیم هستند، چرا باید ایمنی در حد صفر باشد؟ کارگران هم به دلیل نیاز مالی شدید به درآمد، با همین شرایط به کار ادامه میدادند، در حالی که میدانستند ممکن است اتفاقی بیفتد. دست آنها از همه جا کوتاهتر بود.»
خبرگزاریهای داخلی از مسدود شدن مسیر جم به فیروزآباد در پی نشت گازهای سمی از ساعت پنج عصر به بعد خبر دادند؛ اقدامی که به دلیل ناایمن بودن مسیر و احتمال استنشاق گازهای سمی رخ داد. اما ساعت ۲۳ شب گذشته، سرهنگ «عبدالهاشم دهقانی»، رییس پلیسراه شمالی فارس از بازگشایی مسیر خبر داد و گفت: «این محور با تلاش عوامل انتظامی و راهداری بازگشایی شده و هم اینک تردد عادی و روان برقرار است. در ساعات مسدود بودن این جاده به علت وقوع حادثه، با هدف جلوگیری از اختلال در ارتباط جادهای، بلافاصله محور فراشبند به عنوان مسیر جایگزین مشخص و اطلاع رسانی شده بود.»
آیا کسی قربانی انفجار کارخانه سدیم کاوه نشده است؟
مقامات محلی در گفتوگو با رسانههای داخلی، تعداد جانباختگان را صفر اعلام کردهاند. این در حالی است که آمار مصدومان این انفجار را ابتدا پنج نفر و در ادامه ۷۲ نفر و در نهایت ۱۳۳ نفر اعلام کردند.
«وحید حسینی»، رییس دانشگاه علوم پزشکی شیراز هم اعلام کرد: «از ۱۳۳ مصدوم این حادثه، ۱۱۴ نفر از بیمارستان ترخیص شدهاند.»
بر اساس اظهارات مسوولان این دانشگاه، مصدومان این حادثه بیشتر به دلیل تنفس گاز نیتروژن آسیب دیدهاند و این گاز خطری ندارد.
«محمدجواد مرادیان»، مدیر حوادث و فوریتهای پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز هم در مصاحبه دیگری گفته بود: «در پی انفجار این کارخانه، تیم واکنش سریع دانشگاه علوم پزشکی شیراز متشکل از دو متخصص طب اورژانس، متخصصان جراحی عمومی و بیهوشی با بالگرد اورژانس شیراز به شهرستان فیروزآباد اعزام شدند.»
از سوی دیگر، مدیرکل مدیریت بحران استانداری فارس گفته دلیل بروز این حادثه تحت بررسی است.
بهرغم اعلام صفر بودن تعداد جانباختگان این حادثه از سوی دولت، حساب کاربری «۱۵۰۰ تصویر» در توییتر با استناد به دریافت پیامهای متعددی که از سوی کارگران فیروزآباد و پرسنل بیمارستانهای شیراز برای آنها ارسال شده، در اعلام «صفر» تعداد جانباختگان تردید کرده است.
این حساب کاربری نوشته است: «آنچه از روی پیامها میشود فهمید، این است که پس از انفجار، افرادی که در کارخانه حضور داشتند اما دورتر از مرکز انفجار بودهاند، مصدومیت کمتری داشته و حدود ۱۳۰ نفر بودند که به بیمارستان فیروزآباد منتقل شدهاند. حال آنها خوب است. حکومت هم عکسهایش را با مصدومین گرفته و آمار فوتیها صفر اعلام شده است.»
به گفته این حساب حقوق بشری، آنها تمام مصدومین نیستند و آنچه حکومت از آن صحبتی نمیکند، وضعیت مصدومان در شیراز است: «در آن ساعت حداقل ۳۰۰ نفر در نزدیکی مخزن کار میکردند و صدمه اصلی به این افراد وارد شده است. در همان دقایق ابتدایی نیروهای حکومت به کارخانه میآیند. مسیرها بسته میشود و حتی به افراد ردهبالای نیروهای نظامی هم اجازه ورود به محوطه اصلی انفجار داده نشده است. چندین آمبولانس و هلیکوپتر اعزام میشود و تمام مصدومینی که حالشان وخیم بوده، به شیراز منتقل میشوند. در بیمارستانهای شیراز جو به شدت امنیتی میشود تا جلوی خبررسانی گرفته شود. آنچه حکومت از آن هیچ صحبتی نمیکند، وضعیت مصدومان در شیراز است. علیرغم این که خودشان هم اعزام کارگران به شیراز را تایید کردهاند، اما تمام مانورشان بر روی سلامت مصدومان بیمارستان فیروزآباد است. بدون کوچکترین اشارهای به بیمارستانها و مصدومان شیراز.»
یکی از پرسنل کادر درمان بیمارستانهای شیراز هم به نقل از مصدومان این حادثه به «ایرانوایر» میگوید: «اجساد بعضی از پرسنل کارخانه را به صورت یخ زده از محل انفجار بیرون بردند و به بیمارستان منتقل نکردند.»
او میگوید: «حداقل چهار کارگر در لحظه انفجار در کارخانه یخ زدند. این کارگران از وضعیت دیگران هم تا قبل از انتقال به بیمارستان نتوانسته بودند اطلاعی پیدا کنند. خود این کارگران هم با مشکلات حاد تنفسی بستری شدهاند.»
گفتنی است «ایرانوایر» به صورت مستقل امکان تایید این روایتها را ندارد.
به علت شدت انفجار و تعداد بالای مصدومین، پنج بیمارستان «نمازی»، «فقیهی»، «علیاصغر» و «امیرالمومنین» در شیراز و چهار بیمارستان در «کوار»، «فیروزآباد»، «فراشبند» و «قیروکارزین» به مصدومان این حادثه امدادرسانی کردهاند. مصدومان با ۱۲ دستگاه آمبولانس و یک دستگاه اتوبوس آمبولانس از محل حادثه به بیمارستانهای شیراز و دیگر شهرها اعزام شدهاند.
درباره کارخانه کربنات سدیم کاوه چه میدانیم؟
از زمان بهرهبرداری و افتتاح کارخانه کربنات سدیم کاوه در مرداد ۱۳۹۹، تنها ۲۲ ماه گذشته است. تولیدات این شرکت در صنایع پایین دستی مثل شیشه و بلور، صنایع شوینده و پاک کننده، تصفیه آب و پتروشیمی قابل استفادهاند. ظرفیت سالانه این واحد صنعتی ۳۲۰ هزار تن در سال است. در زمان افتتاح این کارخانه، میزان سرمایهگذاری برای تاسیس این واحد صنعتی دو هزار و ۶۷ میلیارد تومان اعلام شد. با افتتاح آن هم زمینه اشتغال مستقیم بیش از هزار و ۳۰۰ نفر در شهرستان فیروزآباد و اشتغال غیرمستقیم بیش از سه هزار نفر فراهم شده بود.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری فارس در زمان افتتاح این کارخانه درباره تجهیزات به کار رفته در آن به «ایرنا» گفته بود: «بخش قابل توجهی از ماشینآلات به کار رفته در این کارخانه از داخل و بخشی هم از کشور چین تامین شده است. محصولات تولیدی آن نیز در صنایع شیشهسازی و شوینده مورد استفاده قرار میگیرد.»
به گفته او، عملیات اجرایی این کارخانه از سال ۱۳۸۷ آغاز شد و قابلیت توسعه هم دارد. زمینه توسعه آن نیز با افتتاح سد «هایقر» که منبع اصلی تامین کننده آب مورد نیاز این کارخانه است، فراهم میشود.
مواد اولیه کارخانه کربنات سدیم کاوه که بزرگترین کارخانه تولید این محصول در خاورمیانه است، طبق گفته صاحبان کارخانه، از معادن نزدیک به آن تامین میشود. این کارخانه توان تامین ۶۰ درصد کربنات سدیم کشور را دارا بوده است.
دستکم هشت معدن سنگ آهک و سنگ نمک در کنار این شرکت راهاندازی شدند تا تامین مواد اولیه کارخانه و جلوگیری از خام فروشی مواد معدنی نیز همزمان اجرایی شود.
کربنات سدیم چیست؟
کربنات سدیم (Na2CO3) که با نامهای «کربنات دو سود»، «سودا اش» (soda ash)، «کریستال سودا» (soda crystals) و «سودای شستوشو» (washing soda) هم شناخته میشود، از مهمترین مواد شیمیایی صنعتی است. این محصول به صورت گسترده در تولید دیگر محصولات قلیایی، نمکهای سدیم و… به کار میرود.
سودا اش نام متداول کربنات سدیم بدون آب است که در صنعت کاربرد دارد. کربنات سدیم در مقیاس صنعتی، از طریق فرآیند «سولوی» و با استفاده از سنگ آهک (کلسیم کربنات)، آمونیاک و نمک (سدیم کلرید) تولید میشود.
اثرات استنشاق گاز آمونیاک چیست؟
علیرغم اعلام رسمی که گفته شده انفجار بر اثر نشتی مخزن نیتروژن رخ داده است، این کارخانه برای تولید کربنات سدیم به آمونیاک احتیاج دارد. آمونیاک مورد نیاز هم از معادن موجود در همین منطقه تامین میشده است.
برخی از کارشناسان معتقدند با توجه به اثر استنشاقی و احتراقی که پس از انفجار رخ داده است، احتمال این که انفجار و اشتعال ناشی از آمونیاک بوده باشد، بسیار بیشتر است. چنانچه مخازن نگهداری این مواد دارای کیفیت مطلوب نباشد، امکان انفجار آنها وجود دارد.
بر اساس اطلاعات عمومی موجود، صدمات ناشی از انفجار یا غلظت بالای این مواد به تنهایی میتواند منجر به مرگ یا عوارض دیگر افراد شود. آمونیاک در ریهها، پوست و چشم اثر تحریک کننده دارد و در صورت غلظت بالای ماده، منجر به مرگ آنی یا عوارض کوتاه مدت شدید در مجاری تنفسی و چشم افراد میشود. در برخی موارد هم احتمال از دست رفتن بینایی و یا درگیری دایمی ریهها وجود دارد.
میزان آسیبهای وارده به مصدومان این حادثه تا این لحظه روشن نشده است. حتی گزارشی از وجود قراردادهای بیمهای این کارخانه نسبت به حوادث محیط کار یا تجهیزات کارخانه در دست نیست. باید منتظر اطلاعرسانی درباره حال عمومی و ادامه درمان یا اشتغال مصدوم شدگان و دیگر کارگران این کارخانه بمانیم؛ اطلاعاتی که اگر از سوی مجاری رسمی منتشر شوند، برای افکار عمومی باورپذیر نیستند.
روایتهای مصدومان این حادثه هولناک و بستگانشان نشان خواهند داد این انفجار چه بر سر آنها آورده است.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر