محمود دعایی؛ سمپات مجاهدین که از رادیو بغداد به «مه پیکران» رسید

«محمود دعایی» در میان مقامات طراز اول جمهوری اسلامی به سوابقش در عراق از جمله «رادیو بغداد»، واسطه شدن برای دیدار اعضای مجاهدین خلق با آیت‌الله «خمینی» و سفارتش مشهور بود و در میان نمایندگان مجلس به شوخی‌های خاص.

او با وجود این سوابق خاص و پرشمار سیاسی در فضای عمومی به خم شدن برای دستبوسی بسیاری از چهره‌ها و نمازهای میت برای چهره‌های سیاسی دگراندیش و منتقد مشهور شده بود. دعایی با وجود جایگاه شاخص خود به ندرت موضع‌گیری سیاسی می‌کرد. او همچنین با وجود اینکه یکی از واسطه‌های دیدار اعضای سازمان مجاهدین خلق با آیت‌الله خمینی بود، یکی از نزدیک‌ترین افراد به رهبر انقلاب و فرزندانش شد. 

***

دعایی از «رادیو بغداد» تا سفارت 

محمود دعایی از جمله روحانیون یزدی-کرمانی فعال در سیاست و یکی از روحانیون نزدیک به آیت‌الله خمینی در عراق بود. خودش گفته که پدرش از روحانیون یزد بوده و به کرمان تبعید شده است. او همچنین گفته که یکی از افراد فعال در نشریه بعثت بوده است.

دعایی در بسیاری از اتفاقات مربوط به آیت‌الله خمینی حضور داشته و با فرزندان او روابط نزدیک داشت. او از جمله افراد حاضر در زمان فوت «مصطفی خمینی» بوده و احمد خمینی گفته است: «وقتی به داخل منزل رفتم، آقای دعایی و یک برادر افغانی که در آنجا درس می‌خواند و آقای دیگری را دیدم، وقتی به قسمت بالای منزل رفتم، دیدم زیر بغل و ‏‎‏پاهای برادرم را گرفته‌اند و از پله پایین می‌آورند. دستم را بر پیشانی ایشان گذاشتم و گرمایی احساس کردم. او را در تاکسی گذاشتیم، ولی انگار کسی در همان لحظه به من گفت که او مرده است.‏»

یکی از اقدامات خاص دعایی واسطه شدن بین آیت‌الله خمینی و سازمان مجاهدین خلق بود.او گفته که از آیت‌الله خمینی خواسته برای اعدام بنیان‌گذاران سازمان مجاهدین خلق توسط ساواک موضع بگیرد؛ اما او نپذیرفته و به همین دلیل مدتی با او قهر بوده است. دعایی همچنین واسطه دیدار تراب حق‌شناس از اعضای سازمان مجاهدین خلق با آیت‌الله خمینی بود.

او گفته بود: «من در مقطعی نسبت به سازمان مجاهدین اولیه ـ‌ که بنیان‌گذاران آن مرحوم حنیف‌نژاد و دیگران بودند ـ سمپات، ارتباط و همکاری داشتم و حتی در مقطعی عضو شدم. من نخستین کسی بودم که آن‌ها را با امام مرتبط کردم.»

تکذیب هشدار درباره جنگ 

یکی از فعالیت‌های دعایی در عراق حضور در رادیو بغداد پیش از انقلاب ۵۷ بود. خودش گفته که به پیشنهاد مصطفی خمینی این فعالیت را پذیرفته است. او در بخش رادیوی خارجی بغداد، هر روز به مدت ۲۰ دقیقه و گاهی حتی نیم ساعت برنامه اجرا می‌کرد و این برنامه تحت عنوان «نهضت روحانیت» در ایران پخش می‌شد.

دعایی پس از انقلاب ۵۷ نیز سفیر ایران در عراق شد. گزارش‌هایی مطرح شده که او نسبت به سیاست‌های جمهوری اسلامی معترض بوده و هشدار داده که ادامه این سیاست‌ها باعث حمله عراق خواهد شد؛ اما خودش این گزارش‌ها را تکذیب کرده است. ابراهیم یزدی گفته بود که دعایی به شورای انقلاب رفته و گفته اگر می‌خواهید با عراق بجنگید، من استعفا دهم؛ اگر اما نمی‌خواهید بجنگید، این روش درست نیست.

بر اساس این گزارش، دعایی همچنین این هشدار را در دیدار با آیت‌الله خمینی تکرار کرده و از شدت ناراحتی و نگرانی به گریه افتاده بود، اما رهبر جمهوری اسلامی گفته که اعتنایی به حرفهای صدام نکنید. 

دعایی ضمن تکذیب این گزارش‌ها در عین حال گفته که به شورای انقلاب آمده و درباره تبلیغات مقام‌های جمهوری اسلامی و رسانه‌های ایران علیه عراق هشدار داده است.

مدیریت روزنامه اطلاعات با حکم بنی‌صدر و آیت‌الله خمینی 

محمود دعایی گفته که بنی‌صدر او را به عنوان مدیر مسئول روزنامه اطلاعات معرفی کرده اما او به «احمد خمینی» گفته با حکم بنی‌صدر این سمت را نمی‌پذیرد و آیت‌الله خمینی نیز برای او حکم صادر کرده است. بخشی از امور اجرایی روزنامه انقلاب اسلامی بنی صدر نیز در روزنامه اطلاعات انجام می‌شد. «محمد جعفری»، مدیر مسئول روزنامه انقلاب اسلامی در دوران ریاست‌جمهوری بنی‌صدر، گفته که دعایی یک بار بر سر اختلاف در امور اجرایی فحش بدی به او داده و تلفن را قطع کرده است. با این حال آنان آشتی کرده‌اند و دعایی پس از بازداشت نزدیکان بنی‌صدر تلاش‌هایی را برای آزادی جعفری انجام داده است.

سال ۶۲ روزنامه اطلاعات یک روز با دستور آیت‌الله خمینی توقیف شد و روایت‌های مختلفی درباره توقیف آن مطرح شده است. سال ۶۷ نیز روزنامه اطلاعات ویژه‌نامه‌ای را به مناسبت ۱۰ سالگی انقلاب منتشر کرد که برخی از مقامات از جمله آیت‌الله منتظری به انتقاد از برخی اقدامات پرداخته بودند که این ویژه نامه منجر به بازداشت مظفر شد.

او در عین حال روابط نزدیکی با دفتر آیت‌الله خمینی داشت و پس از حمله مجاهدین خلق به ایران مطلب طنز نوشته احمد خمینی را با نام مستعار «احمد پوربختیار فرد» منتشر کرد.

 روزنامه اطلاعات پس از فوت آیت‌الله خمینی به نوعی یکی از پایگاه‌های روحانیون چپ محسوب می‌شد؛ اما با حفظ روند محافظه‌کارانه مخصوص دعایی.

در این دوره همچنین برخی از چهره‌ها از جمله «سعیدی سیرجانی» در این روزنامه گاهی مطلب می‌نوشتند. دعایی در مراسم تجلیل از خود در سال ۹۴ گفته بود که رهبر جمهوری اسلامی او را در مدیر مسئولی روزنامه اطلاعات تحمل می‌کند و این موضوع را به خود او نیز گفته است.

شش دوره نمایندگی مجلس و رییس فراکسیون «مه پیکران»

دعایی با وجود سمت مدیر مسئول روزنامه اطلاعات در شش دوره اول تا انتهای مجلس ششم نماینده بود و در فهرست‌های مختلف قرار می‌گرفت. با این حال او در مجلس نیز روحیه محافظه‌کار داشت و کمتر در اتفاقات مجلس مشارکت می‌کرد. نطق او در مجلس سوم در حمایت از هاشمی اعتراضات برخی از نمایندگان جریان چپ را به دنبال داشت.

او در مجلس ششم نیز در مخالفت با استیضاح «عبدالله نوری» سخن گفت؛ اما سخنانش با هیاهوی نمایندگان موافق استیضاح نیمه‌کاره ماند.

دعایی در بین نمایندگان مجلس به شوخی‌های خاص و بعضا جنسی خود مشهور بود. او خود و تعدادی از نمایندگان مجلس که به تعبیری زشت بودند را عضو فراکسیون «مه پیکران» می‌خواند و نمایندگان قد کوتاه مجلس را عضو فراکسیون «سرو قامتان».

دعایی و ممنوع‌التصویری خاتمی 

محمود دعایی روابط نزدیکی با محمد خاتمی داشت و او را «کاکایم» خطاب می‌کرد. او در برخی از سفرهای خارجی دوره ریاست‌جمهوری، خاتمی را همراهی می‌کرد و در سال‌های اخیر مراسم‌های تولد برای خاتمی برگزار کرده است. دعایی در نشست «عباس جعفری دولت‌آبادی»، دادستان کل کشور، با مدیران مسئول برای اعلام ممنوع‌التصویری خاتمی برآشفت و اعتراض کرد. 

دعایی سال ۹۴ نیز گفته بود، به دادسرای ویژه روحانیت نیز اعلام کرده روزنامه اطلاعات همچنان اخبار محمد خاتمی، رییس‌جمهور اسبق ایران، را منتشر خواهد کرد؛ اما «به خواست» این دادسرا و «برای پرهیز از جنجال» عکس آقای خاتمی را منتشر نمی‌کند.

وی اعلام کرد که پس از این اعتراض، نامه‌ای خصوصی به رهبر جمهوری اسلامی نوشته و ضمن بیان «انگیزه وفاداری‌اش» به آقای خاتمی، برای «ادامه این همراهی» از آیت‌الله خامنه‌ای اجازه خواسته است.

براساس این گزارش، رهبر جمهوری اسلامی در پاسخ به این نامه نوشته است: «من هم مثل تو فکر می‌کنم؛ اما نه به نرمی دلِ تو!»

نماز میت چهره‌های دگراندیش 

دعایی در سال‌های اخیر نماز میت برخی از چهره‌های دگراندیش را می‌خواند و این موضوع گاهی به شوخی نیز در فضای سیاسی مطرح می‌شد. از جمله بر جسد «عبدالعلی ادیب برومند»، رییس هیات جبهه ملی نماز خواند، در حالی که بر آن پرچم شیر و خورشید قرار داده شده بود.

خم شدن محمود دعایی برای بوسیدن دست رئیسی در افطار خبرنگاران با رئیسی یکی از آخرین اتفاقات خبرساز در آخرین ماه‌های زندگی او بود. از آن رو، تعدادی از روزنامه‌نگاران نوشتند که این روش مرسوم دعایی و به عبارتی تعارف بوده و حتی در دیدار با برخی خبرنگاران نیز این اقدام را انجام می‌دهد.