«آرش صادقی»، فعال حقوق بشر که خود سال‌ها در زندان بوده، شامگاه پنج‌شنبه، ۱۲ خردادماه، در توییتر از قطع انگشتان یک زندانی به اتهام سرقت خبر داد. صادقی در توییت خود نوشته است که از یک ماه پیش، دستگاهی به‌نام «گیوتین» را به بهداری زندان اوین آورده‌اند و پس از انتقال این زندانی از کرمانشاه به اوین، «تحت تدابیر شدید امنیتی در بهداری زندان اوین»، ۴ انگشت یکی از دستان او را قطع کرده‌اند.
او همچنین از خطر قطع دست سه زندانی دیگر که از زندان ارومیه به زندان تهران بزرگ منتقل شده‌اند خبر داده و نوشته که ماموران زندان به آن‌ها گفته‌اند که برای انجام حکم قطع دست باید به زندان اوین منتقل شوند.
پشت درهای بهداری زندان اوین چه خبر است؟ و چرا ماموران، بهداری زندان اوین به سلاخ‌خانه تبدیل کرده‌اند؟
***
گیوتین چیست و در بهداری زندان اوین چه می‌کند؟
«گیوتین» دستگاهی بود که نخستین‌بار در سال ۱۷۹۲ در فرانسه برای اجرای حکم اعدام از طریق قطع سر، انجام شد. این دستگاه از دو بخش بالایی که حاوی فلزی سنگین و برنده بود و یک بخش پایینی تشکیل می‌شد که سر فرد محکوم به اعدام را نگه می‌داشت. در لحظه اجرای حکم اعدام، جلاد بعد از آن که اطمینان حاصل می‌کرد که سر محکوم در نقطه مورد نظر قرار گرفته، اهرمی را که تیغه بالایی را نگه داشته بود، آزاد می کرد و با سقوط آزاد تیغه سنگین و برنده، گردن فرد محکوم به مرگ بریده می‌شد.
اگرچه گیوتین قبلا هم در اسکاتلند و انگلستان به‌کار گرفته شده بود، ولی پس از انقلاب فرانسه و برای سرعت بخشیدن به روند اعدام هزاران نفر از جمله «لویی شانزدهم»، پادشاه فرانسه و همسرش «ماری آنتوان»، به کار گرفته شد و با الهام از نام مخترع آن، پزشک انقلابی، «ژوزف اینیاس گیوتین» مشهور شد.
۲۳۰ سال بعد از اختراع گیوتین و برافتادن مجازات اعدام و مجازات‌هایی که به نقص عضومی‌انجامند، در بیشتر کشورهای جهان، گزارش‌هایی از قطع انگشتان دست یک زندانی با گیوتین در زندان اوین ایران، مخابره شده است.
«آرش صادقی»، فعال حقوق‌بشر این خبر را پنج شنبه شب در توییتر خود اعلام کرد. او که خود آخرین بار در اردیبهشت ۱۴۰۰، بعد از گذراندن دوره حبس ۵ سال و نیمه خود از زندان اوین آزاد شده، نوشته است که این زندانی را از زندان کرمانشاه به بند ۷ زندان اوین منتقل کرده‌اند تا حکم قطع دستش را اجرا کنند. بنا بر این گزارش، حکم این فرد که نام او هنوز اعلام نشده، روز دهم خردادماه در بهداری زندان اوین و تحت تدابیر امنیتی شدید انجام شده است.
ایران‌وایر احتمال می‌دهد که این فرد، «کسری کرمی»، زندانی اهل کرمانشاه است که به اتهام سرقت از مهرماه ۱۳۹۷ زیر حکم قطع انگشتان دست راست بوده است. پیش از این نیز سازمان «عفو بین‌الملل» نسبت به صدور و اجرای حکم قطع دست آقای کرمی و سه نفر دیگر در زندان ارومیه، هشدار داده بود.
آرش صادقی همچنین از احتمال قریب‌الوقوع اجرای حکم قطع دست سه زندانی دیگر به نام‌های «هادی رستمی»، «مهدی شرفیان» و «مهدی شاهیوند» خبر داده و نوشته است که آن‌ها به تازگی از زندان ارومیه به زندان تهران بزرگ، در جنوب تهران منتقل شده‌اند و مقامات زندان به آن ها گفته اند که برای اجرای حکم قطع دست به زندان اوین منتقل خواهند شد.
در بیانیه‌ای که سازمان عفو بین‌الملل، در آذرماه سال ۱۳۹۹ صادر کرده بود نیز به خطر قطع دست این سه شهروند که در یک پرونده محکوم شده‌اند و دو برادر به نام‌های «شهاب» و «مهرداد تیموری» در پرونده‌ای دیگر محکوم به قطع عضو شده، اشاره شده بود. در آن بیانیه آمده بود که قطع عضو به منظور تنبیه، «در واقع شکنجه به حکم دادگاه است و مطابق قوانین بین‌الملل جرمی جدی تلقی می‌شود.»
البته، پیش از آن هم، «سازمان پزشکان جهانی» در مهرماه سال ۱۳۹۹، در اعتراض به تایید حکم قطع انگشتان دست این چهار نفر در نامه‌ایی با لحن تند، خواهان لغو مجازات قطع دست شده بود. انجمن جهانی پزشکان، این مجازات را مصداق «بربریت» و «منزجره‌کننده» خوانده و گفته بود: «از هر پزشک ایرانی که از شرکت در مجازات قطع انگشتان زندانیان امتناع کند، حمایت خواهیم کرد و یادآوری می‌کنیم که مشارکت پزشکان در اعمال شکنجه، نقض فاحش اخلاق پزشکی است.»
اخلاق پزشکی چه می‌گوید؟
آن‌گونه که «نظام‌الدین میثاقی»، پزشک متخصص بی‌هوشی در ایالت ویرجینیای امریکا می‌گوید: «این مجازات، در زمره مجازات‌های بی‌رحمانه و غیرمعمول قرار می‌گیرد و از منظر قضایی، این موضوع امروز در جهان منسوخ است.» او توضیح می‌دهد: «از نظر اخلاق پزشکی هم، همه پزشکان، وقتی تحصیل خود را تمام می‌کنند و مدرک پزشکی به آن‌ها اعطا می‌شود، به ۴ اصل سوگند بقراط قسم می‌خورند. اولین اصل، مبتنی بر این است که پزشک نباید هیچ آسیبی به کسی برساند، حتی اگر آن فرد بیمار خود او نباشد. دومین اصل، مربوط به انجام کارهای خوب و شایسته برای بشریت است. پزشکان سوگند می‌خورند که نه‌تنها آسیبی به کسی نرسانند، بلکه کارهایی انجام دهند که برای بیماران خودشان و سایر افراد مفید باشد.»
این پزشک ایرانی ساکن امریکا همچنین به دو اصل رعایت عدل و کسب رضایت از بیمار، نیز اشاره کرده و می‌گوید: «ممکن است فکر کنیم که پزشک با عدل و انصاف چه‌کار دارد. اما، واقعیت این است که پزشکان به‌واسطه دسترسی به منابع ویژه‌ای که دارند، باید مساله عدل و انصاف را در انجام حرفه خود در نظر بگیرند. همین طور، پزشک متعهد است که بیمار را در تصمیم برای سرنوشت خودش مشارکت دهد. پزشک به طور اخلاقی نمی‌تواند برای بیمار عملی را انجام دهد، بدون این‌که رضایت او را کسب کرده باشد.»
او در ادامه تاکید می‌کند: «برای همین، استفاده از گیوتین در بهداری و این‌که اصولا پزشکی در این موضوع دخیل باشد، کاملا با اصول اخلاقی که همه پزشکان به آن سوگند یاد می‌کنند، مغایرت دارد و این موضوع بنا بر هر چهار اصل اخلاق پزشکی، کاملا غیراخلاقی و غیرانسانی است.»
حسن نایب هاشم، پزشک و فعال حقوق بشر ساکن اتریش نیز به غیراخلاقی بودن این موضوع اشاره کرده و می‌گوید: «از نظر اخلاق پزشکی، به‌هیچ وجه، پزشک نباید در آزار و شکنجه بیماران یا روند آسیب‌زدن و مثله‌کردن افراد مشارکت داشته باشد.»
او ادامه می‌دهد: «از زاویه حقوق‌بشری نیز، بدن یک فرد، بالاترین مالکیت او تلقی می‌شود و باید از هرگونه تعرضی مصون بماند. این‌که دستگاه قضایی به صورت عامدانه و نه به قصد درمان، بلکه برای تنبیه و مجازات، برای او نقص عضو ایجاد کند، تنها در جمهوری اسلامی اعمال می‌شود. حتی کشورهایی هستند که قوانین آن‌ها صرفا بر مبنای قوانین اسلامی است نیز، این مجازات را اعمال نمی‌کنند. ولی، جمهوری اسلامی قطع عضو یا کور کردن چشم را در قانون گنجانده و آن را اجرا می‌کند.»
نایب‌هاشم همچنین ادامه می‌دهد: «این‌که در بهداری زندان اوین چنین موضوعی را می‌بینیم، برخلاف سوگند پزشکی است. پزشک متعهد است که فارغ از هر عقیده و ایدئولوژی، بیمار را درمان کند، نه این‌که موجب آزار و نقص عضو او شود. حتی در شرایط جنگ و وقتی نیروهای دشمن زخمی می‌شوند نیز، گروه پزشکی دولتی که او را اسیر گرفته، باید نهایت سعی خود را کند که آن اسیر بهبود بیابد و بعد از آن، اگر قرار است محاکمه شود با قوانین آن کشور محاکمه شود.»
او همچنین به ایران‌وایر می‌گوید: «البته، اکثریت پزشکان این‌چنین نیستند و در میان کادر پزشکی ایران، افراد کمی هستند که تا این حد به سیستم خودکامه حکومت در ایران خود را فروخته‌اند که ممکن است دست به چنین جنایاتی بزنند. در نظام جمهوری اسلامی اگرچه پزشکانی پیدا می‌شوند که ذوب‌شده در ولایت فقیه و کلیت نظام هستند، ولی موارد بسیاری هم بوده که هیچ پزشکی حاضر نشده در انجام این جنایات شریک شود. چند سال پیش، موردی بود که دستور داده بودند که چشم زندانی را کور کنند، ولی هیچ پزشکی حاضر نشده بود این‌کار را انجام دهد. بنابراین مواردی هست که حتی یک پزشک هم راضی نشود آن را انجام دهد، ولی در بهداری زندان، حتما کسانی را به‌کار گرفته‌اند که احتمالا به سوگند پزشکی که یاد کرده‌اند، وفادار نیستند.»
اشاره این فعال حقوق‌بشر، به صدور حکم قصاص چشم در برابر چشم برای سه نفر، از جمله دو مرد که در قم به صورت یک راننده تاکسی اسید پاشیده بودند، است. پس از تایید این حکم، در اسفندماه ۹۳ چشم چپ یکی از متهمان بدون حضور پزشک و پس از طفره رفتن پزشکی قانونی از این کار، کور شد و چشم راست او با درخواست شاکی قرار شد که در نوبت دیگری کور شود. همان‌زمان، مقامات قوه قضاییه ایران اعلام کرده بودند که هیچ پزشکی حاضر به همکاری با این قوه نشده است.
اما به باور حسن نایب‌هاشم، قطع دست زندانی در بهداری زندان، فقط نقض اخلاق پزشکی نیست، «بلکه تحقیر، توهین و دهان‌کجی به کادر پزشکی است که در محیطی که قرار است در آن‌جا برای بهبود وضع زندانیان بیمار خدمت کنند، به کار سلاخی مشغولند.»
چرا قوه قضاییه بهداری زندان اوین را برای قطع دست زندانیان، انتخاب کرده است؟
نظام‌الدین میثاقی درباره این‌که چرا دستگاه گیوتین را در یکی از اتاق‌های بهداری زندان اوین قرار داده‌اند، می‌گوید: «احتمالا توجیه سیستم قضایی ایران این است که ما مثلا در یک محیط استریل انگشت شما را قطع می‌کنیم تا عفونت نکنید و ببینید ما چقدر به فکر شما هستیم. اما، این فریب‌کاری محض است. چنین عملی، از هر جنبه‌ای که به آن نگاه کنیم نه بویی از انسانیت دارد و نه بویی از پزشکی و اخلاق پزشکی. مجازات وحشیانه‌ای مثل قطع عضو، به هیچ‌وجه تحت عنوان طبابت قرار نمی‌گیرد. پزشکان نباید اجازه دهند که حرفه پزشکی به ابزاری برای حکومت جهت تبلیغات و توجیه اعمال غیرانسانی و قرون وسطایی چون قطع عضو تبدیل شود.»
میثاقی با تاکید بر این‌که، مشارکت پزشکان و کادر درمانی که در انجام این عمل حضور دارند، عدول از وظایف پزشکی است، می‌گوید: «در آمریکا، مدت‌هاست که در ایالت‌هایی که هنوز حکم اعدام لغو نشده، سیستم قضایی با مشکل در اجرای حکم اعدام، مواجه شده است. در بیشتر این ایالت‌ها، چون حکم اعدام از طریق تزریق داروهای کشنده انجام می‌شود و هیچ پزشکی در این‌کار مشارکت نمی‌کند، نمی‌توانند حکم اعدام را اجرا کنند.»
این پزشک متخصص بی‌هوشی همچنین می‌گوید: «قبلا، از پزشکان بی‌هوشی دعوت می‌کردند که در روند اجرای حکم اعدام، کمک کنند. بعد از آن انجمن پزشکان بی‌هوشی در آمریکا، دستورالعملی صادر کرد که اگر پزشک متخصص بی‌هوشی در روند اعدام کوچک‌ترین مشارکتی داشته، پروانه او را باطل می‌کنیم. به این طریق به طور قاطع اعلام کردند که پزشک نمی‌تواند در گرفتن جان یک نفر دخیل باشد. حتی شرکت‌های دارویی که قبلا سدیم تیوپنتال، دارویی که برای اعدام استفاده می‌شد را تولید می‌کردند، به این‌خاطر که در روند اعدام استفاده می‌شد، دیگر تولید نمی‌کنند.»
اشاره نظام‌الدین میثاقی به گزارش‌هایی است که از برخی ایالت‌های ایالات متحده امریکا، مبنی بر انجام نامناسب و منجر به مشکل در اجرای حکم اعدام منتشر شده است. مشخصا در سال ۲۰۱۴، در ایالت‌های آریزونا و اوکلاهامای ایالت متحده، عدم حضور پزشک و کادر متخصص و اجرای حکم اعدام چند زندانی از طریق ورود سم به رگ‌های آن‌ها که توسط افراد غیرمتخصص انجام شده بود، به عذاب بیشتر فرد محکوم به اعدام منجر شد. علنی شدن این موضوع، انتقادهای بسیاری را علیه ایالت‌هایی که هنوز حکم اعدام را اجرا می‌کنند، برانگیخته بود.
میثاقی در پایان نیز با تاکید بر این‌که اخلاق حرفه‌ای، بالاتر از حکم قضایی است، می‌گوید: «همان‌طور که در امریکا وقتی قانون با اخلاق مغایر است، روش‌هایی اخلاقی برای مقابله با قانون بی‌رحمانه وجود دارد، ما هم می‌توانیم چنین کاری کنیم. انتظار من از پزشکان ایرانی و نهادهای پزشکی این است که به سوگند بقراط و اصول اخلاقی پزشکی وفادار باشند، در قطع عضو به هیچ‌وجه شرکت نکنند و به آن ردای عادی بودن نپوشانند.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر