فوتبال ایران: بنویسید کرونا، بخوانید اعتراضات

طبق اعلام سازمان لیگ فوتبال ایران، تمامی رقابت‌های فوتبال کشور در هفته‌های باقی‌مانده از این مسابقات، بدون حضور تماشاگران برگزار خواهد شد.

«حیدر بهاروند»، رییس سازمان لیگ فوتبال ایران درنامه‌ای که برای مدیران باشگاهی فوتبال کشور ارسال کرده به دلایلی مانند «تثبیت شرایط کنترل شده کرونا»، «رعایت نشدن پروتکل‌های بهداشتی در بازی‌های گذشته» و «ضرورت تلاش برای کنترل همه‌گیری» اشاره کرده است.

از رقابت‌های لیگ برتر فوتبال ایران سه هفته و از رقابت‌های لیگ دسته اول فوتبال کشور، پنج هفته باقی مانده است. گمانه‌زنی‌ها در مورد چرایی لغو مجدد حضور تماشاگران برای حضور در ورزشگاه‌ها، به عواملی غیر از بهانه سال‌های اخیر مدیران ورزش ایران می‌رسد؛ همه‌گیری کرونا، تمام دلایل برای بستن مجدد درهای ورزشگاه‌های ایران نیست.

***

آیا کرونا، تنها دلیل ممنوعیت ورود تماشاگران به ورزشگاه‌ها است؟

۲۴ اردیبهشت سال جاری، حراست وزارت ورزش و جوانان در بیانیه‌ای اعلام کرد براساس دستور صریح «ستاد مبارزه با کرونا»، از این پس فروش بلیت‌های کاغذی ممنوع خواهد بود.

آذر سال ۱۴۰۰ خبرگزاری ایسنا گزارشی از دستورالعمل ستاد مبارزه با کرونا برای تداوم ممنوعیت ورود تماشاگران به ورزشگاه منتشر کرد. در این گزارش اشاره شده بود که سینماها، ادارات و استخرهای عمومی بازگشایی شده‌اند، اما امکان حضور در ورزشگاه‌ها برای مردم وجود ندارد.

نهم بهمن ۱۴۰۰ پس از آن‌که ۱۵ هزار تماشاگر در ورزشگاه آزادی دیدار تیم‌های ملی فوتبال ایران و عراق را که منجر به صعود تیم ملی فوتبال به جام جهانی شد، از نزدیک تماشا کردند، ستاد مبارزه با کرونا بار دیگر تصمیم گرفت درهای ورزشگاه آزادی را در مسابقه ایران و امارات به روی تماشاگران ببندد.

از اسفند سال ۱۳۹۸ که همه‌گیری کرونا در ایران به صورت رسمی اعلام شد، «ستاد مبارزه با کرونا» مسئولیت تمامی قفل‌هایی را که به درهای ورزشگاه‌های کشور زده می‌شد، بر عهده می‌گرفت.

این بار اما حیدر بهاروند رییس سازمان لیگ فوتبال ایران، در نامه خود به مدیران عامل باشگاه‌های کشور، برخلاف گذشته هیچ نامی از این ستاد نبرده و در خط اول ابلاغیه‌اش نوشته است: «با استناد به ابلاغیه ارسالی از وزارت کشور.»

این نخستین بار طی سال‌های گذشته است که از وزارت کشور به صورت رسمی، به عنوان مسئول ممنوعیت ورود تماشاگران به ورزشگاه‌ها نام برده می‌شود.

حتی در ادوار گذشته نیز مدیران عامل باشگاهی فوتبال ایران، نسبت به ابلاغیه‌های ستاد مبارزه با کرونا اعتراض داشته و تصمیم برای ممنوعیت ورود تماشاگران به موضوع تلاش فیفا برای ورود زنان مرتبط می‌دانستند. به عنوان نمونه «ایزد سیف‌الله‌پور»، مدیرعامل باشگاه نساجی در گفت‌وگو با صداوسیمای جمهوری اسلامی نسبت به بسته ماندن درهای ورزشگاه‌ها اعتراض کرد و «کرونا» را بهانه‌ای برای تداوم ممنوعیت ورود زنان به ورزشگاه‌ها دانست.

رابطه اعتراضات مردمی با لیگ برتر فوتبال ایران چیست؟ 

دی‌ماه سال ۱۳۹۶ و هم‌زمان با برپایی اعتراضات مردمی در شهرهای ایران، حراست وزارت ورزش و جوانان به‌ تمامی فدراسیون‌های ورزشی ایران دستور داد، رقابت‌های ورزشی داخلی ایران را تا حد امکان لغو کنند، به تعویق بیندازند یا زمان و مکان برگزاری مسابقات را تغییر دهند. این دستور در مورد شهرهای شمالی ایران و همین‌طور استان‌های مرزی سخت‌گیرانه‌تر اجرا شد.

اما بیست و ششم آبان ۱۳۹۸ و هم‌زمان با آغاز اعتراضات سراسری به افزایش ۳۰۰ درصدی قیمت بنزین در ایران، وزارت ورزش و جوانان، در نامه‌ای محرمانه و فوری خطاب به فدراسیون‌های ورزشی ایران دستور داد که تمامی مسابقات سراسری در شهرهایی که همچنان زیر سایه اعتراضات مردم قرار دارند، لغو شوند.

۲۸ آبان همان سال «شورای تامین امنیت» پا را فراتر گذاشت و به صورت مستقیم به باشگاه‌های فوتبال ایران خبر داد که مسابقات باشگاهی تا اطلاع ثانوی در برخی از شهرهای ایران برگزار نخواهد شد.

طبق قوانین وزارت ورزش، «شورای تامین امنیت» هر استان وظیفه هماهنگی‌های پیش از رقابت‌های ورزشی را برعهده دارد. هماهنگی در مورد زمان برگزاری تمامی رقابت‌های ورزشی، محل برگزاری مسابقات، تامین امنیت ورزشگاه‌ها یا سالن‌های مسابقات و همین‌طور هماهنگی برای حضور نیروهای امنیتی و خدماتی مانند اورژانس یا آتش‌نشانی، برعهده شورای تامین امنیت استان‌ها است.

همچنین شورای عالی امنیت ملی هم می‌تواند در شرایط خاص، برای برگزاری یا عدم برگزاری هر رویداد ورزشی در ایران تصمیم‌گیری کند.

این شورا، سال ۱۳۹۸ و هم‌زمان با اعتراضات سراسری، بسیاری از رقابت‌های بسکتبال، والیبال و فوتبال را لغو کرد و رقابت‌هایی مانند تکواندو و کشتی، بدون حضور تماشاگران در سالن‌های خالی از تماشاگر برگزار شد.

در آن مقطع زمانی، هنوز کرونا به عنوان بهانه‌ای برای نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی، متولد نشده بود.

آیا جمهوری اسلامی از نیروهای امنیتی در ورزشگاه استفاده می‌کند؟

آذرماه سال ۱۳۹۴ و پس از حملات تروریستی به ورزشگاه «سنت‌دنی» پاریس، «یگان ویژه» که مسئولیت برقراری نظم در ورزشگاه آزادی را برعهده دارد، مدعی شد نیروهای امنیتی خود را در ورزشگاه های ایران افزایش داده است. آن روزها، حراست وزارت ورزش و جوانان مدعی بود که نیروهای اطلاعات سپاه پاسداران اخباری به دست آورده‌اند که نشان می‌دهد تلاش‌هایی برای انجام فعالیت‌های تروریستی در ورزشگاه‌های ایران آغاز شده است.

دو سال بعد یعنی خرداد سال ۱۳۹۶ و پس از آن‌که مقبره «روح‌الله خمینی» و مجلس شورای اسلامی به ادعای جمهوری اسلامی مورد حمله «داعش» قرار گرفت، شورای تامین امنیت از فدراسیون فوتبال درخواست ۷ هزار بلیت برای دیدار تیم‌های ملی ایران و ازبکستان در انتخابی جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه را داشت.

هفت هزار بلیتی که در اختیار شورای تامین امنیت قرار گرفت، میان نیروهای امنیتی توزیع شد که در مجموع ۱۰ درصد از جمعیت حاضر در ورزشگاه را تشکیل می‌دادند.

«حسین ساجدی نیا»، فرمانده وقت نیروی انتظامی تهران ۲۳ آذرماه سال ۹۳ در مورد حضور گسترده نیروهای انتظامی و یگان ویژه در ورزشگاه‌های کشور، تایید کرده بود که برخی از نیروهای این نهاد به صورت نامحسوس میان تماشاگران حضور دارند و حضور آن‌ها در برخی از مسابقات لیگ، نه تنها برای حفظ امنیت، بلکه نوعی مانور برای «روزهای حساس» است.  

اما در شرایط کنونی، به نظر نمی‌رسد که نیروی انتظامی، یگان ویژه، نهادهای امنیتی و سپاه یا بسیج، فرصت و تمرکز کافی برای حضور نیروهای نامحسوس خود را در ورزشگاه‌های ایران داشته باشند.

امروز (دوشنبه) شهرهای جم، شهربابک، ساوه، خرم‌آباد، قزوین، کرج، ملاثانی، کرمان و آستارا میزبان ۹ دیدار رقابت‌های لیگ یک بودند. همچنین پنج‌شنبه ۲۹ اردیبهشت، شهرهای تبریز، اصفهان، تهران (دو ورزشگاه آزادی و اکباتان)، کرج، سیرجان، آبادان و شیراز باید میزبان ۸ دیدار رقابت‌های لیگ برتر فوتبال ایران می‌شدند.

به نظر می‌رسد قفل زدن به درهای ورزشگاه‌ها در مقطع زمانی کنونی، ساده‌ترین راه‌حل برای جلوگیری از ورود اعتراضات و شعارهای ضد حکومتی در ورزشگاه‌های کشور است.

پیش از این در سال‌های ۹۶ تا ۹۸ ورزشگاه‌های آزادی و یادگار در تهران و تبریز، به کرات شاهد شعارهایی ضدحکومتی بودند.