مجمع عمومی سازمان ملل به قطع‌نامه تعلیق روسیه از شورای حقوق بشر این سازمان رای داد و به این ترتیب روسیه را پس از تجاوز نظامی به اوکراین از شورای حقوق بشر کنار گذاشت. روسیه در روزهای اخیر با اتهام جنایت علیه بشریت، جنایت جنگی و جنایت نسل‌کشی در حمله به اوکراین روبه‌رو شده است. اما چرا جمهوری اسلامی ایران که وضعیت حقوق بشر در آن وخیم توصیف شده، از عضویت در شورا تعلیق نشده است؟
***
چرا جمهوری اسلامی از شورای حقوق بشر تعلیق نشده است؟
چند روز پیش از تعلیق عضویت روسیه در شورای حقوق بشر، ماموریت گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر در امور ایران به دلیل وخامت وضعیت در این کشور برای یک دوره دیگر تمدید شد. همزمان با تعلیق عضویت روسیه در این شورا، این سوال برای برخی ایرانیان پیش آمده که چرا عضویت جمهوری اسلامی با وجود وخامت اوضاع حقوق بشر در ایران، تاکنون تعلیق نشده است. دلیل این وضعیت این است که جمهوری اسلامی اصلا عضو شورای حقوق بشر نیست و هیچ‌گاه تا به حال نبوده است.
چرا نماینده جمهوری اسلامی در شورای حقوق بشر حضور دارد؟
به دلیل اینکه شورای حقوق بشر وضعیت جمهوری اسلامی را به شکل ویژه بررسی می‌کند، نماینده‌ای از دولت جمهوری اسلامی اجازه دارد، برای پاسخ به مسائل مطرح شده در گزارش گزارشگر ویژه در محل شورای حقوق بشر حاضر شود و بیانیه دولت جمهوری اسلامی را قرائت کند. حضور نماینده‌ای از این دولت در صحن شورای حقوق بشر به این دلیل است.
چرا جمهوری اسلامی عضو شورای حقوق بشر نیست؟
در حالی که ۱۹۳ دولت عضو سازمان ملل متحد هستند، فقط ۴۷ دولت می‌توانند همزمان عضو شورای حقوق بشر این سازمان باشند. هر دولتی می‌تواند نامزد عضویت در شورای حقوق بشر شود؛ اما برای عضویت باید بتواند رای ۹۶ دولت عضو را در مجمع عمومی سازمان ملل به دست بیاورد. عضویت در شورای حقوق بشر بر اساس سهمیه منطقه‌ای است. کشورهای آسیایی که سهمیه ایران در آن قرار دارد، ۱۳ دولت عضو در شورای حقوق بشر دارند. هر دولت می‌تواند برای دو دوره پیاپی که مجموعا ۶ سال است، عضو شورا شود. برای به دست آوردن ۹۶ رای که عضویت در شورای حقوق بشر را ممکن می‌کند، دولت‌ها باید بتوانند موافقت کشورهای همگروه خود را به دست بیاورند.
آیا جمهوری اسلامی علاقه‌مند عضویت در شورای حقوق بشر نبوده است؟
جمهوری اسلامی در سال ۱۳۸۹ و سال ۱۳۹۲ متقاضی عضویت در شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد شده بود؛ اما هربار با نزدیک شدن به زمان رای‌گیری در مجمع عمومی از این نامزدی انصراف داده است.
دلیل انصراف جمهوری اسلامی جمهوری اسلامی از نامزدی چه بوده است؟
معمولا دولت‌ها دلیل انصراف خود از نامزدی در سازمان‌های زیرمجموعه ملل متحد را اعلام نمی‌کنند یا می‌گویند که برای حمایت از نامزدی یک دولت دیگر، انصراف داده‌اند؛ اما انصراف جمهوری اسلامی در شورای حقوق بشر دلایل روشنی دارد.
اول اینکه به دلیل سابقه وخیم جمهوری اسلامی، دولت‌های دیگر به دلیل هزینه حیثیتی که در جامعه بین‌المللی برای ایشان ایجاد می‌شود، از عضویت یک کشور ناقض حقوق بشر برای عضویت در شورایی که وظیفه اصلی آن حمایت از حقوق بشر است، حمایت نمی‌کنند. اما این تنها دلیل انصراف از نامزدی در این شورا نیست. اعضای شورای حقوق بشر باید به مقررات حقوق بشری و ارزش‌های سازمان ملل پای‌بندی نشان بدهند و در صورتی که شورا خواسته‌ای در این راه دارد، از آن تبعیت کنند.
جمهوری اسلامی نه تنها ناقض حقوق بشر و ارزش‌های سازمان ملل در این زمینه است؛ بلکه شورای حقوق بشر را به طور پیوسته مورد انتقاد قرار می‌دهد و ماهیت آن را «دست‌نشانده دولت‌های غربی» می‌خواند. با این رویکرد، جمهوری اسلامی ایران با خواسته‌های شورای حقوق بشر از جمله درخواست مکرر گزارشگر ویژه آن برای سفر به ایران و بازدید از زندان‌ها و افراد دخیل در نقض حقوق بشر مخالفت می‌کند. چنین دولتی برای عضویت در شورای حقوق بشر واجد شرایط نیست؛ همان‌طور که دولتی همچون روسیه که این عضویت را به دست آورده بود، پس از اتهامات مربوط به نقض فاحش ارزش‌های حقوق بشری در تجاوز به اوکراین، این عضویت را فعلا از دست داده است.
آیا عضویت در شورای حقوق بشر خطری برای جمهوری اسلامی دارد؟
اگر فرضا جمهوری اسلامی با وضعیت کنونی حقوق بشر در ایران موفق به عضویت در شورای حقوق بشر می‌شد، مخالفت با سفر گزارشگر ویژه شورا به ایران و ادامه انتقاد و حتی اهانت به این شورا برای مقام‌های جمهوری اسلامی قابل ادامه نبود. اما در صورت این عضویت فرضی، جمهوری اسلامی در موقعیت خطیری قرار می‌گرفت. شورای حقوق بشر اختیار دارد به دلیل اهمیتی که عضویت در این شورا ایجاب می‌کند، وضعیت حقوق بشری هریک از اعضای خود را به شکل اضطراری مورد بررسی قرار دهد.
با توجه به وضعیت جمهوری اسلامی، عضویت در شورای حقوق بشر باعث تمرکز بیشتر آن بر روند جاری حقوق بشر در ایران می‌شود که مطلوب مقام‌های جمهوری اسلامی نیست. بنابراین جمهوری اسلامی با عدم عضویت در شورای حقوق بشر که قاعدتا برای آن فعلا غیرممکن نیست، جایگاه خود را به عنوان یک عضو معترض به این شورا حفظ می‌کند و همزمان از تمرکز بیشتر بر اوضاع جاری حقوق بشر خود جلوگیری می‌کند.
رای منفی جمهوری اسلامی به قطع‌نامه تعلیق روسیه نشان‌دهنده چه چیزی است؟
پس از تجاوز روسیه به اوکراین و به ویژه پس از انتشار عکس‌هایی که غیرنظامیان کشته و اعدام شده اوکراینی را نشان می‌داد که به نظامیان روسیه نسبت داده شده است، ایالات متحده قطع‌نامه تعلیق عضویت روسیه از شورای حقوق بشر را در مجمع عمومی به رای گذاشت که اکثریت دو سوم آرای لازم را به دست آورد و به تصویب رسید. از ۱۹۳ دولت عضو، ۹۳ کشور به تعلیق روسیه رای مثبت دادند و ۵۸ دولت در رای‌گیری شرکت نکردند که رای ممتنع محسوب می‌شود؛ اما فقط ۲۳ دولت از روسیه حمایت کردند که جمهوری اسلامی ایران همراه خود روسیه یکی از آنهاست.
این رای به معنی حمایت از اقدامات روسیه در اوکراین و مخالفت نداشتن با رفتار این کشور است که به جنایت‌های بزرگ بین‌المللی همچون جنایت علیه بشریت، جنایت جنگی و جنایت نسل‌کشی در اوکراین متهم است. چنین سیاستی، اعتبار بین‌المللی را نه تنها در شورای حقوق بشر بلکه در سازمان ملل متحد و مجمع عمومی هم تنزل می‌دهد و آن را در کنار یک رهبر متهم به جنایات روسیه می‌نشاند.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر