سازمان صدا و سیما با ده‌ها شبکه تلویزیونی و رادیویی، روزبه‌روز اعتماد مردم ایران را از دست می‌دهد. بزرگ‌ترین دستگاه تبلیغاتی جمهوری اسلامی که سالانه میلیارد‌ها تومان بودجه می‌گیرد و هزاران نفر کارمند دارد، سال‌هاست که بسیاری از اخبار و گزارش‌ها و برنامههای سیاسی‌اش بی‌مشتری یا کم‌مشتری مانده است.
این موج بی‌اعتمادی به اخبار و برنامههای سیاسی سازمان صدا و سیما در سالهای اخیر در جامعه ایران عمق و گسترش کم‌سابقه‌ای یافته و افکار عمومی شبکه‌های اجتماعی و برنامههای خبری تلویزیون‌های فارسی زبان خارج کشور را جایگزین آن کرده است. یک پژوهش رسمی وابسته به دانشگاه نظامی دفاع ملی به بررسی دلایل بی‌اعتمادی افکار عمومی به برنامههای صدا و سیما از جمله عدم بی‌طرفی و عدم تطابق با واقعیت‌های جامعه پرداخته و راهکارهایی برای ارتقای مخاطب ارائه کرده است.
***
میزان اعتماد افکار عمومی به برنامههای خبری صدا و سیما چقدر است؟
در ساختار اداری سازمان صداوسیما، معاونت سیاسی مهمترین و اصلی‌ترین مرجع تولید و پخش خبر و برنامههای سیاسی در تمامی شبکه‌های داخلی است؛ معاونتی که گفته می‌شود مدیرانش را بیت آیت‌الله «علی خامنه‌ای» تعیین می‌کند و سیاست‌های کلان این معاونت هم در همان بیت تعیین و ابلاغ می‌شود.
این معاونت مدیریت و هدایت خبرگزاری صداوسیما، ادارات کل پخش اخبار و تمام برنامههای سیاسی سازمان را تعیین و ابلاغ و کنترل می‌کند.
نتایج نظرسنجی‌های مرکز تحقیقات سازمان صدا و سیما می‌گوید، میزان اعتماد افکار عمومی به اخبار و برنامههای سیاسی این سازمان که در سالهای قبل حدود ۶۰ درصد بود، در سال ۱۳۹۷ به ۴۱.۱۴ درصد کاهش یافته و به نظر می‌رسد این آمار در سالهای منتهی به ۱۴۰۱ هم کاهش قابل‌توجهی یافته باشد.
به روایت پژوهش جدید دانشگاه دفاع ملی مهمترین چالش برنامه خبری صدا و سیما چیست؟
بحران مخاطب و بی‌اعتمادی گسترده به اخبار و بسیاری از برنامههای سیاسی صدا و سیما، موضوع تازه‌ترین گزارش تحقیقی است که در شماره زمستان فصلنامه «امنیت ملی»، وابسته به دانشگاه نظامی «دفاع ملی» با عنوان «راهکارهای ارتقای اعتماد مخاطب به رسانه ملی» منتشر شده است.
این تحقیق، مهمترین چالش‌های برنامههای خبری و سیاسی سازمان صدا و سیما را «جانبداری در خبر و بی‌طرف نبودن» این سازمان اعلام کرده و نوشته است، اخبار صدا و سیما با واقعیت‌های جامعه ایران منطبق نیست.
یکی از کارشناسان شرکت‌کننده در این تحقیق با انتقاد از این رویکرد صدا و سیما گفته است: «متاسفانه صداوسیما در ارائه اخبار معمولا بی‌طرفی را رعایت نمی‌کند و از واژه‌هایی استفاده می‌کند که عملا باعث سوگیری می‌شود.»
آن‌طور که در این تحقیق آمده، نوع اطلاع‌رسانی صدا و سیما با سلایق مردم ایران فاصله دارد و این «اولویت‌های داخل و بیرون سازمان است» که تعیین می‌کند چه اخبار و برنامههای سیاسی از شبکه‌ها پخش شود.
کارشناس دیگری در این رابطه گفته است: «وقتی ذائقه مردم ایران به دلایل مختلف از جمله تغییر سبک زندگی، فعالیت‌های مخرب شبکه‌های فارسی‌زبان و ... تغییر کرده است، چگونه رسانه ملی می‌تواند با این ذائقه همراهی کند، اصولا شدنی نیست و این باعث می‌شود بین خواسته‌های مخاطب و رویکرد رسانه ملی تعارض ایجاد شود.»
در این تحقیق همچنین آمده که صدا و سیما از کمبود «نیروی حرفه‌ای» رنج می‌برد، تعارض‌های شدیدی در بخش‌های مختلف دارد و در بستن کنداکتور به نیازهای مخاطب توجه نمی‌کند و در خبر‌گزینی سلیقه‌ای عمل می‌کند و ارزش‌های خبری را لحاظ نمی‌کند.
به اعتقاد کارشناسی دیگر «در شرایطی که مدیریت خبر در رسانه‌های خارجی پیچیده، ظریف و علمی شده است، در صدا و سیما شاهد عملکرد غیرحرفه‌ای برخی سردبیران و دبیران خبر هستیم؛ به‌عنوان مثال افراد متعددی اداره خبر صداوسیما را بر عهده دارند که نه‌تنها تخصصی در این زمینه ندارند، بلکه خطوط قرمزی را مطرح می‌کنند که خودساخته است.»
کارشناس دیگری درباره تعارض‌ها در برنامههای صدا و سیما گفته است: «در برخی مواقع عملکرد معاونت سیما با هدف حوزه سیاسی در یک مسیر نیست. به عنوان مثال وقتی حوزه سیاسی یک خبر و جریان ضد آمریکایی منتشر می‌کند، حوزه سیما بلافاصله یک فیلم آمریکایی پخش می‌کند که نشان‌دهنده قدرت آمریکا در جهان است.»
در بخش دیگری از این تحقیق آمده اخبار صدا و سیما به خاطر «تقلیدهای افراطی و در‌آمیختن با طنز» مخاطب چندانی در جامعه ایران ندارد.
این تحقیق نوشته از آنجا که سازمان صدا و سیما خود را بی‌رقیب می‌داند، بنابراین سیاست‌گذاری‌های جناحی و شخصی در آن پر رنگ است و همین مساله باعث شده که در جذب مخاطب ناموفق باشد.
گروهی از کارشناسان رسانه و مدیران سابق سازمان صدا و سیما هم در این تحقیق گفتهاند، مهمترین عامل ناکامی این سازمان را «جانبداری در خبر و بی‌طرف نبودن» اخبار و برنامههای سیاسی این رسانه می‌دانند.
آنها همچنین گفتهاند، «تقابل کارکرد اطلاع‌رسانی رسانه با سلایق افکار عمومی» و «کمبود نیروی حرفه‌ای و متخصص ارتباطات» را از دیگر عوامل مهم این ناکامی و شکست می‌دانند.
این کارشناسان همچنین گفتهاند، نگاه سیاسی یک‌طرفه، ضعف پژوهش در برنامههای سیاسی، ساخت برنامه به روش قدیمی، نبود جذابیت، نبود تنوع موضوعی، کم‌توجهی به نیازهای مخاطبان و رعایت نکردن اصول حرفه‌ای را مهمترین چالش‌های صداوسیما در حوزه برنامههای سیاسی می‌دانند.
راهکارهای این پژوهش رسمی برای ارتقای مخاطب صدا و سیما چیست؟
این تحقیق در پایان همسو با کارشناسان رسانه نوشته اگر صدا و سیما می‌خواهد اعتماد از دست رفته افکار عمومی را بازیابد باید «اصل صداقت و شفافیت در پخش اخبار و برنامه‌ها» را در اولویت‌های خود قرار دهد.
آنها همچنین گفتهاند، صدا و سیما در پخش اخبار و تولید برنامههای سیاسی باید «رعایت اصل بی‌طرفی میان گروه‌ها و اقشار جامعه» را در دستور کار خود قرار دهد.
این توصیه‌ها در شرایطی به مدیران سازمان صدا و سیما و معاونت سیاسی داده شده که نتایج یک تحقیق که بهار سال ۱۴۰۰ درباره نیرو‌های انسانی خبرگزاری صدا و سیما منتشر شده، نشان می‌دهد بیش از ۷۲ درصد آنها به میزان «کامل» و «زیاد» نسبت به کار خود بی‌تفاوت و نسبت به «بهره‌وری سازمان بی‌علاقه هستند.»
این یافته بدین معناست که کارکنان خبرگزاری صدا و سیما در تعیین عملیات روزمره، اهداف بلندمدت و چشم‌انداز سازمان خود دخیل نیستند و حتی تعاملات بین فردی آنها کسل‌کننده و بی‌رمق است.
حدود ۷۱ درصد این کارکنان همچنین گفتهاند به میزان بسیار کمی از «استقلال و خودمختاری» در سازمان خبری خود برخوردارند.
از این آمار چنین برمی‌آید که به کارکنان این خبرگزاری، استقلال و منابع لازم داده نمی‌شود تا کارهای خود را به صورت آزادانه تعریف کنند و ابتکار عمل را به دست گیرند.
حدود ۵۰ درصد هم گفتهاند: «همواره به یکدیگر مشکوک هستند و به صورت جدی، مراقب برنامه‌ها و ایده‌های خود هستند.»
حدود ۵۰ درصد این کارکنان هم گفتهاند، در داخل سازمان «کارکنان از یکدیگر بدشان می‌آید، برای یکدیگر تله می‌گذارند، وارد جنگ قدرت می‌شوند، غیبت می‌کنند و تهمت می‌زنند.»
نتایج این تحقیق تنها بخشی از ساختار و روابط داخلی سازمان عریض و طویل صدا و سیما را نشان می‌دهد که بی‌اعتمادی، بی‌انگیزگی و کمبود اختیار نیرو‌های آن در تهیه و پخش خبر در کم‌مخاطب ماندن تولیدات آنها نقشی محوری بازی می‌کند.
سازمان صدا و سیما به واسطه مدیریت از بیرون، تسلط نیرو‌های تندرو سیاسی و دینی و امنیتی بر آن و مناسبات داخلی متزلزل و از هم گسیخته، راه بسیار دشواری به منظور اصلاح سیاست‌ها و برنامههای خود پیش رو دارد که به اعتقاد بسیاری با این شرایط موجود، هیچ امیدی به اقدامی که منجر به آشتی دوباره افکار عمومی با برنامههای خبری و سیاسی این سازمان باشد، در آینده این ارگان ایدئولوژیک جمهوری اسلامی دیده نمی‌شود.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر