کمتر از یک ماه به برگزاری انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی باقی مانده و همه شواهد از برگزاری یک انتخابات مهندسی شده خبر میدهند. انتخاباتی که نه تنها هیچ کدام از گروههای سیاسی مخالف جمهوری اسلامی در آن حضور ندارند بلکه جناح اصلاحطلب حکومت نیز تا اندازه زیادی از آن تصفیه شده است.
این انتخابات در دوران ریاستجمهوری حسن روحانی برگزار میشود. رییسجمهوری که با وعده بازکردن فضای سیاسی و جلوگیری از قدرت گرفتن نیروهای افراطی انتخاب شد. وظیفه روحانی در مقابل انتخابات مهندسی شده مجلس شورای اسلامی چیست؟ آیا او اساسا ارادهای برای ایستادگی در مقابل شورای نگهبان دارد؟
آیا رییسجمهور میتواند انتخابات را برگزار نکند؟
بحث برگزار نکردن انتخابات به دلیل ردصلاحیت گسترده داوطلبان، بحث تازهای نیست. در آستانه انتخابات مجلس هفتم و در شرایطی که بیش از ۱۵۰۰ کاندیدا از جمله ۷۶ نماینده مجلس ششم ردصلاحیت شده بودند نیروهای سیاسی جناح اصلاحطلب حکومت از محمد خاتمی، رییس جمهور وقت، خواستند تا از برای برگزاری انتخابات نمایشی خودداری کند.
در پاسخ به این مطالبه محمد خاتمی و مهدی کروبی، رییس وقت مجلس، در بیانیه مشترکی با تاکید بر غیر رقابتی بودن انتخابات خواستار تجدید نظر اساسی هیاتهای نظارت شورای نگهبان در بررسی صلاحیت داوطلبان شدند.
مجادله بر سر برگزار نکردن انتخابات در نهایت با دخالت رهبری به پایان رسید و محمد خاتمی مجبور به برگزاری انتخابات شد. برگزاری انتخابات مجلس هفتم در سایه رد صلاحیت گسترده داوطلبان به سیطره نیروهای امنیتی بر مجلس هفتم انجامید.
بحث برگزار نکردن انتخابات مجلس هفتم البته در میان خود اصلاحطلبان درون حکومت نیز موافقان و مخالفان خود را داشت.
محمدرضا خاتمی، نایب رییس مجلس ششم و از کاندیداهای رد صلاحیت شده آن انتخابات معتقد است، اگر دولت انتخابات را برگزار نمیکرد برگزاری آن را به نهاد دیگری میسپردند. به گفته او، حتی اگر یک انتخابات فرمایشی برگزار میشد بهتر از عدم برگزاری بود. او انتخابات را «آب باریکهای» خواند که در هر صورت باید حفظ کرد.
با این حال او معتقد است دولت میتوانست هم انتخابات را برگزار کند هم تا حدی حقوق از دست رفته نامزدها را احیا کند. مثلا یکی از روشها این بود که اگر دولت معتقد بود که یک نفر برخلاف قانون ردصلاحیت شده میتوانست نام این شخص را در لیست انتخاباتی نامزدها اعلام کند و بعد از پایان انتخابات هم رای او را اعلام کند.
در نقطه مقابل محمدرضا خاتمی، سعید حجاریان که در آن زمان مشاور خاتمی بود برگزاری انتخابات مجلس هفتم را بزرگترین اشتباه آن دولت میداند. او در اینباره گفته، «اشتباه ما برگزاری انتخابات مجلس هفتم بود، وزارت کشور خاتمی نباید انتخابات را برگزار میکرد، باید میگفت با این رد صلاحیتها خودتان برگزار کنید، باید پایش میایستاد. یک جایی باید بایستیم دیگر!»
روحانی این کاره نیست!
نعمت احمدی، حقوقدان و فعال سیاسی درباره امکان برگزار نکردن انتخابات از سوی دولت روحانی به دلیل ردصلاحیت داوطلبان به «ایران وایر» میگوید: رییس جمهور میتواند با اتکا به روح قانون اساسی از برگزاری انتخابات نمایشی اجتناب کند. با این حال، احمدی معتقد است که روحانی این کاره نیست و نهایت کاری که او درباره انتخابات انجام خواهد داد، همین ادبیاتی است که در پیش گرفته است.
اشاره نعمت احمدی به سخنرانی اخیر حسن روحانی درباره انتخابات مجلس است که در آن نسبت به تعطیل شدن جمهوریت نظام هشدار داده و از شیوه بررسی صلاحیت داوطلبان انتخابات مجلس انتقاد کرده بود.
این سخنان روحانی نیز البته با واکنش بسیار تند نیروهای وابسته به جریان اقتدارگرای حکومت روبرو شد. مجتبی ذوالنوری، نماینده قم در مجلس و جانشین سابق نماینده ولی فقیه در سپاه پاسداران در توییتی در پاسخ به روحانی نوشت: «آقای روحانی! اگر سیستم انتخابات کشور انتصابی بود، امروز فرد ناتوان، ناکارآمد و بی کفایتی مانند تو، بر کرسی ریاست جمهوری تکیه نزده بود.»
این سخنان که آشکارا دفاع از حاکمیت انتصابی است سمت و سوی هسته سخت قدرت در ایران نسبت به تلاش های ناامیدانه روحانی برای گشایش فضای انتخابات را نشان میدهد.
به گفته احمدی، ابزار دیگری که در اختیار رییس جمهور قرار دارد اخطار قانون اساسی است. رییسجمهور میتواند به عنوان مسوول اجرای قانون اساسی و به علت تعطیل شدن اصل حقوق ملت در این قانون به شورای نگهبان اخطار دهد و این شورا نیز ملزم به پاسخگویی است.
با این حال به نظر نمی رسد که این سازوکار ضمانتی برای اجرا داشته و شورای نگهبان را وادار به تغییر رفتارش کند.
چه چیزی تغییر کرده است؟
شرایط برگزاری انتخابات مجلس یازدهم از نظر ردصلاحیت گسترده داوطلبان بسیار شبیه انتخابات مجلس هفتم است. اما شرایط سیاسی ایران نسبت به سال ۱۳۸۲ تغییر کرده است. ناامیدی از سیاست انتخاباتی و گسترش اعتراضات سیاسی که اصل نظام را هدف قرار دادهاند، ویژگی اصلی سیاست در ایران کنونی است. این شرایط، اراده هسته سخت قدرت در ایران را برای یکدست کردن مجلس یازدهم بیشتر کرده و از توانایی نیروهای نزدیک به دولت روحانی برای فشار بر شورای نگهبان کاسته است. زمانی اتکای اصلاحطلبان برای فشار بر نیروهای اقتدارگرا بر حمایت معترضان به حکومت بود. برای معترضان امروز در ایران اما ماجرای اصلاحطلب و اصولگرا دیگر به پایان رسیده و به نظر می رسد حتی با وجود برگزاری انتخابات با گزینه های بیشتر، باز تمایل به شرکت در انتخابات پایین و امید به بهبود وضعیت از طریق داشتن پارلمانی بهتر، تبدیل به یاس شده است.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر