رد صلاحیت‌های مجلس نهم: سایه سنگین امنیتی ها بر انتخابات

انتخابات نهمین دوره مجلس در حالی برگزار شد که فضای انتخابات همچنان متاثر از اعتراضات انتخابات سال ۱۳۸۸ امنیتی بود.

این انتخابات نخستین انتخابات پس از ماجراهای انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ بود و «مهدی کروبی» و «میرحسین موسوی» از حصر گفته بودند که شرکت در انتخابات «مثمر ثمر» نمی‌دانند. شورای هماهنگی راه سبز امید و نهضت آزادی ایران هم ضمن تحریم انتخابات مجلس نهم از مردم خواسته بودند در انتخابات شرکت نکنند.

هشت روز مانده به انتخابات، وزارت کشور اعلام کرد که صلاحیت سه هزار و ۲۶۹ کاندیدای مجلس از سوی شورای نگهبان تایید شده است. ۴۳ نفر از نمایندگان مجلس هشتم در انتخابات مجلس نهم رد صلاحیت شدند. 

«احمد جنتی»، دبیر شورای نگهبان نیز گفت که صلاحیت حدود سه هزار و ۴۰۰ نفر معادل ۷۰ درصد داوطلبان تایید شد. آمارهای جزیی تر هم رد صلاحیت حدود ۳۰ درصدی را تایید می‌کرد. در این میان، کار شورای نگهبان برای رد صلاحیت‌ها راحت‌تر بود چراکه اکثر چهره‌های شاخص اصلاح‌طلب و حتی برخی از نمایندگان اصلاح‌طلب مجلس هشتم به دلیل سرکوب اعتراضات سال ۱۳۸۸ خود ترجیح داده بودند که در انتخابات شرکت نکنند. بااین‌حال، شورای نگهبان صلاحیت برخی از نیروهای رده دوم و سوم اصلاح‌طلبان و همچنین تعدادی از نمایندگان مجلس هشتم را رد کرد.

همچنین با تغییر مناسبات سیاسی در دوره ریاست جمهوری «محمود احمدی‌نژاد»، این بار تعداد زیادی از نمایندگان طیف اصولگرا هم در فهرست رد صلاحیت شدگان بودند؛ ازجمله «محمود علوی» نماینده ولی‌فقیه در ارتش که بعدا در دولت «حسن روحانی» وزیر اطلاعات شد رد صلاحیت شد. قرار بود آقای علوی در فهرست جبهه ایستادگی قرار گیرد که افرادی چون «علی مطهری» از چهره‌های شاخص آن بودند.

در این میان حتی برخی از چهره‌های نزدیک به احمدی‌نژاد نیز رد صلاحیت شدند. نزدیکان رهبر جمهوری اسلامی این افراد را نزدیک به «اسفندیار رحیم مشایی» خوانده و از آنان به‌عنوان «جریان انحرافی» نام می‌بردند.

«عباس امیری‌فر»، امام جماعت مسجد نهاد ریاست جمهوری و «بهمن شریف‌زاده» از شاخص‌ترین چهره‌های رد صلاحیت شده این جریان هستند. 

بسیاری از چهره‌های خبرساز مجلس هشتم ازجمله علی مطهری، «محمدمهدی شهریاری»، «نادر قاضی​پور»، «انوشیروان محسنی بندپی»، «احمدرضا دستغیب»، «قدرت‌الله علیخانی»، رد صلاحیت شدند. صلاحیت چند نفر از جمله مطهری اندکی مانده به برگزاری انتخابات از سوی شورای نگهبان تایید شد.

«احمدرضا دستغیب»، نماینده اصلاح‌طلب مجلس هشتم که برای انتخابات نهم رد صلاحیت شده بود، در صحن علنی مجلس با انتقاد از شورای نگهبان گفت: «نمی‌توان نمایندگان را به سبب اظهاراتشان در دوره نمایندگی یا نظرات و آرایشان تعقیب کرد. اما شورای نگهبان به دلیل عدم التزام عملی به اسلام و ولایت‌فقیه و پایبندی به نظام جمهوری اسلامی، این‌جانب را رد صلاحیت نموده است.  این رویکرد شورای نگهبان، استقلال مجلس و حریت نمایندگان را سلب و افرادی بله‌قربان‌گو را در مجلس می‌آورد. گویا نمی​دانند که بر سر شاخ نشسته و بن می​برند.»

«اقبال محمدی» نماینده مریوان و سراوان، و از اعضای فراکسیون نمایندگان کُرد، که صلاحیتش برای حضور در رقابت​های انتخاباتی مجلس نهم تایید نشد، در گفت​وگو با خبرآنلاین، تاکید کرد که هیچ پاسخی درباره دلیل رد صلاحیتش دریافت نکرده و معتقد بود که تنها اتهامش برای رد صلاحیت می‌تواند پیگیری امور مردم؛ از مسایل قومیتی تا وضعیت دانشجویان ستاره​دار و مکاتبه برای آزادی برخی زندانیان باشد.

«محمدرضا باهنر»، نماینده مجلس هشتم، درباره رد صلاحیت‌های مجلس نهم گفت: «بی‌پرده بگویم، ۴۳ نفر از همکاران این دوره ما در مجلس رد صلاحیت شدند. من از رد شدن هیچ‌کدامشان خوشحال نشدم. اما موضوع ۵-۶ نفرشان را اصلا پیگیری نکردم، چون احساس می​کردم که دلایلی برای رد صلاحیتشان وجود داشته است. اما مشکل مابقی را پیگیری کردم. چک‌وچانه هم زدم.» در این میان گفته می‌شد که این پنج شش نماینده به دلیل مشکلات مالی ازجمله نقش داشتن در اختلاس سه هزار میلیارد تومانی رد صلاحیت شده‌اند.

علاوه بر این‌ها، علی مطهری در کنگره حزب مردم‌سالاری با تاکید بر اینکه اگر کاندیدایی فساد مالی، اخلاقی و سیاسی ندارد باید تایید صلاحیت شود، گفت: «عدم احراز و رد صلاحیت را باید به مردم واگذار کنیم و این‌گونه نباید باشد که ۸۰ درصد کار توسط یک نهاد و مرجع صورت بگیرد و ۲۰ درصد کار را مردم انجام دهند.»

در مقابل «علی سعیدی» نماینده ولی‌فقیه در سپاه، گفت: «وقتی بیش از پنج هزار نفر برای تصاحب ۲۹۰ كرسی مجلس ثبت‌نام می‌كنند طبیعی است كه تعداد زیادی از آن‌ها واجد شرایط لازم نباشند و رد صلاحیت شوند و هیچ كشوری در دنیا كار قانون‌گذاری را به هر شخصی واگذار نمی‌كند.»

سعیدی تاکید کرد: «برخی از آقایان گفتند در انتخابات لیست نمی‌دهیم ولی می‌بینیم جمعیت زیادی از افرادی كه مطمین هستند رد صلاحیت می‌شوند برای انتخابات ثبت‌نام كرده‌اند و این، زمینه‌ای برای ایجاد تنش است.»