مجلس هشتم نخستین مجلسی بود که انتخابات آن، در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد برگزار می‌شد؛ در اسفند ۱۳۸۶ تنها یک سال و نیم بعد از روی کار آمدن دولت اصولگرای نهم. بعد از حضور وزرایی با سابقه نظامی و عمدتا سپاهی در دولت، «علیرضا افشار» از فرماندهان سابق سپاه، معاون سیاسی وزارت کشور و رییس ستاد انتخابات شد.
کمتر از دو سال بعد از انتخابات مجلس هشتم سپاهی بلندپایه دیگری (سردار مشفق) در یک سخنرانی که بعدها منتشر شد به برنامه‌ریزی و «فرصت نظام» برای اصلاح‌طلبان برای ۱۸۰ کرسی مجلس اشاره کرد؛ موضوعی که با شکایت اصلاح‌طلبان مشهور به «مهندسی انتخابات» توسط سپاه پاسداران مشهور شد.
در آن زمان اگرچه صراحتا به «مهندسی» انتخابات اشاره نمی‌شد اما اصلاح‌طلبان در اطلاعیه‌های خود مکررا از امکان یا شانس رقابت در قالب تعدادی کمتر از نصف کرسی‌های مجلس سخن می‌گفتند که اعدادی بین ۱۰۰ تا ۱۴۰ کرسی را شامل می‌شد.
«مصطفی تاجزاده» هم در مناظره‌‌ای که سال ۱۳۹۷ با «علیرضا زاکانی» داشت، عدد کرسی‌های قابل‌رقابت در مجلس هشتم را ۱۳۰ اعلام کرد.
اگر در انتخابات مجالس قبل هیات‌های نظارت و شورای نگهبان در رد صلاحیت نامزدها نقش داشتند، در انتخابات مجلس هشتم خود هیات‌های اجرایی، وابسته به وزارت کشور، نیز خود به رد صلاحیت گسترده نامزدها دست زدند.
پس‌ازاین رد صلاحیت‌ها، حزب اعتماد ملی اعلام کرد که در ۶۰ درصد کرسی‌های مجلس امکان رقابت ندارد. «مسعود سلطانی‌فر»، دبیر اجرایی ستاد انتخابات حزب اعتماد ملی گفت: «از ۲۹۰ کرسی مجلس ۲۶۰ کرسی را در نظر داشتیم که نامزدهای آن ملاک‌های لازم را هم داشتند، ولی در مرحله اول، هیات‌های اجرایی از ۲۶۰ کاندیدای ما ۱۶۲ نفر را رد صلاحیت کردند و این در صورتی بود که افرادی از حزب اعتماد ملی کاندیدا شده بودند که پنج دوره نماینده مجلس بودند.»
پس‌ازاین اتفاق، مجمع نمایندگان ادوار مجلس شورای اسلامی در بیانیه‌ای از «فضای تک‌صدایی و یکپارچه با حذف رقبای اصلاح‌طلب» انتقاد کرد. درحالی‌که در معدودی از استان‌ها مانند کهگیلویه و بویراحمد، کرمان و قم، صلاحیت حدود ۷۰ درصد نامزدان اصلاح‌طلب تایید شد، در اغلب استان‌های دیگر همین تعداد مجوز شرکت در رقابت‌های انتخاباتی را دریافت نکردند. ازجمله، صلاحیت هیچ‌یک از ۱۵ نامزد اصلاح‌طلب در استان سیستان و بلوچستان تایید نشد و از ۳۱ نامزد استان خراسان رضوی، تنها صلاحیت یک نفر تایید شده است.
روزنامه «همبستگی» سوم بهمن‌ماه در مطلبی با عنوان «حذف فله‌ای اصلا‌ح طلبان از مجلس هشتم» گزارشی از رد صلاحیت‌ها منتشر کرد و آن را چنان گسترده توصیف کرد كه «شگفتی بسیاری را برانگیخته است.»
این روزنامه نوشت که صلاحیت ۱۰۳ نماینده مجلس هفتم رد شده است. «عبدالله ناصری»، سخنگوی ائتلاف اصلاح‌طلبان، در گفت‌وگو با سایت «نوروز» اعلام کرد تمام اعضای جبهه مشاركت و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی و همین‌طور نمایندگان مجلس ششم كه در این دوره از انتخابات ثبت‌نام كرده بودند، رد صلاحیت شده‌اند به‌گونه‌ای که رد صلاحیت اصلاح‌طلبان نسبت به انتخابات مجلس هفتم «گسترده‌تر» است.
«ولی‌الله شجاع پوریان» نماینده فراكسیون اقلیت مجلس هفتم هم به سایت خبری «بهارستان هشتم» گفت که «تقسیم‌کاری» بین هیات‌های اجرایی و نظارت صورت گرفته و رد صلاحیت‌ها به هیات‌های اجرایی سپرده‌شده تا «هیات‌های نظارت به‌صورت ناجی وارد شوند و به‌نوعی نسبت به عملكرد ناصحیح گذشته خود نزد افكار عمومی کسب اعتبار كنند.»
لابی رهبران جنبش اصلاحات با رهبری
دو روز بعد، رییس ستاد انتخابات کشور گفت که مبنای رد صلاحیت نامزدها سیاسی و جناحی نبوده و صلاحیت ۶۹ درصد از ثبت‌نام کنندگان در هیات‌های اجرایی تایید شده و تنها ۳۱ درصد از ثبت‌نام کنندگان رد صلاحیت شده‌اند. این توضیحات موثر واقع نشد و نه‌تنها شماری از چهره‌های تایید صلاحیت‌شده اعلام کناره‌گیری کردند بلکه «اکبر هاشمی رفسنجانی» رییس وقت مجلس خبرگان رهبری، «محمد خاتمی» رییس‌جمهور پیشین و «مهدی کروبی» رییس پیشین مجلس شورای اسلامی را به اعتراض واداشت و خبرهایی از رایزنی آنان با رهبر جمهوری اسلامی برای تجدیدنظر در رد صلاحیت پخش شد.
نهایتا شورای نگهبان ۲۳بهمن۱۳۸۶ کمتر از یک ماه به زمان برگزاری انتخابات اعلام کرد صلاحیت ۲۸۰ نفر از رد شدگان را تایید کرده اما نامی از آن‌ها نبرد. یک روز بعد «اسماعیل گرامی‌مقدم» سخنگوی حزب اعتماد ملی گفت: «از مجموع ۲۸۰ نامزد تایید صلاحیت شده شورای نگهبان، تنها ۲۵ نفر اصلاح‌طلب هستند.» خبرگزاری ایسنا «مصطفی کواکبیان»، «ابراهیم اصغرزاده»، «جواد اطاعت»، «محمدحسین مقیمی»، «قدرت‌الله علیخانی» و «سهیلا جلودارزاده» را ازجمله نامزدهایی نام برد که صلاحیتشان تایید شده است.
خبرگزاری مهر هم علاوه بر اسامی فوق، نام «عبدالله ناصری»، «اعظم سقطی»، «نورالدین پیرموذن»، «اسدالله کیان ارثی»، «محمد علیخانی»، «نجفقلی حبیبی»، «مرتضی حاجی»، «مصطفی خانزادی»، «طاهره رضازاده»، «مسعود سلطانی‌فر»، «علی اشراقی»، «محمدحسین مقیمی»، «رضا نوروززاده»، «حسن مرادی»، «فروزش»، «غلامحسین مظفری» و «حسین آفریده» به چشم می‌خورد.
در میان این افراد همچنین نام «علی اشراقی»، نوه آیت‌الله «خمینی» هم به چشم می‌خورد که صلاحیتش نه توسط هیات‌های اجرایی وزارت کشور، بلکه توسط شورای نگهبان رد شده بود. او چند روز قبل گفته بود که از همسایه‌هایش درباره نحوه زندگی، نمازخواندن، سیگار کشیدن و ریش تراشیدن او سوالاتی پرسیده‌اند. البته «عباسعلی کدخدایی»، سخنگوی شورای نگهبان در گفت‌وگو با فارس اعلام کرد که صلاحیت علی اشراقی تنها به دلیل عدم ارائه مدرک تحصیلی لازم برای کاندیداتوری مجلس هشتم احراز نشده و دلیل دیگری ندارد.
نهایتا یکی دو هفته قبل از انتخابات لیست نهایی ائتلاف‌ها نشان داد که همه نامزدهای نهضت آزادی و ملی مذهبی‌ها رد صلاحیت شدند و اکثریت قریب به‌اتفاق کاندیداهای حزب مشارکت و سازمان مجاهدین انقلاب نتوانستند از سد تایید صلاحیت بگذرند.
«مرتضی حاجی»، «مصطفی تاجزاده»، «بهزاد نبوی»، «محمد سلامتی»، «علی مزروعی» ازجمله این افراد بودند. ستاد ائتلاف اصلاح‌طلبان همچنین اعلام کرد تنها در ۱۱۰ حوزه انتخاباتی نامزدهایی برای رقابت دارد و هیچ کاندیدای تایید صلاحیت شده‌ای برای رقابت در شهر اصفهان ندارند و به همین جهت کاندیدایی در این شهر معرفی نخواهند کرد.
جبهه مشارکت در پیامی شدیداللحن ضمن انتقاد از رد صلاحیت‌ها از مردم خواست با حضور «انتخاب‌گرا» در انتخابات پیش رو در حوزه‌هایی که «امکان رقابت نسبی و حداقلی» وجود دارد به نامزدهای اصلاح‌طلب رأی دهند.
سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی هم سه روز مانده به رای گیری در بیانیه‌ای اعلام کرد «اصلاح‌طلبان به‌غیراز حوزه انتخابیه تهران، در خوش‌بینانه‌ترین ارزیابی‌ها، در سراسر کشور تنها برای حدود ۱۰۰ كرسی امكان حضور و تنها در ۵۰ كرسی امکان رقابت جدی دارند.»
اما «محمود احمدی‌نژاد»، رییس‌جمهور که هیات‌های اجرایی دولتش در معرض انتقادهای تندی قرارگرفته بود، منتقدان را به «مظلوم‌نمایی» متهم کرد و گفت: «مكانیزم انتخابات این است كه شاید عده‌ای رد شوند، همیشه در انتخابات ۱۰، ۱۵ برابر نیاز داوطلب و كاندیدا از سلایق گوناگون وارد عرصه می‌شوند.»
بر اساس آخرین اطلاعیه رسمی ستاد انتخابات در ۱۸اسفند۱۳۸۶، صلاحیت ۴۴۱۹ نفر از داوطلبان تایید و با احتساب ۳۸۵ نفر انصرافی و ۶۶۷ نفری که از شكایت خودداری کردند حدود ۳۰ درصد آنان رد صلاحیت شدند و پرونده مرحله بررسی صلاحیت‌ها در انتخابات مجلس هشتم بسته شد.
وزارت کشور ايران نهایتا اعلام کرد که در انتخابات روز جمعه، چهار هزار و ۴۷۶ نفر به رقابت می پردازند.» اين در حالی بود که صلاحيت بيش از دو هزار و ۷۰۰ نفر از کانديداهای برای شرکت در انتخابات هشتمين دوره مجلس شورای اسلامی توسط نهاد نظارتی چون شورای نگهبان رد شده بود.
ستاد انتخابات كشور در اطلاعیه خود مدعی شد که رد صلاحیت‌ها درنهایت به «فضای مطلوب رقابتی» در كشور منجر شد، ضمن آنکه در بررسی صلاحیت‌ها «حداقل شرایط» در نظر گرفته شده است. نتایج انتخاباتی که با گسترده‌ترین ردصلاحیت‌ها همراه بود و همچنین حضور بسیاری از اعضا و فرمانده‌های سپاه پاسداران در کسوت نمایندگی مجلس هشتم، برخی تحلیل‌ها را درباره عزم سپاه برای ورود به عرصه قانون‌گذاری یک‌بار دیگر مطرح کرد و حتی به «کودتای خزنده سپاه» تعبیر شد.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر