در جغرافیای نیمه‌خشک و پر مساله ایران، استان اردبیل یکی از فرصت‌های استثنایی برای توسعه است. سرزمینی با ویژگی‌های ممتاز طبیعی و جغرافیایی که بالقوه می‌تواند یکی از بهترین الگوهای توسعه در غرب آسیا باشد. هر استانی که دشت حاصلخیز مغان در آن باشد، باید قطب کشاورزی پایدار باشد؛ اردبیل البته قطب کشاورزی ایران است، اما بی‌توجهی به توسعه پایدار باعث شده تا ظرفیت‌های کشاورزی زیر سایه بحران آب و خشک‌سالی قرار بگیرد و دامنه حاصلخیز سبلان تبدیل به یکی از مناطق بحران‌زده آبی کشور لقب بگیرد. همین وضع، برای سایر ظرفیت‌های استان هم از صنعت و تجارت داخلی و خارجی گرفته تا فرهنگ و ورزش و گردشگری برقرار است. میان آنچه امروز است با آنچه می‌تواند باشد، فاصله زیادی وجود دارد.
مرکز آمار ایران برآورد کرده که جمعیت اردبیل، امسال چیزی در حدود یک‌میلیون و ۳۰۰ هزار نفر باشد؛ بیست و دومین استان پرجمعیت ایران. از این میان تخمین زده می‌شود، کمی بیش از یک‌میلیون نفر از مردم استان روز دوم اسفند ۱۳۹۸، برای انتخاب هفت نماینده استان صاحب حق رای باشند.
در دوره قبلی انتخابات نرخ مشارکت اردبیل برابر با متوسط نرخ مشارکت کشوری، یعنی حدود ۶۱ درصد بود. بااین‌همه، کار نامزدهای انتخابات مجلس یازدهم برای راضی کردن مردم برای مشارکت در انتخابات کار آسانی نخواهد بود.
بالا گرفتن بحران اقتصادی در سراسر ایران، ازجمله در اردبیل، عملا باعث شکنندگی موقعیت سیاسی و اجتماعی شده است، وضعیتی که می‌تواند مردم را حتی از مشارکت حداقلی هم منصرف کند؛ مگر آنکه نامزدها با طرح و برنامه‌های مشخص وارد میدان شوند، با تاکید بر اولویت‌های استان.
در این گزارش تلاش شده، ضمن مرور بیش از ۳۰ شاخص اصلی در بخش‌های جمعیت، سیاست، اقتصاد، جامعه، سلامت و محیط‌زیست و حوادث طبیعی، تصویری واقع‌گرایانه از اولویت‌ها و چالش‌های منطقه‌ای در استان ترسیم شود.
مسایل و اولویت‌های پنج‌گانه اردبیل
۱- خشک‌سالی و مدیریت منابع آب
استان اردبیل یکی از مهم‌ترین قطب‌های کشاورزی در ایران است. آن‌طور که گفته می‌شود اردبیل در تولید بسیاری از محصولات پایه‌ای کشاورزی (مانند حبوبات، سیب‌زمینی، چغندرقند، گندم، جو و...) جزو ۵ استان اول در سراسر کشور است. بر اساس آمار اشتغال در سال ۱۳۹۷، یک‌سوم شاغلان استان در بخش کشاورزی مشغول به فعالیت بوده‌اند. از این نظر، استان اردبیل در مقام سوم کشور قرار دارد.
بااین‌همه، در سال‌های اخیر بحث خشک‌سالی و کمبود منابع آب یکی از بحث‌های مطرح در سطح استان بوده است. بر اساس آمارهای مرکز ملی خشک‌سالی ایران در اردیبهشت ۱۳۹۸، بعد از بارندگی‌های قابل‌ملاحظه فروردین، حجم خشک‌سالی انباشته استان چشمگیر بوده، طوری که ۷۶ درصد مساحت استان درگیر درجات مختلف خشک‌سالی ۱۰ ساله است. از این نظر، قطب کشاورزی ایران در مقام شانزدهم استان‌هایی قرار دارد که گرفتار خشک‌سالی‌اند.
این البته آمار خشک‌سالی هواشناسی است، وگرنه بحث سومدیریت و استفاده بی‌رویه از منابع آبی هم به‌طورجدی در این منطقه مطرح است. گفته می‌شود، دلیل اصلی بحران آب برداشت بیش‌ازحد -در برخی مواقع ۸۰ درصد بیشتر از ظرفیت برداشت- با هدف تامین مصارف آب آشامیدنی و کشاورزی است.
۲- مشکلات معیشتی
بحران اقتصادی و تورم نفس‌گیر سال ۱۳۹۷ که با شدت و قوت همچنان ادامه دارد، منجر به شکل‌گیری بحران معیشت در ایران شده است. بی‌تردید بحران اقتصادی یکی از مهم‌ترین چالش‌های زیستی حال حاضر در ایران است. بحرانی که با درجات مختلف در تمام جغرافیای ایران جاری است.
بر اساس آخرین آمارهای رسمی، اردبیل سیزدهمین رکورددار تورم در خرداد ۱۳۹۸ در کل کشور بوده است. به گزارش مرکز آمار ایران سطح عمومی قیمت‌ها در فاصله خرداد ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۸ حدود ۵۴ درصد افزایش یافته است. این در حالی است که متوسط تورم نقطه‌ای در کل کشور ۵۰ درصد بوده است. همچنین تورم مواد غذایی در این استان بیش از ۷۶ درصد اعلام شده است. این در حالی است که طبق آمار مردم اردبیل به‌طور متوسط ۳۷ درصد بودجه خانوار را صرف مواد غذایی می‌کنند. این عدد ۱۰ درصد بیشتر از میانگین کشوری و نشان‌دهنده آسیب‌پذیری استان در قبال افزایش قیمت مواد غذایی است.
پیش‌تر در سال ۱۳۹۵، مرکز پژوهش‌های مجلس نرخ فقر را در استان اردبیل حدود ۱۲ درصد برآورد کرده بود. معیار محاسبات مرکز پژوهش‌ها توانایی تامین حداقل مواد غذایی در حد ۲۱۰۰ کالری در روز بود. حالا که مطابق آمار قیمت مواد غذایی در اردبیل بیش از ۳.۱ برابر به نسبت سال ۱۳۹۵ افزایش یافته، فقر احتمالا بیش از جمعیت استان را گرفتار کرده است.
۳- مشکلات شهری، ساخت‌وساز غیرمجاز و حاشیه‌نشینی
بر اساس آخرین سرشماری سال ۱۳۹۵، کمتر از ۷۰ درصد جمعیت استان اردبیل در مناطق شهری زندگی می‌کنند. بااین‌همه، شواهد و قراین حکایت از رشد منفی جمعیت روستایی و افزایش شهرنشینی در استان دارند.
بنا به اظهارات مقامات استانی، اردبیل یکی از بالاترین آمار حاشیه‌نشینی را در سراسر ایران دارد. بر اساس برآوردهای منطقه‌ای ۱۸ درصد جمعیت اردبیل در حاشیه شهرها زندگی می‌کنند، درحالی‌که متوسط حاشیه‌نشینی در کل کشور ۱۳ درصد است.
به گفته رییس اداره بازآفرینی استان بیش از ۱۵۲۳ هکتار بافت ناکارآمد شهری و ۱۱۴۵ هکتار سکونتگاه غیررسمی در اردبیل وجود دارد که عمده این بافت‌های ناکارآمد و سکونتگاه غیررسمی مربوط به شهرهای اردبیل، پارس‌آباد و مشکین‌شهر است.
این مساله باعث بالا رفتن آمار آسیب‌های اجتماعی در استان شده است. گفته‌شده حدود ۸۰ درصد جرایم استان در مناطق حاشیه شهرها رخ می‌دهند؛ اعتیاد، نزاع فردی و دسته‌جمعی، چاقوکشی، خرده‌فروشی، قتل و عربده‌کشی بیشترین جرائم حاشیه شهرها است.
بر اساس اطلاعات موجود در سالنامه آماری سال ۱۳۹۶، در این سال به ازای هر هزار نفر جمعیت استان ۴ نفر به دلیل جرایم مربوط به مواد مخدر بازداشت شده‌اند. از این نظر اردبیل در رتبه چهاردهم کشوری قرار دارد.
۴- ورزش
یکی از مباحث کلیدی در استان که می‌تواند در انتخابات آینده مجلس هم تاثیرگذار باشد، ورزش است. اردبیل زادگاه قهرمان‌های ملی است و در سال‌های اخیر، رشد فضاهای ورزشی در استان باعث شده تا این استان به‌عنوان یکی از کانون‌های ورزشی کشور در مرکز توجه قرار گیرد. تجربه برگزاری چند مسابقه از لیگ والیبال ملت‌های جهان در اردبیل، باعث شده تا مسوولان استانی به صرافت برنامه‌ریزی برای تبدیل شدن به قطب ورزشی کشور و میزبانی انواع و اقسام مسابقات داخلی و بین‌المللی بیفتند.
در میان اخبار استانی به‌کرات می‌توان، گزارش‌های متنوعی درباره ورزش مشاهده کرد؛ اخباری متفاوت از خبرهای معمول و پوشش رویدادهای ورزشی، بلکه اخباری درباره راه‌اندازی اماکن، سالن‌ها و ورزشگاه‌های جدید در شهرهای مختلف استان.
۵- پروژه‌های نیمه‌تمام
بر اساس گزارش‌ها، حدود ۱۶۰۰ پروژه نیمه‌تمام در استان اردبیل وجود دارد. اطلاعات دقیقی درباره کم و کیف این پروژه‌ها وجود ندارد؛ اما صحبت درباره واگذاری آن‌ها به بخش خصوصی داغ است. در سال‌های اخیر واگذاری طرح‌های نیمه‌تمام عمرانی یکی از راه‌های دولت برای جبران کسری بودجه بوده است. در سال ۱۳۹۷، ۳۰ پروژه در حوزه گردشگری، جهاد کشاورزی، ورزش و جوانان و شهرک‌های صنعتی به همراه پروژه راه‌آهن اردبیل، در فهرست واگذاری به بخش غیردولتی قرار گرفته‌اند.
تعیین تکلیف این پروژه‌ها و برنامه‌ریزی برای جذب اعتبار عمرانی برای تکمیل آن‌ها، یکی از اولویت‌هایی است که می‌تواند راه برای جلب نظر افکار عمومی در استان اردبیل باز کند.
شاخص‌های استانی
۱- جمعیت
برآورد جمعیت در سال ۱۳۹۸: ۱،۲۹۷،۰۰۰ نفر – رتبه کشوری: ۲۲
نرخ شهرنشینی: ۶۹.۸ درصد – رتبه کشوری: ۱۶
نرخ روستانشینی: ۳۰.۲ درصد – رتبه کشوری: ۱۶
وضعیت مهاجرت: مهاجرفرست
نرخ مهاجرپذیری: ۲.۲ درصد
نرخ مهاجرفرستی: ۳ درصد
۲- سیاست
تعداد نمایندگان مجلس: ۷ نماینده – رتبه کشوری: ۱۵
تعداد نمایندگان زن: صفر نفر
نرخ مشارکت در انتخابات مجلس پیشین: ۶۱.۲ درصد – رتبه کشوری: ۲۰
۳- اقتصاد:
سهم از تولید ناخالص داخلی در سال ۱۳۹۴: ۱.۰۸ درصد – رتبه کشوری: ۲۴
سهم از تولید ناخالص داخلی (بدون نفت) در سال ۱۳۹۴: ۱.۲۰ درصد – رتبه کشوری: ۲۴
درآمدهای استان در بودجه ۱۳۹۸: ۵۰۶ میلیارد تومان – رتبه کشوری: ۲۵
سرانه بودجه استانی در سال ۱۳۹۸: ۳۹۷ تومان به ازای هر نفر – رتبه کشوری: ۱۵
میانگین درآمد خانوار شهری در سال ۱۳۹۶: ۲،۳۳۳،۴۰۰ تومان در ماه – رتبه کشوری: ۲۴
میانگین درآمد خانوار روستایی در سال ۱۳۹۶: ۱،۷۶۱،۰۷۵ تومان در ماه – رتبه کشوری: ۱۳
میانگین هزینه خانوار شهری در سال ۱۳۹۶: ۲،۲۱۲،۳۹۲ تومان در ماه – رتبه کشوری: ۲۱
میانگین هزینه خانوار روستایی در سال ۱۳۹۶: ۱٪۵۰۹،۹۵۰ تومان در ماه – رتبه کشوری: ۱۳
سهم غذا از سبد خانوار: ۳۷ درصد – رتبه کشوری: ۳
تورم دوازده‌ماهه سال ۱۳۹۷: ۲۳.۷ درصد – رتبه کشوری: ۲۶
تورم دوازده‌ماهه مواد غذایی در سال ۱۳۹۷: ۳۵.۹ درصد – رتبه کشوری: ۲۴
۴- جامعه:
نرخ بیکاری: ۹.۳ درصد- رتبه کشوری: ۲۴
نرخ مشارکت اقتصادی: ۴۴.۳ درصد – رتبه کشوری: ۲
نرخ مشارکت اقتصادی زنان: ۱۹.۷ درصد- رتبه کشوری: ۷
نسبت اشتغال: ۴۰.۲ – رتبه کشوری: ۲
نرخ فقر در سال ۹۵: ۱۱.۵ درصد – رتبه کشوری: ۲۱
نسبت طلاق به ازدواج: ۲۴ درصد – رتبه کشوری: ۱۸
نرخ ازدواج دختران زیر ۱۵ سال در سال ۱۳۹۶: ۱۱.۶ درصد – رتبه کشوری: ۴
نرخ بازداشت‌شدگان مواد مخدر در سال ۱۳۹۶: ۳۹۸ در ۱۰۰ هزار نفر – رتبه کشوری: ۱۴
۵- سلامت
پزشک به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر: ۴۲ نفر – رتبه کشوری: ۲۹ (شاغل در دانشگاه‌های علوم پزشکی)
تخت بیمارستانی به ازای هر ۱۰۰ نفر: ۲۰۹ تخت – رتبه کشوری: ۷
۶- محیط‌زیست و حوادث طبیعی
تعداد زلزله در سال ۱۳۹۶: ۶ مورد با ۲ مصدوم – رتبه کشوری: ۱۲
تعداد سیل در سال ۱۳۹۶: ۶ سیل بدون مصدوم – رتبه کشوری: ۲۶
سایر حوادث نیازمند امداد در سال ۹۶۱۳: ۳۸۰ مورد – رتبه کشوری: ۲۶
درصد مساحت خشک‌سالی ده‌ساله (با درجه‌های مختلف) در اردیبهشت ۱۳۹۸: ۷۶.۱ درصد – رتبه کشوری: ۱۶
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر