خیز فرش‌های دستباف ایران برای فتح دوباره آمریکا

بنفشه عطایی، شهروند خبرنگار، کرج

فرشهای دستباف ایرانی که سالهاست سرآمد بازار جهان هستند، در 5 سال اخیر به دلیل تحریم های ناشی از برنامه هسته ای بخش زیادی از بازار خود به خصوص بازار آمریکا را از دست داده بود. اما فعالان و صادرکنندگان فرش ایران می گویند با برداشته شدن تحریم ها و آزاد شدن صادرات فرش به آمریکا، آنها در فکر فتح دوباره بازار پر فروش این کشور هستند.

آزادی صادرات فرش دستباف ایرانی به آمریکا یکی از تصمیماتی بود که حتی پیش از روز نهایی اعلام لغو همه تحریم ها علیه ایران اعلام شد. با اجرای برجام البته نه فقط صادرات فرش بلکه صادرات پسته و خاویار ایران هم به آمریکا آزاد شد. صادرات این محصولات از سال 2011 به این طرف به دلیل تحریم ها ممنوع شده بود.

در همین رابطه رضائی نوری از بازاریان قدیمی فرش دستباف در رابطه با برداشته شدن تحریم ها و تاثیر آن بر صادرات این محصول می گوید: " آمریکا از قدیم الایام اصلی ترین بازار فرش دستباف ایران بود، در بازار آمریکا فرش ایرانی به اندازه کافی شناخته شده است و آنها حاضرند برای آن پول خرج کنند. بیشتر فرشهایی که در ایران تولید می شود و این سالها روی دست تجار و فرش فروش ها مانده است در حقیقت چشم انتظار بازار آمریکا است."

او همچنین ادامه داد: " با برداشته شدن تحریم ها فکر کنم بازار فرش دستباف یک تکان اساسی بخورد و از رکودی که در این چهار سال گرفتار آن بودیم خارج شویم، چونکه بازار آمریکا به تنهایی به اندازه همه کشورهای اروپایی از ایران فرش دستباف وارد می کند و به همین دلیل برداشته شدن تحریم های فروش فرش باعث خوشحالی بسیار زیاد تجار و فعالان این بازار شده است."

طبق آمارهای موجود در سایت شرکت ملی فرش ایران قبل از اعمال تحریم‌ها در سال 2010 آمریکا بزرگترین وارد کننده فرش ایران بود. ‏‎به صورت مشخص ایران ‎در ‏سال 88، حدود 82 میلیون دلار فرش دستباف به آمریکا صادرات داشت. این رقم بیش از 16 ‏درصد کل صادرات فرش ایران به همه دیگر نقاط جهان بود.

فرش دستباف ایرانی در بازار آمریکا از تقاضای بسیاری برخوردار بود اما، براساس قانونی که در کنگره آمریکا مصوب ‏شد، معافیت‌هایی که در زمان کلینتون برای صادرات برخی از کالاهای ایران مانند ‏فرش در نظر گرفته شده بود، لغو شد‎.

در تیرماه سال 82 این مصوبه امضای نهایی شد و از مهر ماه 89 ورود هر گونه ‏فرشی که مبدا صادراتی آن ایران ثبت شده بود به آمریکا متوقف شد. همین موضوع باعث ‏شد که صادرات فرش دستباف ایران با شوکی بزرگی مواجه شود و رقم صادرات آن کاهش یابد‎.‎

ممنوعیت صادرات فرش ایران فقط برای آمریکا بود، اما بخش دیگری از تحریم های اعمال شده علیه ایران، مانند تحریم های حوزه بانکی و قطع شدن سیستم سوئیفت باعث شده بود فعالان و صادرکنندگان بازار فرش حتی برای صدور فرش ایرانی به دیگر کشورها نیز دچار مشکلات بسیاری شده بودند. مشکلاتی که منجر به افزایش هزینه‌های بیمه، حمل و نقل مرسولات و افزایش ریسک ‏صادرات شده بود‎.‎

در سال 91 و پس از اعمال همین تحریم ها فعالان بازار فرش به فکر راه هایی برای دور زدن این تحریم ها افتادند. یکی از این راه ها فروش فرش های ایرانی به تجار و بازرگانان قطری بود. همان زمان محمدباقر آقاعلیخانی رئیس مرکز ملی فرش ایران، در این رابطه اعلام کرد: تجار قطر این آمادگی را دارند که در یک اقدام مشارکتی، فرش دستباف ایرانی را به کشورهای اروپایی و آمریکایی صادر کنند.

طبق آمارهای مرکز ملی فرش ایران در سال 90 بیش از 24 میلیون دلار فرش دستباف به قطر صادر شد. در مدت تحریم کشورهایی مانند قطر دریچه صادرات فرش دستباف ایرانی به دیگر کشورها بودند.

فعالان بازار فرش دستباف می گویند ظرفیت پذیرش فرش دستباف آمریکا حداقل 200 میلیون دلار است که یک دوره ای 80 ‏میلیون دلار از این بازار در اختیار ایران بود. فعالان این بازار معتقد هستند به شرط داشتن تبلبیغات مناسب و تولید ‏برنامه ریزی شده ایران دوباره می تواند سهم بیشتری از بازار صادراتی فرش دستباف ‏را به دست بیاورد.

البته به گفته رئیس مرکز ملی فرش ایران حتی با وجود افت صادرات فرش در سال‌های اخیر، ایران کماکان بزرگترین صادر کننده ‏فرش است به طوری که در سال 92 که بدترین سال صادرات فرش ایران بود، 314 ‏میلیون دلار فرش صادر شد که این رقم در سال 93 به 330 میلون دلار افزایش یافت. ‏بنا بر این در سال گذشته میزان صادرات فرش ایران از لحاظ وزنی و ارزشی رشد ‏محسوسی داشته است که  این امر نشان دهنده روند رو به رشد صادرات فرش در ‏سال‌های آینده است‎.‎

در‌ سال 94 و بعد از رفع تحریم‌ها برای صادرات 400 میلیون دلار فرش به 80 ‏کشور دنیا هدف گذاری شده است که با اضافه شدن بازار آمریکا می توان انتظار داشت این مبلغ از این هم بیشتر شود.

حتی دآمار سه ماه صادرات فرش دستباف ایران در سال جاری از صادرات 50 میلیون دلار این محصول حکایت دارد که به نسبت سه ماهه اول سال 93 شاهد افزایش بوده است.