دوئل تازه سپاه و دولت برای شرکت مخابرات

«محمود» که ساکن یکی از شهرهای مرزی ایران است، پنج سال پیش در رشته فن‌آوری اطلاعات از دانشگاه تهران فارغ التحصیل شده است. او بسیار به این رشته علاقه مند است اما به علت دوری راه و مشکلات مالی قادر به ادامه تحصیل در تهران نیست. به همین علت تصمیم گرفت دوره کارشناسی ارشد را در یکی از دانشگاه های مجازی معتبر بگذراند .

محمود که به تازگی ترم سوم دوره کارشناسی ارشد مدیریت فن‌آوری اطلاعات را گذرانده است، می گوید دیگر قادر به ادامه تحصیل در این رشته به صورت مجازی نیست.

وی کندی سرعت اینترنت در ایران، به ویژه در برخی شهرها و مناطق کم تر توسعه یافته، قطعی ارتباط و هزینه های نسبتا زیاد آن را دلیل ترک تحصیل خود بیان می کند.

سرعت پایین شبکه اینترنت، آنتن دهی ضعیف برخی اپراتورها، به ویژه «همراه اول»  در برخی مناطق، هزینه نسبتا بالای استفاده از اینترنت، ارسال ده ها پیامک تبلیغاتی مزاحم بر روی تلفن همراه مشترکان وقت و بی وقت و بدون درخواست و اجازه آن ها، قطعی و اختلال مکرر شبکه تلفن همراه و نبود امنیت در استفاده از این شبکه، بخشی از مشکلات مردم در استفاده از خدمات شرکت مخابرات است.

آن گونه که نتایج نظرسنجی یکی از برنامه های تلویزیونی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران  نیز نشان می دهد، 82 درصد مردم از خدمات تلفن همراه نارضی هستند.

اما این روزها هیچ کدام از این مشکلات و پیدا کردن راه حل مناسب دغدغه مسوولان شرکت مخابرات و دولت نیست بلکه آن چه مهم به نظر می رسد، دعوا و کشمش این دو بر سر مالکیت و استفاده از منافع اقتصادی آن است؛ دعوایی که تقریبا از یک سال پیش آغاز شده اما طی  چند هفته اخیر به اوج خود رسیده است. در این مدت صفحه های اقتصادی بسیاری از نشریه های ایران صحنه رویایی وزیر ارتباطات، دولت و برخی نمایندگان مجلس در یک سو و مدیرعامل و سایر مسولان وابسته به سپاه پاسداران در شرکت مخابرات ایران در سوی دیگر شده است. 

شرکت مخابرات که زمانی به عنوان «گنج اقتصاد ایران» از آن یاد می شد، هر وقت دولت با کسری بودجه روبه رو بود، دست در صندوق مخابرات کرده و مبلغی را برای تامین بودجه سالانه خود بر می داشت.

سهام شرکت مخابرات ایران حدود پنج سال پیش در یک معامله بی سابقه در تاریخ 50 ساله بورس ایران طی نیم ساعت به ارزش 8هزار میلیارد تومان به سه شرکت زیرمجموعه سپاه پاسداران، اعم از «سرمایه گذاری توسعه اعتماد مبین»،«شهریار مهستان» و «گسترش الکترونیک مبین ایران» واگذار شد.

بر اساس گزارش های آماری منتشر شده توسط شرکت مخابرات، این شرکت در پنج سال گذشته رقمی حدود 40 هزار میلیارد تومان درآمد داشته است که با توجه به مالکیت 51 درصدی سپاه و 49 درصدی دولت، حدود 21 هزار میلیارد تومان نصیب سپاه و 19 هزار میلیارد ریال سهم دولت شده است. اما به نظر می رسد دولت از این تقسیم بندی ناراضی است و خواهان سهم بیش تری از این درآمد است.

جناح مخالف نحوه واگذاری سهام مخابرات در سال 88 به سپاه به عنوان یک نهاد شبه دولتی را قبول ندارد و خواهان بازگردان برخی از بخش های به گفته آن ها «حاکمیتی»، به دولت هستند. اما مخابرات به شدت از سلامت روند واگذاری دفاع کرده و می گوید نگه‎داشتن این شرکت برای سپاه آش دهن سوزی نیست و در حال حاضر نه تنها سودده نیست بلکه زیان ده هم هست. بنابراین، حاضر است سهامی را که پنج سال پیش از طریق بورس به آن واگذار شده است را  به صورت یک جا و بلوکه ای به فروش برساند؛ موضوعی که برخی کارشناسان و رسانه ها آن را دهن کجی مسوولان مخابرات به دولت می دانند.

آن ها از این که مخابرات اعلام کرده است حاضر است سهامش را به صورت بلوکی و یک جا (اعم از سهام شرکت مخابرات و سایر طرح های مخابراتی داخل و خارج کشور، از جمله طرح مخابراتی قزاقستان) به فروش برساند، انداختن سنگ سنگین پیش پای دولت می دانند.

مسوولان کنونی مخابرات با علم به این موضوع، عرضه سهام خود را در بورس مطرح می کنند تا پس از معلوم شدن این که هیچ کس دیگری جز سپاه توان مالکیت این بخش را ندارد، با در دست داشتن برگ برنده، حرف خود را در مقابل دولت به کرسی بنشانند تا بتوانند اجازه افزایش تعرفه ها را بگیرند؛ موضوعی که مسوولان شرکت مخابرات این روزها به شدت دنبال آن هستند.

علاوه بر این، شرکت مخابرات در پنج سال گذشته مرتکب تخلف های زیادی شده است، از جمله  دریافت اضافه وجه  200 میلیارد ریالی از مردم در سال 91 و اعلام افزایش تعرفه های تلفن همراه و ثابت، هم‌ز‎مان با مراسم تحلیف رییس جمهور در سال 92 و سوء استفاده از خلاء به وجود آمده. موضوعی که «محمود واعظی»، وزیر ارتباطات دولت یازدهم بلافاصله پس از تشکیل کابینه دولت روحانی جلوی آن را گرفت و این آغازی شد برای مقابله و رویارویی دولت با نمایندگان سپاه در شرکت مخابرات.

مسوولان مخابرات می گویند: «مخابرات در برابر دولت مظلوم واقع شده و از سال 82 تاکنون نه تنها هیچ افزایش تعرفه ای نداشته است بلکه با توجه به تورم موجود، 40 درصد هم تعرفه ها کاهش یافته اند.»

اما وزیر ارتباطات زیان ده بودن شرکت مخابرات را رد کرده و درمورد نحوه واگذاری آن به سپاه گفته است: «آن چه مربوط به زیرساخت زیرزمینی است، اعم از سیم مسی، جزو اموال بیت المال است و نباید در اختیار هیچ کس باشد و دولت تنها حق مالکیت آن را دارد. در حالی که در زمان واگذاری، همه این دارایی ها یک جا به سپاه واگذار شده و در واقع، آن ها انحصار شبه دولتی ایجاد کرده و اجازه فعالیت به سایر بخش های خصوصی را هم نمی دهند. بنابراین، این بخش باید به دولت برگردانده شود.»

وزیر ارتباطات هم‎چنین از نحوه سرمایه گذاری مخابرات ناراضی است و می گوید: «تا قبل از واگذاری، سالانه  20 هزار میلیارد ریال در این بخش سرمایه گذاری می شد اما طی پنج سال اخیر، سرمایه گذاری کاهش یافته است و بحران فرسودگی شبکه و به روز نبودن، شبکه خدمات رسانی را تهدید می کند.»

در واکنش به این انتقاد، مسوولان شرکت مخابرات طرح موضوع برگرداندن زیرساخت های زیرزمینی را بهانه وزیر می دانند و معتقدند وزیر به دلیل این که در حال حاضر هیچ یک از نمایندگان دولت در هیات مدیره شرکت مخابرات حضور ندارند و در تصمیم گیری ها سهیم نیستند، بهانه جویی می کند.

در ضلع سوم این ماجرا، نمایندگان مجلس قرار دارند که اغلب آن ها با انحصاری شدن مخابرات مخالف و از ضعف خدمات رسانی آن و افزایش شکایت های مردم گله مند هستند.

«احمد توکلی»، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی و مسوول سایت «الف» انحصار سپاه به عنوان یک نهاد شبه دولتی بر شرکت مخابرات را یک اشتباه می داند: «از زمان واگذاری این شرکت به سپاه، تعداد کارمندان آن از 30 هزار نفر به 80 هزار نفر افزایش یافته، در حالی که سیاست دولت  کوچک سازی است.»

واکنش مخابرات به همه این انتقادها یک چیز است؛ آن ها آماده فروش کل سهام هستند. تاریخ نبرد تازه سپاه و دولت، 20 تیرماه است؛ زمان اعلام شده مخابرات برای اعلام رقم پیشنهادی خریداران سهام این شرکت.

باید دید هیچ شرکتی حاضر به خرید گران ترین سهام بورس به صورت یک جا می شود و سپاه بازی را به دولت می بازد و کنار می رود و یا دولت مجبور خواهد شد در برابر این نهاد قدرتمند کوتاه بیاید و با خواسته های آن ها مبنی بر افزایش تعرفه ها و یا محدود کردن شبکه های اجتماعی که  استفاده از آن ها درآمد این شرکت را تحت تاثیر قرار داده  است، کنار بیاید.

در حال حاضر آن چه از این کشمکش نصیب مردم می شود، خدمات  رسانی ضعیف و پردردسر مانند آن چه محمود و میلیون ها کاربر شبکه اینترنت و تلفن همراه در ایران درگیر آن هستند، است.