صدای بحران زیست محیطی ایران اکنون به گوش بسیاری از کارشناسان بینالمللی نیز رسیده و ابعادی جهانی پیدا کرده است. همین وضعیت بحرانی موجب شد با تلاشهای «بنیاد میراث ایران» و در کنفرانسی دو روزه با نام «میراث طبیعی ایران»، ابعاد مختلف مشکلات محیط زیست ایران بررسی و راهکارهای گوناگون برای پاسخگویی به این مشکلات به بحث گذاشته شد.
در این رویداد کم سابقه، هماهنگ کننده ارشد سازمان ملل متحد در ایران، کارشناسانی از شهرداری تهران و مراکز دانشگاهی به همراه تعدادی از فعالان زیست محیطی کشور در کنار پژوهشگران و استادان دانشگاههای خارجی در روزهای ۲۸ و ۲۹ دی ماه شرکت کردند.
کنفرانس در روز نخست در محل «انجمن سلطنتی جغرافیا» و در روز دوم در محل «خانه آسیا» برگزار شد. محورهای اصلی کنفرانس «میراث طبیعی ایران»، بررسی وضعیت بحران آب در ایران، آلودگی هوا، جنگلها و منابع طبیعی، وضعیت حیات وحش، زیستگاههای طبیعی و نقش جوامع محلی در حفاظت از محیط زیست بود.
این کنفرانس که با استقبال گسترده ایرانیان و علاقهمندان به مسایل زیست محیطی و همچنین استادان و دانشجویان رشتههای مربوطه روبهرو شد، توانست این پیام را برساند که برای نجات وضعیت فعلی محیط زیست در ایران، همکاری همه بخشها و کارشناسان مربوطه در داخل و خارج از کشور با یکدیگر ضروری است.
در چند ماهی که از آغاز کار دولت جدید در ایران میگذرد، توجه به مسایل زیست محیطی افزایش یافته است و همکاری میان متخصصان ایرانی و همتایان آنها در کشورهای اروپایی در حال گسترش است. در آذرماه گذشته یا نوامبر سال ۲۰۱۳ نیز کنفرانسی در برلین برای بررسی بحران دریاچه ارومیه برگزار شد که در آن مقاماتی از وزارت نیرو و کارگروه نجات دریاچه ارومیه در کنار کارشناسان بینالمللی به ارایه دیدگاههای خود پرداختند.
از میراث فرهنگی تا میراث طبیعی
«بنیاد میراث ایران» که در بریتانیا به ثبت رسیده، درمدت 18 سال فعالیت خود، تمرکزش را بیشتر روی بررسی مسایل تاریخی و فرهنگی مربوط به ایران از دوران باستان تا زمان معاصر گذاشته است و تاکنون دهها نمایشگاه، کنفرانس و برنامه پژوهشی و آموزشی برگزار یا از آنها حمایت کرده است. اما این شاید نخستین باری است که این بنیاد با سابقه فرهنگی، مسایل زیست محیطی را نیز مورد توجه گسترده قرار میدهد.
به گفته «جان کورتیس»، باستانشناس و مدیرعامل جدید «بنیاد میراث ایران»، وضعیت تاسفبار محیط زیست ایران، برگزاری این کنفرانس را ضروری کرده بود. او با اشاره به آمار سازمان بهداشت جهانی که ۴ شهرایرانی را جزو آلودهترین شهرهای جهان قرار داده است، میگوید:«میان بحران محیط زیست و تخریب آثار تاریخی نیز ارتباطی مستقیم وجود دارد؛ یکی از مثالهای چنین رابطهای، بارانهای اسیدی به دلیل آلودگی هوا است که اکنون سنگنگارههای باستانی ایران در بیشاپور، فیروزآباد و حتی تخت جمشید را مورد تهدید قرار دادهاند.»
«بنیاد میراث ایران» این کنفرانس را با هدف افزایش آگاهی و هشدار نسبت به وضع محیط زیست ایران و با همکاری با «موسسه حیات وحش ایران»، «بنیاد حیات وحش میراث پارسیان»، «بنیاد سودآور»، «موسسه بینالمللی محیط زیست و توسعه»، «موسسه خاورمیانه لندن» (LMEI) و«انتشارات آی.بی. تائوریس» برگزار کرد.
پیام اسکندر فیروز، نخستین رییس محیط زیست ایران
در سخنرانی افتتاحیه، به جز جان کورتیس، «فاطمه سودآور» از «بنیاد سودآور» نیز در سخنان خود از نقش موثر آموزش و محصولات آموزشی برای بالابردن آگاهیهای زیست محیطی گفت و توسعه، غفلت از محیط زیست و تحریمهای بینالمللی را عواملی برای وخیمتر شدن اوضاع محیط زیست ایران برشمرد. «مراد طاهباز» از «موسسه حیات وحش ایران» نیز جامعه ایرانی را در پاسخ دادن به بحرانهای زیست محیطی کند و بیتمایل توصیف کرد و خواستار اتخاذ تصمیمهای صحیح برای نسلهای آینده شد.
اما پیام ویدیویی «اسکندر فیروز»، بنیانگذار سازمان حفاظت محیط زیست ایران، نقطه اوج مراسم افتتاحیه این همایش بود.
فیروز با تلاشهای گسترده خود در دهه 40 خورشیدی، توانست «سازمان شکاربانی و نظارت بر صید» را گسترش دهد و آن را به صورت «سازمان حفاظت محیط زیست ایران» در آورد.
او در دهه 50 خورشیدی نخستین قوانین مربوط به محیط زیست را با نام «قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست» تهیه کرد. تلاشهای اسکندر فیروز باعث تعیین مناطق چهارگانه حفاظتی در ایران شد که با نامهای «پارک ملی»، «اثرطبیعی ملی»، «پناهگاه حیات وحش» و «منطقه حفاظت شده» شناخته میشود.
اوهمچنین با برگزاری «کنفرانس بینالمللی رامسر» در سال ۱۳۴۹ باعث تصویب کنوانسیون جهانی حفاظت از تالابها شد. اسکندر فیروز در پیام ویدیویی خود به این کنفرانس، از افزایش علاقه میان مردم برای حفظ محیط زیست یاد کرد و آن را امیدی برای آینده نامید.
نماینده سازمان ملل در کنفرانس لندن
«گری لوییس»، هماهنگ کننده ارشد فعالیتهای سازمان ملل در ایران نیز جزو سخنرانان اصلی این همایش بود. لوییس در سخنان خود، تخریب محیط زیست را عامل به خطر انداختن امنیت انسانی و جوامع مختلف نامید. او که پیش از سفر به لندن از دریاچه هامون در سیستان بازدید کرده بود، در سخنرانی خود با نشان دادن تصاویر این منطقه، به گسترش فقر، مشکلات اجتماعی و انسانی فراوانی که بر اثر خشک شدن هامون گریبانگیر مردم محلی شده است، اشاره کرد.
به گفته گری لوییس، مردم این منطقه به هنگام بازدید او، از نماینده سازمان ملل خواستند صدای فقر و محرومیت آنها را به گوش «بان کی مون»، دبیرکل سازمان ملل متحد برساند. خشک شدن دریاچه ارومیه و بحران کمآبی در شهرهای بزرگ دیگر ایران مانند مشهد، اهواز و اصفهان بخش دیگری از سخنان گری لوییس بود.
بحران مدیریت آب در ایران
اهمیت آب در ایران امروز و بحرانهای وابسته به آن در سخنان «کاوه مدنی»، استاد «کالج سلطنتی» در لندن نیز تکرار شد. به گفته این پژوهشگر، ایران بیش از حد به کشاورزی وابسته است و بخش عمده منابع آبی خود را در این راه مصرف میکند. افزون براین، روشهای آبیاری نادرست، افزایش سریع جمیعت، سدسازی و اشتیاق فراوان به توسعه، مسایل دیگری هستند که به بحران مدیریت آب در ایران دامن زدهاند. او بیشتر راهحلهای کنونی را مُسَکِنهایی توصیف کرد که ریشه درد را درمان نمیکنند.
مدنی با اشاره به زاینده رود گفت:« تا نحوه مصرف آب و مدیریت آن عوض نشود، انتقال هر چه بیشتر آب به این حوزه چیزی را تغییر نخواهد داد.»
آلودگی هوا، سمی که آهسته میکشد
دکتر «وحید حسینی»، مدیرعامل جدید «شرکت کنترل کیفیت هوای تهران» و استاد دانشگاه «شریف» سخنران دیگری بود که تواسنت ابعاد هولناک آلودگی هوا در تهران و کلانشهرهای بزرگ کشور را به خوبی ترسیم کند. او گفت برخلاف تصور همگان، ریزگردها چندان برای سلامت انسان زیانآور نیستند، بلکه آلودگی ناشی از خودروها و سوختهای فسیلی است که بیشترین خطر را با خود دارند. این نوع آلودگی حاوی ذراتی کوچکتر از 5/2 میکرون است و میزان آن در یک متر مکعب هوای آلوده، بسیار بیشتر از ذرات دیگر است.
اوبا اشاره به برخی کارهای انجام شده در تهران، از موفقیت در کاهش محسوس سرب و منوکسید کربن در هوای شهر خبر داد، اما همچنان میزان آلایندههای دیگر را در این کلانشهر بسیار بالا دانست.
به گفته وحید حسینی، تحریمهای بینالمللی علیه ایران تاثیری بسیار مخرب بر مقابله با آلودگی هوا داشتهاند و ورود دستگاههای سنجش و پایش میزان آلودگی هوا و همچنین فیلترها و کاتالیستهایی که باید روی خودروها نصب شوند به دلیل همین تحریمها، با مشکل روبهرو هستند.
حافظ میراث طبیعی ایران کیست؟
«تقی فرور» از «موسسه توسعه پایدار و محیط زیست»در ایران و همچنین «کنسرسیوم جهانی قرقهای بومی» (ICCA) در سخنرانی خود به نقشی که جوامع محلی و مردمان کوچگر در حفظ عرصههای طبیعی دارند، اشاره کرد. او ایلها و عشایر ایرانی را دارای دانش و بینش سنتی برای حفاظت از گونههای جانوری و زیستبومهای طبیعی دانست و گفت کوچ فصلی کلید مهمی برای حفاظت از چشماندازهای طبیعی است و هماکنون کشورهای اروپایی در حال احیا کردن سنتهای وابسته به زندگی کوچنشینی هستند.
«لاله دارایی» نیز در سخنان خود به نمونههای موفقی از کار با گروههای بومی و محلی در ایران برای احیای زیست بومهای طبیعی و حفاظت محیط زیست اشاره کرد. او که هماهنگ کننده ملی «برنامههای تسهیلات کوچک زیست محیطی» سازمان ملل در ایران یا «جف» (GEF) است، با نشان دادن نمونههایی در جزیره قشم گفت:«جوامع محلی و به ویژه زنان در پروژههای کوچک حفاظت از محیط زیست، فعالانه شرکت کردهاند. برخی از این پروژهها شامل احیای زیستگاههای مرجانی و حفاظت از لاکپشتهای دریایی بودند. از دیگر پروژههایی که با همیاری جوامع محلی انجام شده، حفاظت از گذرگاههای کوهستانی و پوشش گیاهی آنها در منطقه طاق بستان استان کرمانشاه است.»
کنفرانس دو روزه میراث طبیعی ایران با پیام ضرورت تاکید بر آموزش و بالا بردن آگاهی همگانی و همچنین همکاری میان تمام متخصصان ایرانی و بینالمللی در این زمینه پایان یافت.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر