درهای بسته نمایشگاه کتاب تهران

تهران- زهره ذوالقدر، شهروند خبرنگار

نمایشگاه کتاب تهران بیست و نهمین دور خود را در حالی آغاز کرده که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفته است درهایش به روی همه کتاب‌ها باز نیست.

در دومین روز برگزاری، شماری از غرفه های بخش بین‌الملل نمایشگاه که گفته شده حاوی مطالب «موهن»، «تکفیری» و «تروریستی» بوده اند و یا تصاویری داشته اند که به گفته برگزار کنندگان نمایشگاه، با فرهنگ اسلامی ایران سازگار نبوده اند، تعطیل شدند. نکته قابل توجه این است که بخشی از این کتاب‌ها آثار تخصصی پزشکی و یا هنر هستند که البته توسط ممیزان نامناسب تشخیص داده شده اند.

این گفته «علی جنتی»، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی البته حرف جدیدی نیست و در 28 دوره گذشته نیز کتاب‌های داخلی و خارجی که به نمایشگاه می‌آمدند، با ممیزی فراوان، مجوز ورود به آن را پیدا می‌کردند. آن چه این دوره را از دوره‌های دیگر مجزا می‌کند، اعلام ممیزی چند لایه است که توسط رییس شورای نظارت و ارزش یابی کتاب وزارت ارشاد در قبال کتاب‌ها اعمال می‌شود.

جنتی گفته است:«این گونه نیست که کتاب های وارد شده به کشور تحت نظارت قرار نگیرند و درهای نمایشگاه به روی هر کتابی باز باشد. همواره نظارت های چند لایه ای وجود داشته و رویکرد وزارت ارشاد هم عرضه کتاب های استاندارد و با کیفیت و علمی است.»

براساس آمارهای اعلام شده از سوی ستاد برگزاری نمایشگاه کتاب، در این دوره بیش از ۱۶۰ هزار عنوان کتاب شامل حدود ۴۲ هزار کتاب عربی و ۱۱۸ هزار عنوان کتاب به زبان های انگلیسی، فرانسوی، روسی و... که در سه سال اخیر منتشر شده اند، عرضه شده اند. در بخش کتاب‌های فارسی هرچند اصل ممیزی پیش از انتشار انجام شده اما این کافی نبوده است و ناظران برگزاری نمایشگاه در طول نمایشگاه نیز غرفه‌ها و کتاب‌ها را بررسی می‌کنند و گاهی نیز دستور به جمع آوری برخی از کتاب‌ها و حتی تعطیلی غرفه‌ها می‌دهند.

در همین نمایشگاه که تنها سه روز از برگزاری آن گذشته است نیز برخی از ناشران مجبور به جمع‌آوری برخی از کتاب‌های خود شده‌اند. یکی از غرفه‌ها، غرفه «نشر روزنه» بود که با حکم و تهدید مسوولان نظارت و ارزش یابی کتاب وزارت ارشاد، مجبور به جمع‌آوری کتاب‌های «ابراهیم‌ نبوی» شد که با مجوز همین وزارت خانه توسط این ناشر منتشر شده است.

در سال‌های گذشته نیز کتاب‌های زیادی که البته با مجوز رسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و گذشتن از زیر نگاه ممیزان منتشر شده اند، به بهانه «موهن» بودن از نمایشگاه جمع آوری شده اند. بخشی از این کتاب‌ها البته با فشار برخی از خبرگزاری‌ها و رسانه‌های تندرو که ممیزان تحمیلی نمایشگاه کتاب هستند و با گزارش‌هایشان به اصطلاح زیر آب کتاب‌ها و ناشران مستقل را می‌زنند، جمع آوری شده اند. این خبرگزاری‌ها امسال هم غرفه‌های بزرگی را در بخشی از نمایشگاه برای خبرنگاران خود در دست دارند و از همان نمایشگاه خبرهایشان را ارسال می‌کنند.

این ممیزی هم چنین شامل کتاب‌های خارجی هم می‌شود. در سال‌های گذشته برخی از کتاب‌ها توسط ممیزانی که در گمرگ حاضر بودند، بررسی و بعد از سانسور عکس‌ها یا بخش‌هایی از کتاب وارد نمایشگاه شدند.

امسال به گفته «همایون امیرزاده»، مسوول نظارت و ارزش یابی نمایشگاه کتاب، ممیزی در سه لایه اتفاق ‌افتاده است؛ ابتدا از طریق نرم‌افزار «نیلسن» و کلید واژه‌ها، سپس بررسی فیزیکی و در نهایت، بازبینی نهایی در سالن نمایشگاه.

نبودن ممیزان کارشناس و با سواد و تسلط کامل به زبان‌های خارجی و توجه به تصاویر البته در سال‌های گذشته باعث ورود کتاب‌هایی شده است که در ضدیت با ایران بوده اند. یکی از این کتاب‌ها که در بیست و پنجمین نمایشگاه کتاب سر و صدای زیادی برپا کرد، کتابی بود که با هزینه یکی از شیخ‌نشین‌های خلیج فارس منتشر شده بود و در آن به کرات از «خلیج فارس» با نامی جعلی نام برده می شد. این کتاب درست در سالی که برنامه‌های مفصلی برای حراست از این نام در حال برگزاری بود، با جنجال‌های زیادی رو به رو شد.