وزارت اطلاعات شماری از موسیقیدانان را ممنوع الکار کرد

صبا ارشادی، شهروند خبرنگار، تهران

پخش آثار  هنرمندان موسیقی از شبکه‌های ماهواره‌ای باعث ممنوعیت کاری خوانندگان پرطرفداری  چون شهرام شکوهی، محسن یگانه، رضا صادقی و سیروان خسروی به دستور وزارت اطلاعات شد. فهرستی که به نظر می‌رسد طولانی‌تر از فهرستی باشد که در میان اهالی رسانه در حال چرخیدن است. 

روزنامه اعتماد روز 27 مهرماه 94 در گزارشی مفصل از  ارسال  نامه برای برخی از خوانندگان شاخص ایرانی  از سوی ساختمان فجر – بخش فرهنگی وزارت اطلاعات_ خبر داد. خبری که البته به سرعت از سوی معاونت هنری تکذیب اما از سوی رییس دفتر موسیقی به صورت تلویحی تایید شد. در این نامه که شایعه ارسال آن چند روزی است دست به دست می‌چرخد آمده است بیش از 26 نفر از خوانندگان و موسیقیدانان شناخته شده  امکان فعالیت رسمی در ایران جرمشان را ندارند. پخش کلیپ‌های آثار این خواننده‌ها  در شبکه‌های ماهواره‌ای از جمله رادیو جوان و برخی رفتار در کنسرت‌های خارج از ایران جرمی است که برای این هنرمندان اعلام شده است. براساس رایزنی‌های انجام شده تا کنون ممنوعیت فعالیت در ایران برای  فرزاد فرزين، سيروان، زانيار خسروي، رضا صادقي، سعيد مدرس، شهرام شكوهي و محسن چاوشي قطعی شده است اما به نظر می‌رسد که فهرست بلندتری باشد که نام خوانندگان سنتی و شاخصی چون همایون شجریان و حافظ ناظری را هم شامل می‌شود که می‌تواند باعث نگرانی هنرمندان موسیقی در حوزه‌های دیگر باشد.

البته ساعتی بعد از پخش این خبر علی مرادخانی معاون هنری در گفتگو با ایسنا اعلام کرد:«خبر ممنوع‌الکار شدن چند هنرمند موسیقی به‌دلیل همکاری با «رادیو جوان» واقعی نیست.من به هیچ‌وجه دنبال ممنوع‌الکاری هنرمندان نبوده و نیستم و همیشه سعی کرده‌ایم، شرایط را به‌گونه‌ای فراهم کنیم که آن‌ها بتوانند داخل کشور فعالیت کنند و مشکلی نداشته باشند. بنابراین چنین خبری نمی‌تواند صحت داشته باشد.»

حسین «نوش‌آبادی» سخنگوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در واکنش به این خبر، در گفت و گو با سایت آوای ایرانیان با اعلام بی‌اطلاعی در این مورد گفت: «می توان در خصوص این لیست که مشاهده نکرده‌ام قضاوت کرد و نمی خواهیم قضاوت کنیم و نه تایید می‌کنم و نه تکذیب، بلکه باید ابتدا بررسی های لازم صورت گیرد.اطلاع ندارم و این لیست باید بررسی بشود و صحت و سقم آن بررسی بیشتری شود.»

نوش‌آبادی البته گفته بود:«به طور کلی همه هنرمندان موسیقی ابلاغ شده که هر کسی که با سایت های خارج از کشور وشبکه های ماهواره ای بیگانه که عناد با جمهوری اسلامی دارند هرگونه همکاری و مشارکت در تولید آثار هنری داشته باشد متخلف است و زیبنده نیست که ارتباطی بین هنرمندان داخلی ما با این گونه سایت ها داشه باشند. یک سری مقراراتی در همین موضوعات به هنرمندان اعلام شده و به آنها متذکر شدیم که رعایت کنند و حدود قرمز را رعایت کنند متاسفانه علی رغم تذکراتی و توصیحاتی که داده میشود باز شاهد تخلف هستیم.»

او اما این پخش کلیپ‌ها را تخلف دانسته بود و جرم آن را ممنوع‌الکاری ندانست؛ اما افزود:« ممکن است به طور موردی به برخی هنرمندان موسیقی ممنوع الفعالیت شان ابلاغ شود اما هیچ گاه وزارت ارشاد هیچ لیستی را رسما منتشر نخواهد کرد زیرا حرمت هنرمندان برایمان مهم است.»

اما به دنبال این اظهار نظرها فرزاد طالبی سرپرست دفتر موسیقی ضمن تایید تلویحی این خبر گفت:« در سیاست‌های فرهنگی دفتر موسیقی وزارت ارشاد، هرگز بحث محدودیت و ممنوع‌الفعالیت شدن تعریف نشده و جایی ندارد. ولی به‌هرحال همکاری با سایت‌ها و شبکه‌های ماهواره‌ای معاند و ضدانقلاب در تعریف قوانین کشور جرم است و نباید این قبیل همکاری‌ها صورت پذیرد. این موضوع بارها و بارها به همه هنرمندان اعلام شده است. دفتر موسیقی در حال حاضر مشغول رفع مشکلاتی است که در روزهای گذشته اتفاق افتاده و ما در تلاشیم محدودیت‌ها و مشکلاتی که به وجود آمده، هرچه زودتر مرتفع شود.»

«فرزاد طالبی» در پاسخ به سوال خبرنگار «موسیقی ما» درباره ارگان یا نهاد تصمیم‌گیرنده در این قبیل موضوعات و اینکه این تصمیمات در حوزه اختیارات دفتر موسیقی وزارت ارشاد است یا خیر، گفت: «ایراد محدودیت‌های فردی به هنرمندان قطعاً در حوزه وظایف دفتر موسیقی وزارت ارشاد نیست و مراجع ذی‌صلاحِ خود را در چارچوب قوانین مندرج در کشور دارد. ولی وزارت ارشاد با پیگیری‌هایی که داشته، در پی حل این مشکلات و جلوگیری از تداوم ممنوع‌الفعالیت شدن هنرمندان است و در همین مدت کوتاه هم به نتایج خوبی رسیده‌ایم که هرچه زودتر اوضاع به شرابط عادی برگردد. دفتر موسیقی فعالیت‌های جدی‌ای را آغاز کرده و محدودیت‌ها و ممنوعیت‌الکاری‌های زیادی را برطرف کرده. ولی موضوع اینجاست که عدم همکاری با سایت‌های معاند و شبکه‌های غیرمجاز ماهواره‌ای یک ضابطه است و باید رعایت شود.درباره زمان اتمام این ممنوعیت‌ها جلساتی را برگزار و حتی در جلسات خصوصی مسائلی را هم با خواننده‌های داخلی عنوان کرده‌ایم و نتایج مثبتی هم داشته و این موضوع همچنان ادامه دارد. محدودیت‌هایی که اعلام شده و به خاطر عدم حفظ ضوابط قانونی اعمال شده‌اند، در جلسات مختلف در حال بررسی است و قطعاً به سرانجام رسیدن این موضوع، همکاری خود هنزمندان را هم می‌طلبد تا هرچه زودتر اوضاع به شرایط عادی برگردد.»

 پخش کلیپ‌های این هنرمندان از شبکه‌های ماهواره‌‌ای و رادیو جوان یکی از دلایل لغو مجوز فعالیت این هنرمندان است. براساس اخبار منتشر شده محسن یگانه به دلیل رفتارش در کنسرت‌های خارج از ایران نیز مواخذه شده است. دلیلی که می‌تواند باعث لغو مجوز فعالیت برخی دیگر از اهالی موسیقی شود که در حال حاضر در تورهای کنسرت خود هستند. خبر این ممنوعیت در حالی منتشر می‌شود که برخی از این خوانندگان مانند رضا صادقی و محسن یگانه و سیروان خسروی برای سریال‌های تلویزیونی نیز خوانندگی کرده‌اند. البته رصد کردن زندگی شخصی و شبکه‌های اجتماعی هنرمندان تنها مختص هنرمندان موسیقی نیست و در چند ماه گذشته باعث دادن اخطارهای به هنرمندان سینما و تئاتر هم شده است. 

 این نامه در حالی به دست این خوانندگان رسیده است که به آن‌ها توصیه شده که حق اظهار نظر را در باره این نامه ندارند. البته اخباری هم در کنار این از احضار شدن برخی از چهره‌های موسیقی به مراجع قضایی منتشر شده است. هنرمندان شاخصی که البته در حال حاضر به دلیل تهدید‌های که از سوی قوه قضاییه و نهادهای امنیتی شده‌اند؛ ترجیح می‌دهند نامشان فاش نشود. 

این گزارش‌ها موج شدیدی که در صفحه شخصی  در روزهاي گذشته در صفحات شخصي خواننده‌ها عليه سايت «راديو جوان» راه افتاده كه ماجراي ممنوع‌الكاري از دلايل اصلي آن است. پيش از اين «بنيامين بهادري» در كنسرت امريكاي چند هفته پيش خود به صورت علني و از روي سن نسبت به اين اتفاق واكنش نشان داد و از مسوولان اين سايت در ابتدا خواست كه ديگر به هيچ‌وجه آثارش روي اين رسانه غيرمجاز قرار نگيرد و در صورت ادامه روند قبلي، به صورت رسمي و قانوني اين موضوع را پيگيري خواهد كرد.

اين موضوع كه به مرور در حال تبديل شدن به بحراني براي خواننده‌هاي داخلي و مجاز كشور است، در روزهاي گذشته موضوع اصلي جلسات محرمانه مسوولان موسيقي كشور با برخي چهره‌هاي داخلي بوده است. شنبه‌شب گذشته در ادامه اعتراض‌ها به اين سايت «فرزاد فرزين» كه در آستانه انتشار آلبوم رسمي و آلبوم تصويري خود به مشكلات و اختلالاتي در اخذ مجوزهاي آثارش به‌واسطه رفتارهاي غيرحرفه‌اي اين سايت غيرمجاز خارج از كشور و همچنين پخش بدون اجازه برخي ويدئوكليپ‌هاي مجوز‌دار اين خواننده از چند شبكه ماهواره‌اي، برخورده، در صفحات شخصي‌اش با انتشار متني، ضمن انتقاد از اين رفتارها از مسوولان اين سايت بار ديگر نسبت به جلوگيري از انتشار و بازنشر آثارش هشدار داد.

«سينا شعبانخاني» ديگر خواننده‌اي بود كه شنبه‌شب گذشته درباره اين موضوع واكنش نشان داد و در صفحات شخصي خود از مسوولان اين سايت خواست كه انتشار آثارش را متوقف كنند و آثار بعدي اين خواننده نيز در اين رسانه منتشر نشوند. دراين بين خبر غيررسمي دستگيري چند تن از نمايندگان اين سايت در داخل كشور، باعث شده هنرمندان بيشتري به تكاپو بيفتند ونسبت به اين اتفاق و اعتراض به مسوولان اين رسانه، سخن بگويند.

موسیقی پاپ بخصوص در سال‌های اخیر همواره با افت و خیزهای زیادی روبه رو بود. از سال 76 که رسما موسیقی پاپ با انتشار آثار هنرمندانی چون علی‌رضا عصار و خشایار اعتمادی و شادمهر عقیلی بار دیگر به جریان افتاد همواره میان این کشمکش میان هنرمندان موسیقی پاپ  -به صورت عام از پاپ و راک و جاز و متال – با مخالفت‌هایی رو به رو بود. اما در دولت یازدهم هدف کم کردن این فاصله بود. هدفی که به نظر در نیمه راه باز ماند. 

این حجم وسیع ممنوع‌الکاری در حالی از سوی وزارت اطلاعات اعلام می‌شود که دولت حسن روحانی با شعار کم کردن ممیزی‌ها و البته رفع ممنوع‌الکاری هنرمندان و چهره‌های شاخص روی کار آمد. علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در نخستین روزهای حضورش با بیان این که قصد دارد وزارت فرهنگ و ارشاد را خانه پدری هنرمندان کند از کم کردن نفوذ نهادهای امنیتی در حوزه فرهنگی بخصوص در حوزه موسیقی خبر داد. این اتفاق در حوزه موسیقی با توجه به تسلط علی‌مرادخانی معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بر روی حوزه موسیقی با جدیت زیادی پیگیری شد. مرادخانی در نخستین روزهای حضورش در خیابان شهریار و دفتر معاونت اعلام کرد که نه تنها خوانندگان پاپ و سنتی که در میان مردم مورد توجه هستند را حمایت خواهد کرد که موسیقی‌دانان زیر زمینی را هم روی زمین می‌اورد و شرایط مناسبی برای اجرای برنامه‌هایشان را فراهم می‌کند. او برای جلب نظر اهالی موسیقی حتی در همان روزها نخست بعد از کشته شدن اعضای گروه جوان سگ زرد در آمریکا مجوز دفن آن‌ها را در قطعه هنرمندان صادر کرد. دستوری که با واکنش شدید گروه‌های تندرو روبه رو شد. هرچند که این تلاش زمانی که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نتوانست برای محمد رضا شجریان که مورد علاقه حسن روحانی نیز بود و در صحبت‌های انتخاباتی وعده حضور دوباره‌اش روی صحنه را داده بود مجوز صادر کند بدون پشتوانه ماند.  البته وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی علی جنتی در سال نخست حضورش بر دفاع از مجوز‌های صادر شده از سوی این وزارت خانه تاکید کرد. شعاری که عملا در زمینه موسیقی با همه تلاش‌هایی که از سوی دفتر موسیقی و معاونت هنری برای برگزاری کنسرت در شهرهای مختلف انجام شد با حمله تندروها به کنسرت‌ها ناموفق ماند. البته حمله تندروها تنها به کنسرت‌های پاپ نبود و حتی خواننده‌ی سنتی چون علی‌رضا قربانی نتوانست در مشهد و دانشگاه شهید بهشتی روی صحنه برود. وحید تاج نیز که خواننده رسمی صدا و سیمای جمهوری اسلامی است به خاطر حمله به کنسرتش در یزد از رفتن روی صحنه بازماند. اما موج ممنوعیت کاری جدیدی که رسانه‌های ایران خبردادند حاکی از موج وسیع ممیزی در حوزه هنری توسط نهادهای امنیتی است. موجی که به نظر می‌رسد فراتر از موسیقی پاپ باشد و به حوزه‌های دیگری نیز وارد شود و حوزه شخصی زندگی هنرمندان را نیز در بر بگیرد.