عزت‌الله انتظامی: «مرتضی احمدی کوچه باغی می‌خواند»

ویژه‌نامه مرتضی احمدی حاصل شش ماه کار است. اصلاً گمان نمی‌کردم این ویژه‌نامه این‌همه وقت‌گیر باشد و اینکه «مرتضی احمدی» و هنرش تا این حد در بین ما ایرانیان غریب و تنها باشد.  

 اولین بار که به او زنگ زدم نیازی نبود بپرسم: آیا شما استاد احمدی هستید؟ همین که گوشی تلفن را برداشت صدایش از چند هزار کیلومتری مشخص بود. گفت اهل تعارف و تشریفات نیست، اگر گپ خودمانی است مشکلی ندارد. کسالت داشت. برای همین قرار شد چند روز بعد تماس بگیرم.

چند روز بعد باز زنگ زدم. با همان انرژی و شادابی که همیشه در فیلم‌ها و سریال‌ها از او سراغ داشتم شروع کرد به صحبت کردن. سخنان و درد دل‌های او را در پایان این ویژه‌نامه می‌خوانید.

 قرار بود بعد از یک ماه ویژه‌نامه مرتضی احمدی منتشر شود، اما متأسفانه به دو دلیل انتشارش به تأخیر افتاد: از یک سو افرادی که صلاحیت صحبت کردن و آگاهی کافی درباره مرتضی احمدی و هنرش داشته باشند بسیار اندک بودند. شاید به تعداد انگشتان دو دست هم نمی‌رسیدند. از سوی دیگر پیدا کردن همان اندک افراد سخت بود. اما همین‌که متوجه می‌شدند ایران‌وایر قصد دارد ویژه‌نامه‌ای برای مرتضی احمدی و موسیقی تخت حوضی و پرده‌خوانی منتشر کند، با رضایت خاطر قبول می‌کردند.

در این ویژه‌نامه با نظر محسن سراجی و اردشیر صالح‌پور و قطب‌الدین صادقی که به شکل آکادمیک به مرتضی احمدی و  اهمیت تحقیقات او برای زنده نگه‌ داشتن پیش‌پرده‌خوانی و نمایش روحوضی پرداخته‌اند، آشنا می‌شویم.

در ادامه این یادداشت ابتدا با نظر علی دهباشی آشنا می‌شویم، از دهباشی در مورد اهمیت زنده نگه ‌داشتن فرهنگ تهران پرسیدم، به این دلیل که هم برای خودم و هم برای شما مشخص شود چرا این ویژه‌نامه را تهیه و آماده کرده‌ایم و چرا باید به این فرهنگ سنتی و ملی به‌جای هزاران مورد غیر ملی و غیر فرهنگی که متأسفانه به دلیل عدم آگاهی عده‌ای از ما به‌اشتباه به عنوان فرهنگ ایرانی شناخته می‌شود بپردازیم.

عزت‌الله انتظامی هم از سال‌های دور می‌گوید و از همکاری‌اش با مرتضی احمدی در تئاتر فرهنگ.  

ابتدا اما پای صحبت علی دهباشی می‌نشینیم. او می‌گوید تئاتر روحوضی، یک جریان عظیم فرهنگی‌ست.

علی دهباشی: تئاتر روحوضی، یک جریان عظیم فرهنگی‌ست

تئاتر روحوضی که مرتضی احمدی وارثش بود، یک جریان عظیم فرهنگی با خاستگاه مردمی در تهران است. مرتضی احمدی به شایستگی کامل این میراث را در طی چندین دهه بسط و گسترش داد و آن را در فرهنگ ملی ما نهادینه کرد.  

آنچه او ارائه کرد دستاوردی است برای جامعه‌شناسی مردم ایران، برای دریافت طنز تهرانی‌ها، خوشی‌ها و تلخی‌ها و آنچه امروز ما به‌ عنوان فرهنگ مردم از آن نام می‌بریم. همه این‌ها در کارهای به جای مانده از مرتضی احمدی نهفته است و باید  برای کسانی که می‌خواهند تحقیق کنند پیرامون فرهنگ مردم، حفظ شود. اگر نمایش‌های مردمی مثل روحوضی‌ و موسیقی پیش‌پرده‌خوانی فراموش شود، فرهنگ کوچه و بازار آسیب می‌بیند.  

عزت‌الله انتظامی: «مرتضی احمدی کوچه باغی می‌خواند.»

در کنار پیش‌پرده‌خوانی، من هر چند وقت یک بار کار تئاتر هم می‌کردم. حمید قنبری، مجید محسنی و جمشید شیبانی از پیش‌پرده‌خوان‌های مطرح آن زمان بودند.  عده‌ دیگری هم می‌خواندند، حتی نصرت کریمی هم پیش‌پرده خواند.

بعد از مدتی که من در تئاتر لاله‌زار کار می‌کردم، آقای مرتضی احمدی آمدند به تئاتر تالس که بعد شد تئاتر فرهنگ. آقای مرتضی احمدی آنجا شروع کرده بودند به‌ پیش‌پرده‌خوانی. وقتی تئاتر هنر تعطیل شد، من رفتم به تئاتر فرهنگ و با هم همکاری می‌کردیم؛ پیش‌پرده‌خوانی می‌کردیم، گاهی پیش‌پرده‌خوانی‌هایی را دو نفری اجرا می‌‌کردیم. آقای  احمدی «گل پری جون» را می‌خواند که فوق‌العاده قشنگ بود و شیوه خواندنش هم در مایه کوچه‌باغی‌های ایرانی - تهرانی بود، بعدش هم که من جدا شدم و آمدم بیرون و شروع کردم به کار سینما و ایشان هم کار سینما را شروع کردند، در بعضی فیلم‌های سینمایی هم با هم همکاری داشتیم.

مرتضی احمدی با تلویزیون، با رادیو، با تئاترهای تلویزیونی، تئاترهای صحنه‌ای، فیلم‌های سینمایی همکاری کرده است. او هنرمندی‌ست قابل‌ احترام و باارزش و من برایش خیلی احترام قائل هستم و امیدوارم سلامت و برقرار باشد.