یوسف مولایی، استاد حقوق بین الملل دانشگاه تهران در گفت وگو با ایران وایر میگوید که فشار بیشتر بر ایران که از طریق تحریمهای اقتصادی آمریکا اعمال میشود، میتواند روی ترکیب نیروی سیاسی در داخل کشور تاثیربگذارد و باعث حرکت درجهت های رادیکالی شود. او میگوید این نتیجه گیری درستی از انتخابات ایران توسط غرب نیست که به خاطر تصمیمی که ملت ایران گرفتهاند با تحریمهای بیشتری روبرو شوند.
به گفته این کارشناس حقوق بین الملل یکی از جنبههای عقلانیت درسیاست خارجی این است که «مفهوم حق را نه بر اساس دیدگاههای فلسفی و ایدئولوژیکی خودمان، بلکه با توجه با واقعیت های بیرونی - که حق در حقوق بین الملل توازن بین نیروها در چارچوب استانداردهایی که موجود است تعریف می شود- در نظر بگیریم.»
دکترمولایی در این مصاحبه به سوالاتی در خصوص چشم اندازهای حل بحران هستهای ایران، ظرفیتهای حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور منتخب برای حل این مشکل، ظهورعقلانیت درعرصه سیاسی کشور، پیش فرضهای نادرست ایران وغرب از یکدیگر و ناخشنودی لابی اسراییل در آمریکا از انتخابات ایران و … پاسخ میدهد.
متن این مصاحبه در زیر آمده است:
- امیدمعماریان: آقای روحانی یک تجربه مثبت در زمانی که مذاکره کننده هسته ای بودهاند داشته اند که جلوی ارسال پرونده هستهای را از آژانس بین المللی انرژی اتمی به شورای امنیت گرفت. آیا این تجربه فردی میتواند برای حل بحران هستهای کمک رسان باشد؟
یوسف مولایی: مسائل هسته ای ایران پیچیدگی خودش را دارد که بعد حقوقی، سیاسی وفنی آن به هم تنیده است و نمیتوان همه موضوع را به یک موضوع تبلیغی تقلیل داد. بنابراین این پرونده به نوعی تحت تاثیر فضای عمومی سیاسی و بین المللی مدیریت می شود. قطعا تجربیات فردی می تواند برای کسی که مذاکره می کند و پرونده را به پیش می برد به کاربیاید. ولی قبل از قابلیت های فردی، این بستر مناسب است که در آن قابلیت های فردی می تواند در آن شکوفا و فعال شود. ما به آن فضا احتیاج داریم. یعنی یک فضای اعتماد و احترام متقابل بین ایران و کشورهای ۵+۱ که همه بخواهند پرونده در مسیر کاملا مسالمت آمیز با رعایت حقوق ایران والبته احترام به نگرانی ها و دغدغه های کشورهای طرف مذاکره پیش برود. بنابراین اول به آن بستر نیاز داریم و در آن فضا قطعا تجارب فردی به کار خواهد آمد.
- معماریان: اینکه آقای روحانی، حامیانی در دو بال حکومت ایران یعنی چپ ها(اصلاح طلب ها)و راستها (محافظه کارها) دارد، چقدر به او کمک خواهد کرد که در داخل کشور اجماعی برای حل مساله هسته ای ایجاد کند؟ آیا این نقطه امیدبخشی برای او خواهد بود؟
مولایی: قطعا میتواند از این موضوع استفاده کند. اما باز برمیگردم به این موضوع که شانس آقای روحانی شاید این نیست که میتواند اعتماد هر دو جریان را داشته باشد یا در خط میانی حرکت کند. شانس بزرگ او این است که بعد از تحولات سیاسی که در ۱۶ سال گذشته رخ داده، باعث شده جامعه به سمت عقلانیت و تدبیر حرکت کند. چنین عاملی باعث رفتن به سمت خط اعتدال و اینکه کارها بدون شعار و سیاست های تنش آفرین پیش برود، خواهد بود. این تحول در جامعه شانس آقای روحانی است. مناسباتی که البته با هر دوجناج دارد برای او نقش مثبتی ایفا خواهدکرد و به کارش خواهد آمد. اما رشد عقلانیت و حاکم شدن روحیه ای که تاکید می کند تندروی و افراط گری کمکی به منافع ملی نمیکند و اینکه بایستی ما سیاستها و روش ها را تغییر را بدهیم، مهمترین عامل خواهد بود.
- معماریان: وقتی اشاره می کنید به عقلانیت منظورتان چیست؟ چه عواملی مدنظرتان است؟
مولایی: وقتی میگوییم عقلانیت یعنی اینکه ویژگیهای جامعه جهانی را بهتر مدنظر قراربدهیم و استانداردهایی که وجود دارد مثلا قوانینی که در حقوق بین الملل حاکم است، اعتبار قطعنامهها، نحوه تصویب این قطعنامه ها، ضرورت اجرا و احترام به آنها، را مورد توجه قرار دهیم. وقتی میگوییم عقلانیت یعنی ما با یک محاسبات مهندسی اوضاع و احول را بررسی کنیم و مفهوم حق را نه بر اساس دیدگاههای فلسفی و ایدئولوژیکی خودمان، بلکه با توجه با واقعیت های بیرونی - که حق در حقوق بین الملل توازن بین نیروها در چارچوب استانداردهایی که موجود است تعریف می شود- در نظر بگیریم. دیدن این واقعیت ها و ملموس کردن آنها در تصمیم گیری، عقلانیت در سیاست خارجی است.
- معماریان: آیا پیش فرضهایی وجود دارد که غربی ها را به خطای محاسبه در مورد ایران میکشاند یا برعکس طرف ایرانی پیش فرض هایی دارند که موجب تصمیم گیری نادرست آنها می شود؟
مولایی: قطعا چنین موضوعی در روابط بین الملل حاکم است. به هرحال طرفین مذاکره بین المللی ذهنیت های متفاوتی نسبت به هم دارند و آن ذهنیت که می تواند برخواسته از مسائل فرهنگی، هویتی، ایدئولوژیکی و منطقهای باشد باعث میشود که طرفین درک واقع بینانهای از هم نداشته باشند و بر اساس الگوهای ذهنی نسبت به همدیگر داوری و تصمیم گیری کنند. مطمئنا غربیها در مورد ایران دچار اشتباهات شدند. و برعکس آن هم، دولت آقای احمدی نژاد ذهنیت دور از واقعیتی را نسبت به غربیها داشته است. این موضوع فضا را یک مقدار برای اینکه سیاستهایی که به نفع کشورماست درست پیش برود، مشکل کرده بود. ولی الان فکر می کنم که هم غربیها باید درس گرفته باشند که نگاهشان به ایران نگاه واقع بینانهای نبوده است، چون این انتخابات میتواند خیلی مسائل را برای آنها روشن بکند. ما هم با توجه به مشکلاتی که از تحریم ها به کشورتحمیل شده می توانیم نگاهمان را یک مقدار نسبت به طرف دیگر تغییر بدهیم.
- معماریان: غربیها چه چیزی را میتوانند تصحیح کنند؟
مولایی: یک دستاوردبرزگ این است که مردم ایران مسائل منطقه را با تمام جزییاتش مد نظر دارند و ضمن اینکه میخواهند با عزت و احترام به آنها در سطح بین المللی نگاه بشود، منافع ملیشان را هم درک میکنند و به موقع میدانند رفتاری را نشان بدهند که رشد وعقلانیت و نگاه واقع بینانه به مسائل بیرونی را نشان میدهد. مسائلی مانند وضعیت سوریه و عراق مد نظر ایرانیان بوده است.
- معماریان: طرف ایرانی چه نکاتی را نادیده گرفت ویا میگیرد؟
مولایی: مساله این است که وقتی ما نسبت به قطعنامهها و سیاستها وقواعد بین المللی بیتوجه میشویم آثاری را در روزمره مردم دارد. مردم ایران خیلی چیزها را خوب میفهمند و دنبال مناسباتی توام با احترامی که منافع بازیگران از جمله ایران را در منطقه حفظ میکند هستند. تحلیلگران غربی باید رفتارمردم ایران را در پرونده هستهای با دقت مدنظر داشته باشند.
- معماریان: در حالی که دولت آمریکا از انتخابات ایران استقبال کردند، کنگره این کشور به سمت تحریمهای بیشتر می رود. تحریمهای بیشتر چه تاثیری روی برنامه آقای روحانی که خواستار تنش زدایی و حل پرونده هستهای شده اند می تواند داشته باشد؟
مولایی: تاثیر خیلی بدی می تواند داشته باشد. شما مثلا یک کار خوبی انجان داده باشی و به جای پاداش تنبیه شده باشی. پیامی که ایران با انتخابات می فرستد پیام تنش زدایی، اعتدال و کاهش سطح تنشها در سطح منطقهای و جهانی است. تحریم ها درست برعکس آن است. می خواهد یک ملتی را تحت فشار قرار بدهند که حکومت یا دولتش تغییر رفتار بدهد. این دریافت درستی از نتیجه انتخابات ایران نیست. انتخابات ایران هم نشان داد هم مردم انعطاف دارند.
- معماریان: آیا ایران برای عبور از تندرویها و حرکتهای رادیکالی آماده انعطاف است؟
مولایی: در حدی که به استقلال و حاکمیت ملی برنخورد اینها (مقامات ایرانی) انعطاف هایی هم نشان میدهد و پیامشان اعتدال است و اینکه تجربه جدیدی از رفتار و مواجهه ایران با جهان نشان بدهند. در انتخابات یک گام برای تنش زادیی برداشتیم.
- معماریان: غربیها چه کار باید بکنند؟
مولایی: باید فرصت داده شود آثار آن در عمل با تشکیل کابینه و شروع مذاکرات هسته ای دیده بشود. این که حالا چون ایران انعطاف نشان داده ما بیشتر تحت فشار قرار دهیم تا بیشتر انعطاف نشان دهند، باعث خواهد شد که آرایش نیروهای سیاسی در داخل تغییر کند و آن وقت ما به سمت جهت های رادیکالی حرکت کنیم.
- معماریان: البته در آمریکا هم ترکیب نیروهای سیاسی یکدست نیست. دولت خوشبین است، اما کنگره تندرو نسبت به ایران. یعنی در کنگره اگر جمهوریخواهان و دموکراتها نسبت به هر چیزی مشکل داشته باشند، اما به موضوع ایران که می رسد با هم متحد هستند و آن را باید در این چارچوب دید که مانند ایران، در آمریکا نیروهای مخالف و موافق به هرحال دیدگاههای مختلفی دارند و واشنگتن یک صدای واحد نیست. برای نفوذ در یک چنین جامعه چندصدایی چه باید کرد؟
مولایی: وقتی به من گفتند که چه چیزهایی به من پیشنهاد می کنید که در آن مسیر حرکت نشود (مسیررادیکال)، من گفتم بیشتر از پابلیک پالیسی یا سیاستهای عمومی باید استفاده شود. یعنی ما باید یک رویکرد جذب افکار عمومی را داشته باشیم. ما بیشتر باید بتوانیم افکارعمومی را درسطح جهانی مخاطب قرار دهیم و سعی کنیم رابطه خودمان را با آنها گسترش دهیم و از طریق آنها واقعیتهای درون ایران را در رابطه با تحولاتی که صورت می گیرد نشان دهیم، و از طریق افرادی که دنبال صلح و تنشزدایی و جلوگیری از جنگ هستند، جلوی جریانهای رادیکال ایستاد و به آقای روحانی فرصت بدهیم که جنبههای مثبت تحولات سازنده در ایران را در عمل پیاده کند و موجب اعتماد سازی در پرونده هستهای بشود.
- معماریان: فکر میکنید دلیل چنین فشارهایی چیست؟
مولایی: فکرمیکنم لابی اسراییلی در آمریکا کنگره را تحت فشار قرار میدهد. چون اینجا ما احساس می کنیم دولت آقای نتانیاهو از تحولی که در ایران صورت میگیرد خوشحال نیستند و همچنان برطبل تنش و بیاعتمادی میکوبند.
- معماریان: آقای روحانی درمناظرههای انتخاباتی گفتند که هم سانتریفوژها باید بچرخد هم چرخ زندگی مردم و دیگر اینکه ایران میتواند برنامه هستهای را به نحوی جلو ببرد که با تحریم هم مواجه نباشد. این دو جمله که کارکرد مستقیم اقتصادی هم دارد چقدر برای مردم عادی در انتخابات تاثیر گذار بود؟
مولایی: مردم عادی، بیش از آنکه به تک تک جملات دقت کنند و آنها رابرای خود معنی کنند، به سیاست های کلان و تغییر جهت سیاستها توجه داشتند. ما از یک مرحلهای که در آن کشور هزینه زیادی پرداخت دوری می کنیم و هر سیاستی که در تقابل با آن حرکتها بوده باشد، مورد استقبال مردم بود. به هرحال جملاتی از این دست هم آرامش بیشتری به مردم داد که ما می توانیم منافع ملی را به نحوی طراحی کنیم که نه از مواضع برحقمان و نه اینکه زندگی روزمره مردم را بیش از اندازه دچار مشکل کنیم. خط توازن و تعادل یکی از مصادیقش همین است.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر