ماجرای عشق و ازدواج نافرجام ساناز نظامی و نیما نصیری که از راه آشنایی اینترنتی آغاز شد، باعث تعجب ما میشود.
چه شد که "دختر مستقل و باهوشی" که "دانشجویی عالی" بود و "حتی برای تحصیل در دانشگاهی در خارج که رویایش بود"، پذیرش داشت و "نیازی به ازدواج برای رسیدن به این خواستهاش نداشت"، در فاصله کمتر از دو سال از آشنایی و عشق با نیما نصیری بر روی فیسبوک، و چند ماه بعد از نخستین دیدار در ترکیه و ازدواج با او، کارش به مرگ مغزی بر اثر ضربه مغزی ناشی از کتک خوردن از شوهرش کشید. چرا "ساناز آنقدر بیقرار نیما بود"؟ چرا"مسخ نیما شده بود"؟ آیا چنین سرانجامی اجتنابناپذیر بود؟
آنچه توجه رسانههای آمریکایی را جلب کرده بود، پیوند عاطفی خانواده ساناز از راه دور و بر روی اینترنت با پرستاران آمریکایی بیمارستان محل بستری او و موافقتشان با اهدای اعضای او به بیماران آمریکایی و جنبه انساندوستانه آن در چارچوب بهبود روابط تنشآمیز ایران و آمریکا بود (البته برخی از رسانههای دستراستی هم آن را نمونهای دیگر از «قتلهای ناموسی» و شاهدی بر درست بودن «مسلمانهراسی»شان شمردند).
اما پرسشهایی که خواه ناخواه برای ایرانیان مطرح شد، از نوع متفاوتی بود: این ماجرا مسایلی را درباره ابعاد گوناگون آن برای ما مطرح میکند: چرا گروه بزرگی از دختران (و پسران) ایرانی رویای تحصیل در خارج را دارند؟ چرا مردی ایرانی تولد یافته و بزرگشده در آمریکا، میخواهد همسرش زنی بزرگ شده در ایران باشد (امری که ظاهرا در گروهی از مردان ایرانی مقیم خارج به روالی رایج بدل شده است)؟ چرا این دختر تحصیلکرده و باهوش که ظاهرا از ابتدای ازدواج چند ماههشان تحت آزار جسمی شوهرش قرار داشته است، در این باره اعتراضی نمیکند یا کمک نمیخواهد؟ در طول چند ماه ازدواج چه اتفاقاتی رخ داده بود؟ شاید اطلاعات بیشتر از چگونگی سیر رویدادها به برخی از پرسشها پاسخ دهد.
اما یک جنبه بحث نشده از ماجرا قضیه آشنایی و دلبستگی ساناز و نیما از راه اینترنت و بر روی فیسبوک است. و پرسشی که فورا به ذهن میآید این است که آیا آشنایی اینترنتی همیشه به چنین نتایجی ختم میشود؟
رابطه عاشقانه آنلاین و مشکل فرافکنی
وارد شدن به یک رابطه عاطفی آنلاین مخاطرات خاص خودش را دارد، اما آسانی برقراری چنین روابطی باعث این تصور اشتباه میشود که پیش بردن آنها کاری ساده است، و همین سادهانگاری است که بسیاری از آنها را به سرانجام بدی میرساند.
یک مخاطره رابطههای عاشقانه آنلاین این است که ممکن است به صورت «آزمون لکههای جوهر رورشاخ» درآیند: ما در این رابطهها به جای آنکه به جنبههای عینی طرف مقابل توجه داشته باشیم، بیشتر غرق در امیال خودمان و چیزهایی میشویم که به دیگری «فرافکنی» میکنیم. ما در او چیزهایی را میبینیم که خودمان میخواهیم، نه چیزهایی که واقعا در او وجود دارند.
دلبستگی آنلاین با درجات متفاوت و سرعتهای متفاوت در تصورات هر یک از دو طرف پیش میرود. در نبود تماس شخصی واقعی، راهی برای رسیدن به درک مشترکی از میزان وابستگی عاطفی در دو طرف وجود ندارد. هر طرف میتواند در خیالات خودش سکنی گزیند، در عواطفش غرق شود، و نیازهای عاطفیاش را به طرف مقابل که حضور فیزیکی ندارد، فرافکنی کند، بدون اینکه از روی دادن چنین وقایعی در ذهنش آگاه باشد.
ارتباط آسان و قطع ارتباط آسان
یک مشکل دیگر این است که آغاز کردن رابطههای آنلاین نیازی به پایبندی شخصی چندانی ندارد؛ همچنین راهی برای آگاهی یافتن از نیات واقعی طرف مقابل، علاقه واقعی او به این رابطه یا قابلیتاش برای پایبندی به آن در اختیار شما نیست. آیا طرف مقابلتان صادقانه میخواهد با شما رابطهای عاطفی برقرار کند؟ یا فقط دارد جذابیت شخصیاش را به رخ میکشد تا واکنشهای دیگران را ببیند؟ آیا او فقط برای رفع ملال و به علت سادگی برقراری این رابطهها وارد ارتباط با شما شده است، یا واقعا مشتاق است که به رابطهای همراه با پایبندی برسد؟ در رابطههای آنلاین طرف مقابل به همان سادگی که رابطهای را با شما برقرار میکند، میتواند رابطهاش را با شما قطع کند.
عشقهای آنلاین در عین حال ممکن است بسیار پرشور باشند (و برخی از افراد اصولا به خاطر همین شورآفرینی است که وارد آنها میشوند)، و در ابتدا بسیار سریع پیش روند؛ افراد در این رابطهها مهار عواطفشان را از دست میدهند و چیزهای بسیاری درباره خودشان را علنی میکنند. در نتیجه ممکن است رابطه شکل یک طرفهای به خود بگیرد، و یک طرف صرفا به تماشاچی فوران عواطف طرف دیگر بدل شود
آرون بن بن زئیو، فیلسوف و نویسنده کتاب “عشق آنلاین: عواطف در اینترنت”، نیز بر همین مشکل انگشت میگذارد و میگوید خطر رابطه آنلاین این است که "با امیال خودتان تسخیر شوید."
صمیمیت آنلاین، واقعیت آفلاین
زئیو برقراری روابط عاشقانه اینترنتی را به خودی خود بد نمیداند، اما معتقد است که این روابط تاثیراتی بر شیوه زندگی آفلاین ما خواهد گذاشت.
زئیو فضای سایبر را «جمع برهنگان ذهنی» مینامد که در آن افراد نقابهایشان را در برابر دیگران بر میدارند، اما موضوع به این همین جا خاتمه نمییابد، و تخیل افراد هم در این فضا برانگیخته میشود. رنگآمیزی تند و فریبنده تخیل این فضا را به جایی برای ارضای ژرفترین امیال افراد بدل میکند، جایی که میتوان از محدودیتهای تحمیلی بدن فیزیکی و محیط جغرافیایی رهایی یافت.
این خصوصیات باعث میشود که رابطههای آنلاین وسوسهبرانگیزی نامعمولی داشته باشند. اتکای بیش از حد فرد بر تخیل در ساختن تصویری فریبنده از طرف مقابلش که ممکن است کاملا غریبه باشد، او را به آشکار کردن پنهانیترین اسرارش میکشاند و با این صمیمیت فوری در چشم به هم زدنی دلبستگی پیش میآید. این رابطه آنقدر ارضاکننده است که ممکن است از نظر فرد زندهتر و واقعیتر از روابط عاطفیاش در دنیای واقعی باشد.
در این وضعیت، این رابطه شکلی «تناقضآمیز» پیدامیکند، در همان حال که فرد در خلوت خودش امکان نوعی تماس با دیگران (دیگرانی که حضور فیزیکی ندارند) را پیدا میکند، ممکن است تماس خود را با افرادی که در مجاورت واقعیاش قرار دارند، مانند اعضای خانوادهاش، از دست بدهد. یک دلیل چنین گرایشی این است که کاربرد اینترنت در این مورد تقریبا شبیه تاثیر یک ماده اعتیادآور بر فردی معتاد است: نتیجه تماس آنلاین پاداشی بسیار فوری و بسیار لذتبخش است.
به نظر زئیو، رابطههای سایبری ممکن است صادقانهتر و صریحتر از رابطههای آفلاین باشند، اما مجال فراوانی هم برای فریبکاری فراهم میآورند، هر چند که مشخصه این رابطهها بیشتر "رویاپردازی" است تا فریبکاری.
زئیو همین آمیختگی غریب "دوری فیزیکی و نزدیکی عاطفی" در رابطههای آنلاین را عامل فوران عاطفی و شورآفرینی آنها میداند. او میگوید این نوع رابطه تجربه کاملا جدیدی در رابطه میانفردی انسانهاست و دستگاههای عاطفی ما برای این آمیختگی متناقض آمادگی لازم را ندارد.
قرار ملاقات آنلاین
امروزه قرارگذاریهای آنلاین (online dating) به یکی از فعالیتهای رایج در اینترنت بدل شده است و سایتهایی پرطرفدار کاربران را برای آشنایی و برقراری رابطه با دیگران به سوی خود جلب میکند. قرارگذاریهای آنلاین زمانی عموما شیوهای برای یافتن زوج مناسب برای افراد خجالتی و بیدست و پا در موقعیتهای اجتماعی یا کسانی که به دلایل گوناگون کمتر در جمع دیگران پذیرفته میشدند، شمرده میشد، اما اکنون به تدریج دارد بسیاری از کاربران اینترنتی دیگر را نیز به خود جلب میکند.
سادگی ارتباط، دسترسی گسترده به افراد گوناگون و امکان ارتباط فوری، مزایایی است که افراد را به قرارگذاریهای آنلاین میکشاند. سایتهای قرارگذاری آنلاین وعده جور کردن افراد بر اساس شباهتهایشان را هم میدهند.
اما اگر منظور از شباهت، اطلاعاتی است که افراد در صفحه پروفایلشان بر تمایلات گوناگونشان از علائق مذهبی و سیاسی گرفته تا سلیقههای فردی میگذارند، شاهدی در دست نیست که این جور کردنها تضمین کننده سازگاری دو طرف در درازمدت باشد.
امکان دسترسی به صدها نفر با خصوصیات گوناگون نیز که در ابتدا مزیتی بزرگ به نظر میرسد، ممکن است به گرایشی ذهنی در افراد جستجوگر به «شیواره کردن» زوجهای بالقوه بینجامد: افراد مرتبا مشغول سبک و سنگین کردن زوجهای دلخواهشان میشوند تا حدی که ممکن است تمایلشان به پایبندی به یکی آنان را هم از دست بدهند. و در جهت مقابل، افراد در مواجهه با این شمار بزرگ و گوناگون زوجهای بالقوه ممکن است در نهایت به انتخابی نامعقول و بیاساس از میان آنان کشیده شوند.
عشق آنلاین؛ آری یا نه؟
با این وجود، نباید امیدتان به یافتن عشق آنلاین را از دست بدهید، فقط باید با هوشمندی و خویشتنداری وارد آن شوید. برای اینکه این رابطه به سرانجامی برسد، طرفین باید پایبندی یکسان و دوجانبه در هر مرحله از این مسیر را رعایت کنند. به یاد داشته باشید که روابط آنلاین این خطر ذاتی را دارند که بیش از آنکه دوجانبه باشند، به صورتی یکجانبه درآیند، و تخیلی باشند و نه واقعی. بنابراین زمانی برای تامل کردن به خود بدهید، البته نه زمانی بسیار طولانی؛.بهترین کار این است هر چه زودتر به دیدار رو در رو روی آورید.
بخش مهمی از جاذبه عاشقانه بر اساس تبادل رفتارها در مواجهه واقعی شکل میگیرد. اگر با فردی به طور آنلاین رابطه برقرار کردید، به فکر دیداری آفلاین باشید، زیرا تاثیر دوجانبه دیداری شخصی برای تصمیمگیری درباره ادامه رابطه ضروریتر از هر کار دیگری است.
-------------------------------------
منبع برای اطلاعات بیشتر:Cyberspace: Love Online
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر