سیب؛ نشریه داخلی زندان اوین

نشریه «سیب» تنها نشریه داخلی زندان اوین است. هدف از انتشار آن، آموزش و اصلاح مجرمین است ، اما موضوعات عمده این نشریه را چند سالی است که مطالب مذهبی تشکیل می دهد، مطالبی که با بی مهری همه زندانیان ساکن این زندان مواجه است و به ندرت خوانده می شود. 

اما بولتن ها و نشریات بی مصرف منتشر شده در داخل زندان ها به نشریه «سیب» در زندان اوین محدود نمی شود. به غیر از نشریه «ماوی» که نشریه داخلی قوه قضاییه محسوب شده و در حد گسترده منتشر و توزیع می شود، هر زندان بزرگ در ایران نشریاتی با اخبار محدود برای اطلاع رسانی در محدوده چهار دیواری همان زندان منتشر می کند که به بولتن داخلی زندان شباهت بیشتری دارد تا یک نشریه واقعی.

این بولتن ها حاوی اطلاعات و اخبار مربوط به همان زندانند و مطالب آن توسط چند زندانی و تحت نظارت کادر مدیریتی و فرهنگی زندان تهیه و توزیع می شوند. در این نشریه، مطالبی در مورد فواید خوراکی ها و تعالیم مذهبی و توصیه هایی برای «یک شهروند مفید و خوب بودن» هم لابلای صفحات زیراکسی این قبیل بولتن های داخلی دیده می شود. مطالبی که غالبا از سایت های مختلف بهره برداری شده و در این بولتن ها منتشر می شوند و تقریبا در اکثر موارد، حتی از سوی زندانیانی که از شدت کسالت، در پی هر دستاویزی برای دلمشغولی خودشان هستند، با بی میلی و عدم استقبال مواجه می شوند. 

اداره کل فرهنگی و تربیتی سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور ، اولویت ها و عناوین فعالیت های فرهنگی اش را در ده بند در وب سایت خود منتشر کرده که یکی از این بندها به کمک جهت انتشار نشریات داخلی زندان به منظور اطلاع رسانی از درون زندان ها، آگاهی از درخواست و تقاضاهای زندانیان و اطلاع از وضعیت درون زندان مربوط می شود. 

این نشریات کم مایه و بولتن وار که با حداقل هزینه با کارکرد مطالعه برای درون همان زندان منتشر شده و حاوی مطالب محدود به همان چهار دیواری محصور شده اند، از سوی زندانی ها با تمسخر و پوزخند روبرو شده و به عنوان یک فعالیت بیهوده از آن یاد می کنند. به جز نشریه «سیب» در زندان اوین می توان به نشریه «سفیر تربیت» در زندان مرکزی شیراز در این باب اشاره کرد. نشریه «سیب» در دورانی با مدیریت و مداخله چند زندانی روزنامه نگار از کیفیت بهتری برخوردار بوده است. دوره ای که می شود گفت در درون زندان اوین خواننده داشته و محدود به دو سال 1389 و 1390 می شده است. 

خداپرست، معاون فرهنگی زندان، سردبیری این نشریه را همیشه برعهده داشته است.  پس از او، «اعلایی»، رئیس پیشین بند ۳۵۰ اوین، سمت معاونت فرهنگی زندان اوین را برعهده داشته و اداره این نشریه را دنبال می کرده اند. نشریه سیب خواننده چندانی ندارد و گستره توزیع آن نیز  شامل همه بندها و زندانیان نمی شود. غالب زندانیان کم سوادی که در سبد خرید و مصرفشان، هیچگاه کالاهای فرهنگی وجود نداشته و علاقه ای به مطالعه ندارند، از انتشار این نشریه به کلی بی خبرند اما  سیب را می شود در کتابخانه اکثر بندها، بجز بندهای انفرادی، بند 209 وابسته به وزارت اطلاعات و بند دو الف سپاه مشاهده کرد.

محتوای نشریه سیب را خود زندانیان تهیه و تدوین می کنند و البته این نشریه در معروف ترین زندان کشور دارای دفتر مستقلی در درون زندان، کارمند و دستک و تجهیزات است. 
«علی» یکی از زندانیانی است که در تهیه مطالب این نشریه مداخله دارد. او در این باره به ایران وایر می گوید: «تا چند سال پیش از این دستمان برای انتشار و تولیدی مطالب بازتر بود اما به هر حال به سبب دولتی و وابسته بودن «سیب» به سیستم سازمان زندان ها و محدودیت هایی که در اثر سیاست گذاری برای این نشریه بوجود آمده است، عمده مطالب، مقالات و گزارش های داخلی این نشریه حول محور مطالب مذهبی تولید می شود.»

نشریه سیب بصورت هفته نامه چاپ می شده اما گاهی زمان بندی انتشار آن بصورت ماهنامه و گاهنامه نیز تبدیل می شود و همانند صدا و سیمای اختصاصی اوین که در گزارشی جداگانه به تفصیل به معرفی آن خواهیم پرداخت، از نهادهای مربوطه، همچون وزارت ارشاد مجوز انتشار دریافت کرده است.

در داخل این نشریه اخبار بهداشتی، مصاحبه با مسئولان زندان، چیستان، جدول اختصاصی، مطالب طنز، مقالات آموزشی و مطالبی علیه مواد مخدر و ایدز و مقالاتی در نکوهش کلاهبرداری و جرم و جنایت منعکس می شود.

از او می پرسم آیا اخبار مربوط به اعدام زندانی های ساکن این زندان در این نشریه بازتاب دارد؟ پاسخش منفی است: «در این نشریه از اخبار اعدام زندانی ها، انتقال به انفرادی، اخبار بندهای سپاه و اطلاعات، شکنجه در اوین، خانواده قصاص شدگان و سایر مطالبی از این دست صحبتی نمی شود .»

این زندانی که ساکن بند هفت زندان اوین است می گوید معمولا از برگه های این نشریه های در آشپزخانه زندان به عنوان دستگیره یا زیردیگی استفاده می شود: «علیرغم اینکه خودم در تهیه و تدوین این نشریه مداخله دارم اما به خوبی می دانم در محتویات آن چیزی برای بهره بردن وجود ندارد، این همه انرژی در واقع به جز هدر دادن بودجه زندان برای خودشیرینی و تعریف و تمجید مسئولان زندان کارکرد دیگری ندارد، در حالی که می شد به امکان تبدیل کردن آن به یک نشریه انتقادی برای احقاق حقوق صنفی و درونی زندان و طرح مسائل قانونی فکر کرد.»