رفقای بابک زنجانی در دادگاه؛ مهدی شمس کیست؟

«م.ش» و «ح.ف.ه» این روزها در کنار نام «بابک زنجانی» مرتب تکرار می شوند؛ دو متهم دیگر پرونده بابک زنجانی.
نام اولی که رسانه های ایران آن را «م.ش» معرفی می کنند، «مهدی شمس» است؛ بازرگان 48 ساله ایرانی که تابعیت انگلیسی دارد و تا چند سال پیش در دبی و استانبول برو و بیایی داشته است.

اتهام‎های مهدی شمس، «فساد فی الارض و اخلال در نظام اقتصادی کشور، مشارکت عالمانه و عامدانه در جعل، کلاهبرداری و پول‎شویی، مشارکت در کلاهبرداری از شرکت ملی نفت ایران به مبلغ یک میلیون و ۲۰۰ هزار یورو، مشارکت در پول‎شویی به مبلغ یک میلیون و ۲۰۰ هزار یورو و مشارکت در کلاهبرداری از یک شرکت به مبلغ ۷ میلیون یورو» اعلام شده است.

نام مهدی شمس در رسانه ها دو سال پیش مورد توجه قرار گرفت. هفته نامه «تجارت فردا»، چاپ تهران، شهریور ماه سال 92 در گزارشی نوشت مهدی شمس، تاجر ایرانی الاصل، کسب و کارش را از دوبی به استانبول منتقل کرده است.  

ماجرا از فروردین 92 شروع شد؛ زمانی که نام بابک زنجانی در فهرست تحریم های امریکا قرار گرفت. چند ماه قبل از آن هم او در فهرست تحریم های اتحادیه اروپا قرار گرفته بود. پس از این ماجرا، مهدی شمس فعال شد و نامش به عنوان نفر جانشین در شرکت های متعلق به بابک زنجانی مطرح شد.

هفته نامه تجارت فردا در گزارش خود اشاره کرد که مهدی شمس یک شرکت هوایی را در ترکیه با هدف کمک به ایران برای دور زدن تحریم‌ها و کاهش فشارهای اقتصادی ناشی از این تحریم‌های یک جانبه و چندجانبه بر اقتصاد ایران راه اندازی کرده است.

به نوشته رسانه های ترکیه، فعالیت های مهدی شمس در استانبول با هدایت بابک زنجانی انجام می شد و او کارگزار اصلی زنجانی در ترکیه بود. اما این یک گمانه زنی بیش نیست زیرا مهدی شمس قدرتمندتر به نظر می رسد.

بر اساس کیفرخواست قرائت شده دادستان علیه بابک زنجانی، آشنایی او و مهدی شمس به قبل از سال 91 باز می گردد. مهدی شمس اوایل سال 91 بابک زنجانی را به «صندوق بازنشستگی وزارت نفت» جهت خرید نفت معرفی می کند. او در این دوران در دبی ساکن بوده و با مدیران نفتی ایران ارتباط و آشنایی داشته است. اما ارتباط و آشنایی او محدود به مدیران نفتی نبوده و مهدی شمس با مدیران امنیتی هم از طریق یک واسطه که اکنون در این پرونده گرفتار شده، در ارتباط  بوده است.

اردیبهشت 91، هیات‌ مدیره شرکت ملی نفت ایران طی مصوبه ای، با مجوز بازاریابی و فروش نفت خام توسط صندوق های بازنشستگی صنعت نفت به میزان روزانه 300 هزار بشکه موافقت می کند.

صندوق های بازنشستگی از نظر حقوقی به بخش خصوصی تعلق دارند و با استفاده از پس انداز کارکنان وزارت نفت، به فعالیت های بازرگانی از جمله فروش نفت می پردازند. با این حال، مدیران این صندوق ها معمولا دولتی هستند.

سال 91 وضع صندوق های بازنشستگی وزارت نفت از نظر مالی وخیم بود. شرکت ملی نفت ایران هم به دلیل تحریم ها، قدرت فروش نفت را نداشت. بنابراین، این صندوق های ظاهرا خصوصی برای فروش نفت انتخاب شدند.

پس از این مصوبه، 26 اردیبهشت همان سال «شرکت سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی کارکنان صنعت نفت» با انعقاد قراردادی با شرکت ملی نفت ایران، اقدام به خرید سه میلیون بشکه نفت خام جهت فروش به شرکت «ایزو»، متعلق به بابک زنجان می کند.

در کیفرخواست دادستان تهران آمده است این معاملات، دوره انفجار در نقدینگی سرمایگی برای بابک زنجانی است و او و مهدی شمس موفق به خرید دو میلیارد یورو نفت از ایران می شود.

بر اساس گزارش دادستان، بابک زنجانی توانست با سرمایه اندک و 11 فقره «ال سی»، این معامله کلان را انجام دهد.

در کیفرخواست بابک زنجانی به شرکت «ک» هم اشاره شده است. شرکت «ک» عنوان اختصاری شرکت «kont» است؛ یک شرکت ثبت شده در ترکیه که در زمینه تولید وسایل آرایشی فعالیت می کند و مشخص نیست چه طور به حوزه معاملات نفتی راه یافته است.

اما روش بابک زنجانی در این معاملات چه گونه بوده است. «محمود خاقانی»، کارشناس بین‌المللی انرژی در این زمینه به روزنامه «شرق» گفته است: «بابک زنجانی از طریق روش "زنجیره‏ای معاملاتی" اقدام به انجام معامله نفت کرده که دراین‌ میان صندوق بازنشستگی نفت نیز حضور داشته است. به‌این‌ترتیب که روی کاغذ اسامی یا شرکت‏های مختلفی ثبت می شود که نفت به آن ها زنجیروار فروخته می‌شود. در نهایت، رسیدگی به آن ها مشکل می شود زیرا مشخص نیست منبع اصلی کدام است. این روش برای دورزدن تحریم‌ها برای فروش نفت ایران نیز توسط زنجانی انجام پذیرفت.»

اما برگردیم به ترکیه و شرکت هوایی که مهدی شمس قصد خرید آن را داشت. مهدی شمس برای خرید بخشی از سهام این شرکت هواپیمایی به نام «اونور» (ONUR)، 250 میلیون دلار پرداخت کرد. بعد هم سراغ شرکت حمل و نقل جاده ای «اولاسوی-واران» (ulusoy-varan) رفت با سرمایه ای 100 میلیون دلاری.

رسانه های ترک نوشته اند مهدی شمس اوایل سال 2013 «اونور ایرلاین» را خریده ولی اواخر سال 2014 سهامش را فروخته است. به گفته «سیدجلال ابراهیمی»، دبیر کل شورای مشترک بازرگانی ایران و ترکیه، طرف مهدی شمس در این معامله جدید 105 میلیون دلاری، «جان کرت»، سهام‏دار اصلی اونور ایرلاین بوده است.

در واقع، بر اساس ادعای رسانه ها، زمانی که بابک زنجانی در ایران بازداشت شد، شرکت اونور ایرلاین دچار مشکلات متعددی شد و جان کرت تصمیم گرفت به تهران بیاید. او توانست با پرداخت کم تر از نصف قیمت اصلی، دوباره سهام انور ایرلاین را بخرد. این یک زیان مطلق بود ولی برای نجات شرکت اونورایرلاین از دست دولت ایران که دنبال پول نفت خود می گشت، لازم بود.

«حمید حسینی»، بازرگان اصلاح طلب ایرانی که شهریور 93 در استانبول با «رضا ضراب» دیدار کرده بود، در گزارشی پیرامون این دیدار به خبرنگار روزنامه «زمان» ترکیه گفت: «مزایده فروش شرکت هواپیمایی اونور ترکیه متعلق به بابک زنجانی به زودی برگزار خواهد شد. این شرکت پس از دستگیری شمس، از همکاران بابک زنجانی‌، رها شده و صاحبان قبلی این شرکت در حال حساب سازی جهت خرید اموال آن هستند.»

با این حال، مهرماه 92 خبرگزاری «تسنیم» به نقل از منابع خارجی گزارش داد شرکتی به نام «اطلس جت» قرار است با یک سرمایه 8 میلیارد دلاری، شرکت های زیرنظر مهدی شمس را خریداری کند.

از سرنوشت این معامله نیز اطلاعی در دست نیست ولی با توجه به گزارش های مربوط به معامله جان کرت و مهدی شمس، به نظر می رسد به نتیجه نرسیده است.

اما هم‌زمان با حرف و حدیث ها درباره مهدی شمس در ایران، دی ماه 92 دوباره نام او در جریان فسادهای مالی ترکیه در رسانه های این کشور به میان آمد. این بار به نقل از خبرگزاری فرانسه نوشتند: «شخص واسطه میان رضا ضراب و زنجانی برای ارسال پول نفت به ترکیه، تاجری مستقر در دوبی به نام مهدی شمس بوده است.»

رسانه های ترکیه از مهدی شمس به عنوان بخشی از پازل ماجرای رضا ضراب در ترکیه نام می برند. رضا ضراب در جریان پرونده اش ادعا کرد که موفق شده است 17 و نیم میلیارد دلار پول نفت را در دوران تحریم به ایران بفرستد. مشخص نیست سهم و سود چهره هایی چون مهدی شمس در این معاملات کلان چه قدر بوده است.

در بخش دوم این گزارش، «ایران وایر» به بررسی وضعیت «حمید فلاح هروی»، دیگر متهمی که این روزها همراه با بابک زنجانی در دادگاه حضور داشت، می پردازیم. آقای «ح.ف.ه» یک چهره امنیتی مرموز است.