پول بیار، پایان نامه ببر!

نوشتن پایان نامه، اصلی ترین کار هر دانشجو در طی دوره تحصیلی به حساب می آید. تمام افرادی که تجربه نوشتن پایان نامه دارند، زمانی که به عقب بر می گردند، شب بیدار ماندن های پیاپی، تحقیق، بی خوابی ها و تلاش های مستمر را به راحتی به یاد می آورند.

اما گویی همه دانشجویان تهرانی این سختی ها را تجربه نمی کنند. تهران در این سال ها شاهد توسعه و رشد بازار فروش پایان نامه یا پایان نامه های قراردادی بوده است. برخی از دانشجوهایی که تنها به دنبال مدرک گرفتن هستند و پول هم دارند، به راحتی به سراغ موسسه های موجود می روند و با پرداخت پول، پایان نامه آماده ای را تحویل می گیرند که شخص دیگری زحمت نوشتن آن را کشیده است.

موسسه هایی که پایان نامه های آماده را می فروشند، یا خدمات نوشتن پایان نامه را انجام می دهند، معمولا خود را «موسسه های تحقیقاتی» یا «موسسه های مشاوره علمی» می نامند و اگرچه کار غیرقانونی انجام می دهند اما خود، موسسه هایشان را قانونی می دانند. این موسسه ها بدون هیچ محدودیتی و آشکارا در محل های عمومی مرکز تهران تبلیغات هم می کنند. در اطراف میدان انقلاب و دانشگاه تهران تبلیغات این گونه موسسه‌ها به شکل برگه های نصب شده روی دیوارهای خیابان انقلاب،‌ ستون های برق و حتی ستون چراغ راهنمایی که روی همه آن ها نصب تبلیغات ممنوع است، به وفور دیده می شود.

روی این برگه های تبلیغ معمولا نوشته اند «پایان نامه» یا «مشاوره در زمینه پایان نامه» و شماره تماس موسسه و نیز در برخی از آن ها، آدرس موسسه نیز ذکر شده است. در این برگه های تبلیغاتی، اطلاعات بیش تری در مورد نحوه خدمات دهی به دانشجویان نیامده است. برخی از آن ها هم پایگاه های اینترنتی دارند که می توان از طریق ایمیل یا تلفن با آن ها ارتباط برقرار کرد. دانشجویان با تماس تلفنی یا مراجعه حضوری به راحتی می توانند اطلاعات بیش تری در مورد خدمات این موسسه ها را بگیرند.

این موسسه ها معمولا موضوعات و رشته های مختلف تحصیلی مانند علوم انسانی، مدیریت، علوم اجتماعی و حقوق، علوم کامپیوتر و ... را در مقاطع تحصیلی کارشناسی ارشد و دکترا پوشش می دهند.

قیمت این خدمات برای نوشتن یک پایان نامه بستگی به موضوع آن دارد و بین 2 تا ۴ و نیم میلیون تومان برآورد می شود.

مدیر یکی از این موسسه ها می گوید:‌ «تیم ما پروژه پایان نامه را به طور کامل انجام می دهد. ما پروپوزال را برای دانشجو می نویسیم و اولین پرداخت بعد از تایید پروپزال انجام می شود. خدمات ما گارانتی دارد؛ یعنی اگر دانشجو به دلیل پایان نامه قبول نشود، ما پول را به طور کامل بر می گردانیم.»

بیش تر این موسسه ها در ابتدای کار خدمات آموزشی، ترجمه و مشاوره تحقیقاتی ارایه می کردند اما به گفته مدیر یکی از این موسسه ها،‌ آن ها رو به نوشتن پایان نامه دانشجویان آورده اند چون بازار این کار داغ تر است و تقاضا برای آن بالا است.

افرادی که پایان نامه ها را می نویسند، مدرک های کارشناسی ارشد و دکترا در رشته های مرتبط دارند؛ يعنی این افراد در رشته خود کارشناس شده اند و برای آن ها نوشتن پایان نامه کم تر از سه ماه زمان می برد.

مدیر یکی از موسسه های خدمات پایان نامه که خواست نامش محفوظ بماند، می گوید: «ما کار دانشجویانی را که پروپوزال تایید شده دارند را نیز قبول می کنیم. اما ترجیح ما این است که دانشجو از اول کار به سراغ ما بیاید تا با کمک ما موضوع را انتخاب کند و کار نوشتن پروپزال را نیز به ما بسپارد. این طوری کار ساده تر می شود.»

کار این موسسه ها با نوشتن پایان نامه تمام نمی شود بلکه بعد از نوشتن آن، به دانشجوها آموزش می دهند که چه گونه از پایان نامه خود در مقابل استادان دانشگاه دفاع کنند و چه پاسخ هایی به سوال های آن ها بدهد.

«مریم»، دانشجوی دوره دکترا که در یکی از دانشگاه های تهران تدریس می کند، می گوید:‌ «اعضای هیات علمی دانشگاه ها خیلی سرشان شلوغ است و مشغله زیادی دارند. آن ها نمی توانند وقت زیادی برای دانشجویان صرف کنند و جلسه های دفاع فقط به چند سوال مختصر می شود.»

وی ادامه می دهد:‌ «این به آن معنی است که دانشجویان به راحتی می توانند برای پایان نامه خود نمره قبولی بگیرند. مهم ترین چیز برای دانشگاه و استادان در قبول کردن پایان نامه، نو بودن موضوع آن است و این که در آن کار تحقیقاتی دیده شود.»

مریم که پایان نامه اش نمره خیلی خوبی گرفته است، می گوید:‌»من برای پایان نامه ام خیلی کار کردم و خیلی از شب ها نخوابیدم تا بتوانم نمره خوبی کسب کنم که البته موفق هم شدم.‌ اما در اصل، بین من و دانشجویی که زحمتی برای پایان نامه اش نمی کشد، تفاوتی وجود ندارد. این ناعادلانه است.»

بر طبق آمارهای رسمی، تعداد دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی در ایران به طور چشم گیری افزایش پیدا کرده است به طوری که در سال ۵۷ تعداد دانشجویان در این مقاطع حدود ۱۷۶ هزار نفر بوده است، در حالی که امروزه بیش از چهار و نیم میلیون دانشجو در مقاطع تحصیلی تکمیلی در حال تحصیل هستند.

البته اگر چه تعداد دانشجویان رشد زیادی پیدا کرده است، اما گزارش ها نشان می دهند که کیفیت تحصیلی رشد چندانی نداشته و در برخی از موارد با افت شدید نیز روبه رو بوده است.

داشتن مدرک تحصیلی در مقاطع تحصیلی بالاتر به نوعی جزو فرهنگ خانواده های ایرانی شده است زیرا نه تنها در موقعیت اجتماعی و شغلی افراد نقش دارد، در شروع زندگی جدید و کیفیت ازدواج در ایران هم تاثیرگذار است. به همین دلیل، بسیاری از جوانان برای گرفتن مدرک تحصیلی بالاتر وارد عرصه رقابت می شوند تا علاوه بر این که موقعیت اجتماعی بهتری پیدا کنند، بتوانند در شغل خود نیز ارتقا یابند و به فرصت های شغلی بیش تری دسترسی یابند.

مدنی، مدیر یکی از موسسه های خدمات پایان نامه می گوید: «بسیاری از دانشجویانی که به ما مراجعه می کنند، شاغل هستند و تحصیل اولویت اول آن ها نیست. از این رو آن ها فقط می خواهند مدرک بگیرند تا در شغل و محل کار موقعیت بهتری داشته باشند. البته خیلی از آن ها در رشته های غیر مرتبط با شغل و حرفه خود تحصیل می کنند و فقط برای آن ها داشتن مدرک دانشگاهی اهمیت دارد. »

آماری از این که چه تعداد دانشجو در ایران از این خدمات بهره می برند، وجود ندارد اما این به آن معنی نیست که دولت ایران از وجود این مشکل آگاه نیست. حسن روحانی، رییس جمهور ایران پیش از این درخواست کرده بود که دستگاه های مرتبط در مقابله با «فروش پایان نامه» فعال شوند تا از وخیم شدن اوضاع جلوگیری شود.

یک مقام آگاه در وزارت علوم ایران می گوید: «یک سیستم جامع و کارآمد برای بررسی کردن تقلب در پایان نامه ها هنوز در ایران وجود ندارد. اگر چه موسسه "ایران داک" در تلاش است اما خیلی موفق و موثر نبوده است. از این رو خیلی از پایان نامه ها می توانند کپی شده یا ترجمه پایان نامه خارجی باشند.»

وی می افزاید: «به طور کلی طرح مقابله با این موسسه ها در دستور کار وزارت علوم نیست اما زمانی که رسانه ای در مورد آن ها می نویسد،‌ وزارت علوم فعالیتی نمادین یا موقتی انجام می دهد.»

همان طور که گفته شد، پیدا کردن اطلاعات در مورد این موسسه ها کار سختی نیست؛ مقام های مسوول می توانند به راحتی شماره تماس و آدرس آن ها را در برگه های تبلیغاتی پیدا کنند اما چیزی که دیده نمی شود، برنامه جامع و بلند مدت دولت ایران برای مبارزه با خرید پایان نامه یا راه های پیش گیری از تقلب های علمی است. تا زمانی که برنامه مشخص برای مقابله با این پدیده وجود ندارد، بازار فروش و خدمات  پایان نامه نه تنها داغ خواهد ماند، بلکه داغ تر هم خواهد شد.