سلفی‌های دانشجویان پزشکی با اجساد؛ یک اتفاق معمولی که پرحاشیه شد

روز اول که وارد اتاق تشریح می‌شود و بوی فرمالین به مشامش می‌خورد، چنان سرش گیج می‌رود که زمین می‌خورد. چند جلسه بعد اما همه چیز برایش عادی است. روکش سفید پلاستیکی را کنار می‌زند، قفسه سینه  و رگ های مختلف قلب را به دوستانش نشان می‌دهد. علی الان سال سوم رشته  پزشکی است. او ترم یک سر درس آناتومی با خودش دوربین برده، چند عکس موقع تشریح گرفته است، شبیه عکس هایی که چند روز گذشته، یه عنوان سلفی دانشجویان پزشکی کنار اجساد حاشیه ساز شد.

پس از انتشار گسترده عکس ها در فضای مجازی، گزارش های تکمیلی نشان داد اغلب عکس ها مربوط به دانشجویان پزشکی نیستند و در یک مورد دانشجوی رشته دامپزشکی با چشم گاو، عکس سلفی گرفته بود ولی کماکان انتقادات متوجه دانشجویان پزشکی باقی ماند.

این خبر واکنش  وزارت بهداشت ایران را هم در پی داشت. باقر لاریجانی، معاون آموزشی وزارت بهداشت ایران در نامه ای از تمامی دانشگاه های علوم پزشکی ایران درخواست کرد تا اخلاق حرفه ای و کرامت اجساد را در آموزش های بالینی رعایت کنند.

احمد شجاعی، رئیس سازمان پزشکی قانونی هم گفت: "اگر این اتفاق در سالن‌های تشریح پزشکی قانونی رخ داده باشد، قطعا با این افراد برخورد می‌شود."

در سالن‌های تشریح پزشکی قانونی، فقط رزیدنت‌های پزشکی قانونی و اساتیدشان حاضر می‌شوند و اجازه مصاحبه و انتقال اطلاعات از پزشکی قانونی را ندارند. 

علی، دانشجوی پزشکی به «ایران وایر» می‌گوید: «من واقعا نمی‌فهمم که چرا از این موضوع ایراد می‌گیرند. مگر مهندس‌ها پشت میز نقشه کشی عکس ندارند، ما هم در سالن تشریح عکس داریم. فکر نمی‌کنم این موضوع جدید باشد اما الان عکس‌ها در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است.» 

صادق سال ششم پزشکی است. او هم این عکس‌ها را دیده و می‌گوید: «اناتومی برای دانشجویان پزشکی درس سختی است و من دوربین فیلمبرداری می‌بردم و فیلم می‌گرفتم. قبل از امتحان بارها فیلم بین بچه‌ها دست به دست می‌شد و از رویش جزئیات اندام‌ها را به یاد می‌آوردیم، چون سر امتحان استاد یکباره چیزی شبیه رشته ‌ای نازک را به مانشان می‌داد و می‌گفت نام این چیست؟ جسد داخل فرمایلن رفته و رنگش کاملا تیره است. هیچ نشانه‌ای مبنی بر این که این رشته رگ است، عصب است یا سریان وجود ندارد و تو باید این را تشخیص دهی. بنابراین ما بارها این فیلم‌ها را می‌دیدم. روز قبل از امتحان هم برای تمرین به سالن تشریح می‌رفتیم.»

حلیمه عالی  نماینده مردم زاهدان در مجلس شورا و عضو کمیسیون بهداشت و درمان  در این باره به «ایران وایر» می‌گوید: «فیلم و عکس اگر به هدف آموزش باشد و صورت جسد مشخص نباشد، مشکلی نیست اما فیگور گرفتن در کنار جسد در سالن تشریح به شدت بی اخلاقی است و باید به دانشجویانی که مرتکب این خطا شده‌اند، تذکر داده شود.» او حاضر نیست در این‌باره بیشتر توضیح دهد. 

صادق هم معتقد است خیلی از دانشجویان پزشکی سال‌های اول برای اینکه بگویند، پزشکی می‌خوانند سراغ عکس گرفتن در سالن تشریح می‌روند: «خب همه ما موقعی‌که وارد دانشگاه شدیم، خیلی جوان بودیم و رویای پزشک شدنمان واقعی شده بود. یادم می‌آید روزهای اول بچه‌های پزشکی کتاب های بزرگی مثل فیزیولوژی گایتون را که رویش نوشته بود، فیزیولوژی پزشکی زیر بغل‌شان می‌گرفتند و به دانشگاه می‌آمدند. کتاب را طوری در دست می‌گرفتند که نوشته‌اش کاملا مشخص شود.

او با یادآوری این خاطرات خنده‌اش می‌گیرد و می‌گوید: «خب جوان بودیم و می‌خواستیم پز بدهیم که موفق شده‌ایم. خیلی از پزشکان مطرح و موسپید کرده هم از اتاق تشریح کنار جسد عکس دارند اما آن وقت‌ها دنیای مجازی این‌قدر گسترده نبوده.» بر عکس صادق که با خنده حرف می‌زند، علی عصبانی است و موضع تند و تیزی دارد. او می‌گوید: «باور کنید خیلی از عکس‌هایی که در اینستاگرام و فیس بوک گذاشته شده، اصلا عکس دانشجویان نیست. یکی از عکس‌ها که مربوط به بچه‌های دبیرستانی از گیلان است که برای بازدید دانشگاه علوم پزشکی رفته‌اند. برخی از اندام ها هم که در عکس‌ها امده، اندام انسان نیست. چون ما اصلا چشم و گوش را تشریح نمی‌کنیم. آناتومی چشم و گوش را روی مولاژ یاد می‌گیریم. اما در عکس‌ها، عکس یک جفت چشم کف دست یک انسان قرار داده شده. یا تصویر کسی است که با قلب عکس گرفته، همه اندام های جسد به خاطر تاثیر داروی فرمالین قهوه‌ای تیره می‌شوند، اما قلبی که در تصویر نشان داده شده، کاملا سرخ است. من معتقدم خیلی از این تصاویر، تصاویر بچه‌های دبیرستانی در کلاس زیست شناسی است که به پای دانشجویان پزشکی نوشته شده.» 
دکتر حمیدرضا چگینی، دکترای اناتومی دارد و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی است. او سال‌هاست که به دانشجویان پزشکی و پیراپزشکی آناتومی درس می‌دهد. او در پاسخ به این سوال که آیا انتشار چنین عکس‌هایی بی اخلاقی است. می‌گوید: «واقعا زیاد نمی‌شود روی این موضوع مانور داد. بچه هجده ساله است و تازه وارد دانشگاه شده. نمود اصلی پزشکی در بین دروسی که در سال‌های اول پزشکی یعنی علوم پایه به دانشجویان ارائه می‌شود، آناتومی است. برای دانشجویان هم بیشتر پز کار مهم است و دوست دارند بگویند ما داریم پزشک می‌شویم.» او  عکس انداختن با جسد را در بین دانشجویان پزشکی یک موضوع معمول می‌داند و از قدیم الایام وجود داشته:«حتی بچه‌های پیراپزشکی که اصلا با جسد هم زیاد سر و کار ندارند، به خاطر هیجانات بارها به اتاق تشریح می آیند و عکس می‌گیرند. ما خیلی زیاد با این موضوع سرو کار داریم حتی گاهی مزاحمت ایجاد می‌کنند یعنی مثلا کاور جسد را کنار می‌زنند و ممکن است جسد خشک شود ما به مستخدم بخش می‌گوییم که از این کار جلوگیری کنید که این‌قدر این کار را تکرار نکنند.» 

بعضی در اعتراض نوشته‌اند که این اجساد به دانشگاه بخشیده شده‌اند و نباید چنین رفتاری شود. دکتر چگینی در واکنش به این انتقاد می گوید: « اجساد تا قبل از فتوای امام درباره جایز بودن اجساد مسلمانان، از کشورهای خارجی من جمله هند خریداری می‌شد، بعد از فتوای امام خمینی تقریبا دیگر ما از خارج از ایران واردات جسد نداشتیم. جسدها، جسدهای مجهول الهویه پزشک قانونی هستند.» 

او  با دانشجویانی هم سر و کار داشته که جلسات اول حضور در سالن تشریح از جسد می‌ترسیدند: « با آن‌ها صحبت می‌کنم، چند جلسه که می‌گذرد دیگر ترس ندارند و همه چیز برایشان عادی می‌شود. عکس گرفتن و هیجان مواجه با جسد همه برای سال‌های اول است به مرور همه چیز عادی می‌شود، مثل همه شغل‌ها.»