سرطان پستان: درمان پذیر اما با هزینه‌های کمرشکن

آمارهای غیر رسمی می‌گویند از هر پنج زن ایرانی یک نفر به سرطان پستان مبتلا می‌شود. با نگاهی گذرا به جمع دوستان و اقوام خودمان هم کافی است تا دریابیم اغراقی در کار نیست. ضمن اینکه مردان نیز از ابتلا به سرطان پستان در امان نیستند. «سونامی سرطان» عنوانی است که مسئولان وزارت بهداشت و درمان ایران در هشدارهایشان به کار می‌برند. در این میان بعد از سرطان ریه سرطان پستان بیشترین قربانیان را به خود اختصاص داده است.

پزشکان و پژوهشگران معتقدند سرطان پستان از درمان‌پذیر‌ترین نوع سرطان‌ها است و برخی از متخصصان معتقدند با تشخیص به موقع و درمان صحیح آن دیگر هیچ کس نباید بخاطر سرطان پستان جان خود را از دست بدهد. اما مشکل اصلی بیماران و خانواده‌های آن‌ها در سال‌های اخیر ناتوانی از پرداخت هزینه‌های درمانی این بیماری است.

علاوه بر هزینه‌های جراحی و برداشتن کل یا بخشی از پستان، بیماران باید در مراحل شیمی درمانی، پرتو درمانی و گاه درمان با داروی «هرسپتین» و سایر داروها متحمل پرداخت هزینه‌های گزافی شوند و با توجه به اینکه بسیاری از پزشکان نمونه ایرانی داروها را ناکارآمد توصیف می‌کنند، کل پرداخت هزینه داروهای خارجی به عهده خود بیماران است. بیمه تنها داروهای خارجی را که مشابه ایرانی ندارد تحت پوشش قرار می‌دهد.

سه سال پیش یک روز زمستانی همراه دوستم که سرطان پستان داشت به مطب متخصص انکولوژی واقع در مرکز شهر تهران رفتیم. سالن انتظار مملو از جمعیت بود؛ رنگ‌های پریده، موهای ریخته و جسم‌های فرسوده. پزشک معالج مجبور بود بیماران را در گروه‌های پنج نفره ویزیت کند. بیماران به او گله می‌کردند که قیمت داروهایی که تجویز می‌کند بالاست. دکتر سرش را گرفته بود میان دستانش و می‌گفت:« واقعا من باید جوابگوی قیمت داروها باشم؟ من فقط باید جوابگوی درمان درست شما باشم.»

به اتاق دیگری رفتیم تا سرم‌های جدیدی به رگ‌های فرسوده دوستم تزریق شود. اتاق اما آنقدر شلوغ بود که باید برای خالی شدن یک تخت صبر می‌کردیم. حال دوست من بدتر از آن بود که بتواند روی صندلی‌های دسته دار بنشیند و سرم دریافت کند. بسیاری از بیمارانی که حال بهتری داشتند نشسته سرم ها را دریافت می‌کردند. این در حالی است که در مراکز درمانی پیشرفته جهان بیماران برای دوره‌های شیمی درمانی نیز در بیمارستان بستری می‌شوند.

علاوه بر مراکز درمانی دولتي چون بيمارستان امام‌خمينی که در بخش شيمی درمانی با ازدحام زيادی مواجه است، بعضی از متخصصين آنکولوژی به ناچار در مطب خود بيماران را تحت شيمی‌درمانی قرار می‌دهند. به گفته کارشناسان حوزه بهداشت و درمان بايد 750 متخصص آنكولوژی در كشور فعال باشند كه هنوز نصف اين تعداد متخصص هم در ایران فعاليت نمی‌كنند. اما همچنان سونامی سرطان در ایران از نفس نیافتاده است.

درست سه سال از دیدن آن اتاق پر از بیمار گذشته است که با همان متخصص انکولوژی تماس می‌گیرم و او می‌گوید: «تعداد متخصصان خون در ایران افزایش قابل توجهی نداشته اما تعداد بیماران آنقدر افزایش یافته که دلم می‌خواهد سر به کوه بگذارم.» او بیشتر از این فرصت گفت و گو ندارد.

دکتر بهزاد رحماین در حاشیه هشتمین کنگره انجمن علمی جراحان عمومی ایران نیز در خصوص افزایش قیمت داروی بیماران مبتلا به سرطان پستان گفته است: «سرطان پستان شایع‌ترین سرطان در زنان است به طوری‌که 25 درصد زنان تا 80 سالگی به این نوع سرطان مبتلا می‌شوند، هرسپتین دارویی است که برای درمان سرطان پستان استفاده می‌شود که هزینه یک دوره درمان با این دارو تا سال گذشته 50 میلیون تومان بود اما بعد از اعمال تحریم‌های بین‌المللی، به 200 میلیون تومان رسیده است.»

هر چند مرضیه وحید دستجردی وزیر بهداشت دولت احمدی نژاد با اطمینان کامل وعده داده بود داروی «هرسپتین» کامل تحت پوشش بیمه قرار بگیرد.اما دکتر رحماین می‌گوید خبری از بیمه این دارو نیست.

امروز داروی هرسپنین 440 میلی گرم چهار میلیون و چهارصد هزار تومان و 150 میلی گرم دو میلیون و پانصد هزار تومان است که تنها 20 درصد آن توسط بیمه‌های درمانی پرداخت می‌شود. بین 9 تا 12 آمپول به تشخیص پزشک معالج به برخی از بیماران تجویز می‌شود.

محمدمهدی آخوندی رئیس پژوهشگاه ابن سینا هم در خصوص این دارو می‌گوید:« سالانه حدود 40 میلیون دلار صرف تهیه و واردات داروی هرسپتین می‌شود و بیمار مجبور است برای یک دوره درمانی حدود 100 میلیون تومان هزینه کند.»

«هرسپتین» برای بیمارانی تجویز می‌شود که تست‌های آزمایشی آن‌ها تومور پستانی را با مقادیر زیادی از نوعی پروتئین خاص ( که باعث رشد تومور می‌شود) نشان می‌دهد.

این دارو برای بیمارانی کاربرد دارد که سرطان پستان مهاجم‌تری دارند و یکی از درمان‌های موثری است که برای بعضی از بیماران که سرطان پستان آن‌ها عود کرده؛ یا آن‌هایی که بدنشان به شیمی درمانی مقاوم شده است، تجویز می‌شود.

برعكس داروهای شيمی‌درمانی كه همه سلول‌های در حال تكثير را بدون انتخاب می‌كشد و بسياری از سلول‌های طبيعی بدن (مثل سلول‌های جنسی،‌ سلول‌های خونی، ريشه‌های مو و غيره) را هم نابود می‌كند، اين دارو به سلول‌های طبيعی بدن آسيب وارد نكرده و به طور مستقيم تنها سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهد. هر چند در بسیاری از موارد استفاده از «هرسپتین» باید همزمان با درمان‌های دیگر از جمله شیمی درمانی مورد استفاده قرار گیرد.

شادی هم یکی دیگر از دوستانم بود که به سرطان پستان مبتلا شد، سه سال پیش از آن نیز مادرش به سرطان پستان مبتلا و درمان شده بود. اما خواهر شادی که بار بیماری مادر و خواهرش را به دوش کشید، می‌گوید:« ما خانه پدری را برای درمان مادر فروختیم تقریبا حدود 50 میلیون تومان هزینه درمان مادرم شد، از جراحی برداشتن پستان تا مراحل شیمی درمانی و ...، خب مجبور بودیم با مقداری از پول خانه پدری هم خانه‌ای رهن کنیم، شیدا و من هر دو شاغل بودیم، اوضاع خیلی هم بد نبود تا اینکه شادی هم توده‌ای را در سینه‌اش حس کرد. آزمایش‌ها شروع شد و انگار دنیا روی سر ما خراب شد.»

«اصلا نگران زنده ماندن شادی نبودیم تجربه بیماری مادر به ما ثابت کرده بود که این بیماری قابل درمان است. اما نگرانی اصلی از تامین هزینه‌های درمان بود. متاسفانه سرطان شادی پیشرفته‌تر بود و درمانش پر هزینه‌تر، به آن بیافزایید تورم شدیدی را که در این چند سال به همه مردم تحمیل شده است، از همه بدتر جیب ما بود که خالی‌تر از قبل شده بود. از ارثیه پدری جز یک خانه اجاره‌ای چیزی باقی نمانده بود.»

«تقریبا بیشتر هزینه‌های درمان شادی با کمک از وام و قرض و برخی از دوستان و آشنایان خیر پرداخت شد و من ماندم و باری از اقساط و بدهی‌های که باید تنهای پرداخت می‌کردم، که هنوز هم با گذشت یک سال پرداخت نشده است تقریبا هزینه درمانی شادی دو برابر هزینه درمان مادر بود و دقیقا مصادف شد با دوره بحران دارویی سال گذشته، من تنها توان خرید داروی شیمی درمانی ایرانی را داشتم اما پزشک متخصص خون، حاضر به تزریق آن دارو به شادی نبود. حالا با خودم فکر می‌کنم با توجه به اینکه عامل ژنتیک در ابتلا به سرطان سینه بسیار موثر شناخته شده بهتر است اصلا تن به معاینه سینه‌ام ندهم، خب فرض کن من هم توده‌ای در سینه‌ام پیدا کردم، دقیقا هزینه درمان را باید از کجا تامین کنم؟»

ترک درمان، هشداری‌ است که دکتر اصغر الهی پزشک معالج شادی هم آن را مطرح می‌کند: «اگر در وزرات بهداشت و درمان فکر اساسی برای هزینه‌های درمانی مبتلایان به سرطان پستان و سایر انواع سرطان نکنند قطعا باید شاهد از دست رفتن بیماران بسیاری باشیم. این روزها تعداد بیمارانی که مجبور به ترک درمان می‌شوند رو به افزایش است. اصلا منطقی نیست که علم امروز بگوید کسی نباید از سرطان پستان فوت کند اما هزینه‌های درمانی کشور ما آنقدر بالا باشد که بیماران داوطلبانه دست از درمان بکشند. سایر بیمارانی که ترک درمان نمی‌کنند هم توان خرید داروهای خارجی را ندارند و داروهای ایرانی به نسبت آنها کیفیت بسیار نازل‌تری دارد و من حداقل در مورد بیماران جوان حاضر به استفاده آن داروها نیستم.»