محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران و کاترین اشتون، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا مثل همیشه به جای دست دادن، با تکان دادن سر به هم سلام کردند و دور تازه مذاکرات هسته ای ایران را روز سه شنبه در ژنو آغاز کردند. اما وقتی جلوی سالن اصلی مقر سازمان ملل، مقابل دوربین ها ایستادند، یک چیز توجه خبرنگارها را به خود جلب کرد؛ چرا نقش برجسته روی دیوار که با الهام از اثر«خلقت آدم» میکل آنژ خلق شده، با یک پارچه بزرگ سفید پوشانده شده است؟
روزنامه سوییسی «تریبون ژنو» مدعی شده که مقامات سازمان ملل این اثر هنری را پوشانده اند تا به نمایندگان جمهوری اسلامی ایران اهانت نشود. مقامات سازمان ملل از اظهارنظر در این مورد خودداری کردهاند.
به هر حال، این اولین بار نیست که غرب برای این که دیپلمات های ایرانی «معذب» نشوند، از خود انعطاف نشان می دهد. کاترین اشتون، که گفت وگوها را به نمایندگی از شش قدرت برتر جهان پیش میبرد، سال گذشته در مذاکرات هستهای در ترکیه تصمیم گرفت پوشیدهتر لباس بپوشد؛ به ویژه که دیده بود روزنامههای اصولگرای ایران، یقه لباس قبلی او را با فوتوشاپ بالا آوردهاند تا آن را با ارزش های اسلامی هماهنگ کنند.
مد مذاکرات هستهای
کاترین اشتون یک کت سیاه پوشید و حتی یک شال هم دور گردنش انداخت؛ تلاشی که از چشم ایران پنهان نماند. تلویزیون دولتی آن را «تلاشی برای احترام» به ایران نامید و سایت تابناک از لباس خانم اشتون به عنوان «قدمی مثبت» نام برد که نشان میدهد شان و جایگاه ایران برای او و غرب مهم است.
این مسایل پیش پاافتاده شاید حاشیه مذاکرات هستهای به نظر برسد، اما نگاهی به گذشته نشان میدهد «دیپلماسی کمد لباس خانم اشتون» بیاهمیت نیست. حکومت ایران بارها نشان داده که احترام به ارزشهای اسلامی برایش اهمیت ویژهای دارد.
اما از سوی دیگر، منتقدان جمهوری اسلامی ایران میگویند حساسیت ایران به مسایل مذهبی در مذاکرات سیاسی، فقط یک بهانه گیری است و ایران هر وقت در مذاکرات گیر میافتد یا وقتی نمیخواهد در دیداری سیاسی حاضر شود، به این مسایل متوسل میشود.
ماه پیش با وجود انتظار همگان، حسن روحانی رییس جمهوری ایران و باراک اوباما، رییس جمهوری آمریکا در مراسم ناهار سازمان ملل با هم دیدار نکردند. عدهای از ایرانیها تقصیر را به گردن شرابهایی انداختند که روی میزها بود. اما مقامات آمریکایی گفتند دلیل لغو اولین دیدار روسای جمهوری ایران و آمریکا بعد از انقلاب اسلامی، در اصل این بوده که ایران این رویارویی را در شرایط کنونی «بیش از حد پیچیده» میدانسته است.
بی شراب، شام بی شام
در سالهای اخیر، هم حساسیت ایران به ارزشهای اسلامی در دیدارهای سیاسی تغییر کرده و هم انعطاف رهبران جهان در برابر درخواستهای ایران. این تغییرات جزیی درباره یقه پیراهن و شراب، سنجه خوبی برای اندازهگیری آمادگی دو طرف برای بهبود روابط و آغاز گفتوگوها است.
در فروردین 1378 محمد خاتمی، رییس جمهوری وقت ایران اعلام کرد به خاطر سرو شراب در ضیافت شام دولت فرانسه، مسافرتش را به این کشور لغو میکند. آقای خاتمی در آن سالها در تلاش بود که رابطه ایران را با غرب به حالت عادی در آورد و از کشورهای مهم اروپایی بخواهد سفارتخانه های خود را در تهران بازگشایی کنند، اما معلوم بود که هنوز غرب برای بهبود روابط با ایران آماده نیست.
در آبان همان سال، فرانسه از خود انعطاف نشان داد؛ رییس جمهوری ایران را دوباره دعوت کرد و مساله را با تغییر سطح پذیرایی از شام «دولتی» به شام «رسمی» حل کرد. در پروتکل شام رسمی فرانسه، لازم نیست شراب سرو شود. این اقدام دولت فرانسه نشانه محکمی برای حمایت اروپا از سیاست های اصلاح طلبانه محمد خاتمی به شمار رفت.
در آبان 1381 هم اولین سفر رییس جمهوری از ایران به اسپانیا نزیک بود به کلی لغو شود،وقتی محمد خاتمی اعلام کرد در مراسم شامی که در آن شراب سرو شود، نمینشیند.
از سوی دیگر، وزارت امور خارجه اسپانیا میگفت نمیتواند به سنت شراب نوشی در مهمانیهای رسمی بیاحترامی کند و مراسم شامی با پادشاه ترتیب دهد که در آن شراب سرو نشود.
در آخر اما دولت اسپانیا به نشانه احترام به رییس جمهور ایران، دعوت خود را از محمد خاتمی پس نگرفت و تنها مراسم شام با پادشاه را از برنامه حذف کرد. ایران هم در مقابل گفت با ورود زنان بدون حجاب در مراسم مخالفتی ندارد.
سر بریدن با پنبه؟
اما همه ازعقب نشینیهای مقامات غربی در برابر ایران راضی نیستند. با آغاز دور تازه مذاکرات هستهای ایران و گروه پنج به علاوه یک، بعضی از منتقدان نگرانند که پوشاندن آثار هنری در مقر سازمان ملل در ژنو، نشانه نرم شدن غرب در برابر ایران و امتیاز دادن به تهران در برنامه هسته ایش باشد.
آنها میگویند ایران نه تنها در برنامه هستهای خود گامی به عقب برنداشته، بلکه غرب را درخانه خودش مجبور به عقب نشینی کرده است.
سازمان غیردولتی و مستقل «دیدبان سازمان ملل» سه شنبه از بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل و دولت سوییس خواست دستور دهند پارچه نصب شده روی «این اثر هنری در مهمترین ساختمان سازمان ملل» برداشته شود و اعلام کرد پوشاندن این اثر هنری، «تسلیم در برابر رژیم بنیادگرای ایران است... که به زنان ظلم میکند، همجنسگرایان را اعدام میکند و بهاییان را به زندان میاندازد.»
اما برخی دیگرمیگویند انعطاف دیپلماتیک غرب به معنای سازشکاری نیست. پردههایی نظیراین، تنها نصب نشدهاند که به مقامات ایرانی اهانت نشود، بلکه آنجا هستند که بهانهای به دست ایران ندهند که جلسه را ترک و یا گفتوگوها را از مسیراصلی خود منحرف کند.
به هر حال، پارچه ضخیم روی نقش برجسته هنری مقرسازمان ملل نشان میدهد هر دو طرف فعلا برای گفتوگوها جدی هستند و میخواهند بدون حاشیه، زودتر به اصل ماجرا برسند.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر