رفتار یک ملت با حیوانات، معیار عظمت و پیشرفت اخلاقی‌ آن است

اوایل این ماه، مأموران قوه قضاییه و وزارت اطلاعات «علی‌ طبرزدی»، فعال حقوق حیوانات را شبانه در خانه اش بازداشت کردند و بدون هیچ اتهامی دو روز او را مورد بازجویی قرار دادند.

علی طبرزدی، فرزند «حشمت‌الله طبرزدی»، روزنامه نگار و فعال حقوق بشر زندانی، صفحه‌ای در فیس‌بوک به راه انداخته با عنوان «جنبش اعتراضی من و ۷۴ ضربه شلاق»، تا با تلاش نمایندگان اصول‌گرای مجلس برای محدود کردن نگه‌داری سگ‌های خانگی مقابله کند.

حدود یک ماه پیش، شماری از نمایندگان مجلس طرحی ارایه کردند که به موجب آن، گرداندن یا بازی کردن با حیواناتی مثل سگ جرم تلقی می‌شود و برای صاحبان آن ها مجازات شلاق در نظر گرفته شده است.

طبرزدی فراخوانی برای تجمع علیه نابودی سگ‌ها و گربه‌های خیابانی نیز داده و در صفحه فیس بوک خود نوشته بود: «قساوت با دیگر موجودات، انسان را به هیولا بدل می‌‌کند.»
مقامات حکومت ایران از بیش‌تر تجمع‌های عمومی‌ و مردمی احساس نگرانی می‌‌کنند.

 رویارویی فرهنگی

در سال 1321، «صادق هدایت»، نویسنده مشهور ایرانی در داستان «سگ ولگرد»، وضع اسفناک سگی‌ خانگی به نام «پات» را شرح می‌‌دهد که در حوالی ورامین گم شده و به دنبال غذا می‌‌گردد و سخت می‌‌خواهد تا خانواده‌ای را که از او نگه‌داری می‌‌کردند، پیدا کند. سگ هیچ مهر و وفایی از اهالی روستا نمی‌‌بیند؛ آن ها او را با سنگ و لگد می‌‌رانند. هدایت که به اسلام بدبین و مشکوک بود، قساوت و سنگ‌دلی روستاییان را به تعصبات مذهبی‌ مربوط می‌‌داند:«همه محض رضای خدا او را می‌‌زدند و به نظرشان خیلی طبیعی بود سگ نجسی را که مذهب نفرین کرده و هفتاد جان دارد، برای ثواب بچزانند.»

حقیقت این است که سنت اسلام هیچ مجوز یا بهانه ای برای قساوت علیه حیوانات به دست نمی‌‌دهد. در زندگی‌نامه حضرت محمد، روایت هایی می بینیم که حاکی از مهربانی او با حیوانات، از جمله سگ ها، است. با تمام این اوصاف، از نظر اسلام، سگ حیوانی نجس محسوب می شود؛ به این معنا که مسلمانان باید سگ‌ها را از محل عبادت، مثل خانه های خود دور بدارند. 

تعصباتی که هدایت از آن‌ها حرف می‌‌زند، هم‌چنان در حکومت ایران به قوت خود باقی‌ است؛ به گونه ای که مقامات حکومت مدام تأکید می‌‌کنند که علاقه ایرانی‌‌ها به سگ، تهدیدی برای اسلام و حکومت اسلامی است.

«احمد سالک»، نماینده مجلس ایران و از مدافعان طرح مبارزه با سگ گردانی، در گفت‌وگویی با «ایران‌وایر» تأکید می کند که سگ «نجس» است و کسی که چنین حیوانی دارد، نمی‌تواند عبادت‌هایش را انجام دهد:«چون وقتی موی سگ به لباسش باشد، لباس نجس است.»

از نظر او، انقلاب اسلامی سال 1357، انقلابی‌ فرهنگی‌ و دینی بود و برای احیای ارزش‌های دینی طراحی‌ شده بود:«داشتن سگ مال کسانی است که به این ارزش‌ها اعتقاد ندارند.»
رفتار مسوولان در ایران با سگ با قساوتی اسف بار همراه بوده است؛ برای نمونه، در یکی‌ از مراکز معدوم کردن سگ‌ها در تبریز، سگ‌های بیمار را به جای آن که با روش‌های مرسوم از میان ببرند، با تیر می‌‌کشتند. در مواردی نیز آن‌ها را از گرسنگی تلف و یا با سیم خاردار خفه و زنده به گورشان می‌‌کردند.

با این حال، گروه‌های مدنی حمایت از حیوانات هم بی‌کار ننشسته‌اند؛ «ژیلا پورایرانی»‌ در واکنش به وضعیت کشتار سگ‌ها در تبریز، «پناهگاه حیوانات پردیس» را افتتاح کرد و شورای اسلامی این شهر از مقامات و مسوولان شهر خواست برای سامان دادن به وضعیت حیوانات خیابانی و ولگرد، آن‌ها را به این مرکز منتقل کنند. پناهگاه های خصوصی دیگری نیز مانند این در شهرهای بزرگ دیگر، از جمله در تهران وجود دارد.

 انسان دیو انسان است

«مهاتما گاندی» جمله مشهوری دارد که می‌‌گوید: «رفتار یک ملت با حیوانات، معیار عظمت و پیشرفت اخلاقی‌ آن است.»

در سال 1876، «فئودور داستایفسکی» از خواست و اراده «انجمن روسیه برای حمایت از حیوانات» در جهت ارتقای جامعه روسیه از طریق شفقت با حیوانات سخن می‌‌گوید.داستایفسکی در نوشته خود از اعمال سنگ‌دلانه‌ای می‌‌گوید که خود به چشم خویش علیه حیوانات دیده است؛ «[اعمالی که] بی‌ تردید مردم و به ویژه کودکان را متوحش می‌‌کند و به تباهی می‌‌کشاند.»

او هم‌چنین نشان می‌‌دهد که چه‌گونه قساوت با حیوانات در ساحت بزرگ تری از بی‌ عدالتی گسترش می‌‌یابد. او خود دیده بود که یکی‌ از مسوولان حکومتی محکم به پس گردن درشکه چی‌ جوان می‌‌زند و او را تحقیر می‌‌کند. درشکه چی‌ هم اسب‌های خود را با ضربی شدید شلاق می‌‌زد.

به شهادت داستایفسکی، اسب‌ها بدون هیچ شکی‌ رنج می‌‌بردند و درد می‌‌کشیدند. او معتقد بود:«انجمن روسیه برای حمایت از حیوانات مشکل بتواند درشکه چی‌ِ بی‌ نوا را به دلیل قساوت با اسب‌های خود توبیخ کند، چراکه هر ضربه‌ای که بر حیوان فرود می‌‌آمد، نتیجه مستقیم ضربه هایی بود که بر آن مرد فرود می‌‌آمد.»

در سال ۲۰۱۴،  «پلیس فدرال امریکا» (اف بی‌ آی) این پیوند را به شکل دیگری نشان داد؛ براساس تحقیق این سازمان، انسان‌هایی‌ که هم‌نوع‌های خود را مورد آزار و اذیت قرار می‌‌دهند، اغلب کارشان را با شکنجه و کشتن حیوانات شروع می‌‌کنند.

این ارتباط آن قدر آشکار است که اف بی‌ آی‌ خشونت علیه حیوانات را جزو جرم های گروه «A» اعلام کرد و مأموران و ضابطان قانون را واداشت تا موارد خشونت علیه حیوانات را به این سازمان گزارش دهند. تحقیق اف بی آی نشان می‌‌دهد که بسیاری از قاتلان زنجیره‌‌ایِ سرشناس، خشونت را در ابتدا بر حیوانات اعمال می‌‌کردند. از جمله ای موارد می‌‌توان به «جففری دامر» (Jeffrey  Dahmer) اشاره کرد؛ متجاوز آدم خواری که پیش از آن که ۱۷ مرد و پسر بچه را به قتل برساند، سگ‌ها و گربه‌ها را می‌‌کشت و سر آن‌ها را بر چوب آویزان می‌‌کرد. همین‌طور «آلبرتو دسالوو» (Alberto DeSalvo)، قاتلی که پیش از کشتن ۱۳ زن، سگ‌ها و گربه‌ها را در محفظه‌هایی‌ چوبی می‌‌گذاشت و آن‌ها را با تیرکمان نشانه می‌‌گرفت.

بعضی‌ از رژیم‌هایی‌ که ایدئولوژی قتل را در ضمیر خود دارند، از شکنجه حیوانات به عنوان روشی‌ برای آموزش نیروهای خود استفاده کرده و از این راه، آن ها را آماده می‌‌کنند تا خشونت و قساوت را بر مردم اعمال کنند؛ برای نمونه، «خمر‌های سرخ» در کامبوج از نیروهای جدید خود می‌‌خواستند تا سگ‌ها و گربه‌ها را به سرنیزه بکشند تا از این راه خشونت در آن‌ها بیدار شود. یکی‌ از بازی‌های آن‌ها هم این بود که حیوانات را زنده درون آتش بیاندازند. 

به گفته یکی‌ از شاهدان، نیروهای خمر‌های سرخ به شکنجه اعتیاد داشتند. در فاصله سال‌های ۱۹۷۵ تا ۱۹۷۹، این ایدئولوژی موحش حدود ۱/۷ میلیون تن از شهروندان خود را از میا‌‌ن برد؛ یعنی‌ ۲۱ درصد از کل جمعیت کامبوج.

 انسان ها و حیوان ها

فقط سگ‌ها نیستند که از چشم محافظه کارانِ حکومت ایران نجس محسوب می‌‌شوند؛ چندی پیش «غلامحسین غیب‌پرور»، فرمانده سپاه فارس، اصلاح طلبان ایران را «نجس» خواند. با وجود تمرکز محافظه کاران ایران بر سگ، حقیقت انگار این است که آن‌ها از صاحبان سگ بیم دارند؛ کسانی‌ که خواهان اصلاح در وضع حکومت هستند. 

با این که نگاه و زبان خصم آلود نمایندگان محافظه کار مجلس نسبت به سگ‌ها سبب شده صاحبان این حیوانات، آن‌ها را در کنج خانه نگاه دارند ولی‌ در صورتی‌ که طرح ارایه شده به مجلس تصویب شود، این فقط سگ‌ها نخواهند بود که قربانی خواهند شد.اگر صاحبانِ سگ‌ها را شلاق بزنند، این نوع شکنجه در سراسر کشور عادی تر  و فراگیرتر از پیش می‌‌شود؛ و قوه قضاییه باید برای مجازات  صاحبانِ سگ‌، شکنجه‌های تازه‌ای پیدا و یا حتی تولید کند.

درست همان گونه که گذار از آزار حیوان‌ به انسان‌ می‌‌تواند کوتاه و سریع باشد، گذار از دفاع از حقوق حیوانات به حقوق بشر هم می‌‌تواند  کوتاه و سریع باشد. قاعدتاً مقامات ایران پیش از بازداشت طبرزدی، باید به این حقیقت پی‌ برده باشند. اگر مقامات اجازه برگزاری تظاهرات علیه کشتار حیوانات را می‌‌دادند (تجمعی که طبرزدی فراخوان آن را داده بود)، شاهدان و ناظران می‌‌گفتند در ایران، تظاهرات علیه کشتار حیوانات از تظاهرات علیه اعدام انسان‌ها آسان تر است؛ و این اظهارنظری است که به مذاق حکومت هیچ خوش نخواهد آمد.