مخاطبان قاسم سلیمانی در فلسطین

«قاسم سلیمانی»، فرمانده سپاه قدس ایران چند روز پیش برای اسراییل پیام فرستاد، از انتقام در هر لحظه ممکن گفت و مکرر فلسطینی ها را ستود؛ به ویژه گردان هاى «قسام»، گروهان های «قدس»، «ابوعلی مصطفى»، شهدای «الاقصى» و تيپ «ناصر صلاح الدين».

این پنج گروه چه نسبتی با ایران و چه جایگاهی در فلسطین دارند؟

 19 سال در تعقیب یک مرد

گردان هاى قسام، شاخه نظامى گروه مقاومت اسلامى يا حماس هستند. آن‌ها بزرگ ترین و مجهزترین گروه شبه نظامی فلسطینی در غزه به شمار می روند. فرماندهی این گردان ها با «محمد ضيف»، ملقب به «ابو خالد» است.

محمد ضيفِ 49 ساله، همراه با «عماد عقل»، «يحيى عياش» و «ابو بلال الغول» از بنيان‌گذاران گردان هاى قسام هستند.

او از میانه دهه ١٩٩٠ و در پى كشته شدن اين سه تن، فرماندهى شاخه نظامى حماس را برعهده گرفت و حدود ١٩ سال است كه اسراییل در تعقیب او است.

روزنامه «الشرق الاوسط»، چاپ لندن در گزارشى در مورد او نوشته است: «فرمانده گردان هاى قسام، فردى مرموز است كه فلسطينى ها او را "وزير دفاع" و اسرایيلى ها او را "سر افعى" می نامند.»

محمد ضیف، متولد «خان يونس» و ساكن محله «شجاعیه» در غزه است؛ همان محله ای که در حمله های اخیر اسراییل، تقریبا با خاک یکسان شده است.

به نوشته الشرق الاوسط، اسرایيلى ها بر اين باورند که ضيف در حمله موشكى سال ٢٠٠٦ اسراييل به منزل او، قطع نخاع و ويلچرى شده و يکى از چشمان خود را هم از دست داده است.

ضيف در سال هاى گذشته فقط دو بار در مقابل دوربين ها ظاهر شده است؛ در فضايى تاريك و در زاویه ای که تنها نيمى از چهره اش معلوم بود.

او به تازگی در پیامی ویدیویی که چهره اش در آن نشان داده نمی شد، بار دیگر اسراییل را به انتقام و حمله های بیش‌تر تهدید کرد.

در حال حاضر محمد ضیف تصمیم می گیرد شبه نظامیان عضو گردان های قسام، کجا، چه گونه و تا کی با ارتش اسراییل بجنگند.

روابط گردان های قسام همیشه با ایران تنگاتنگ بوده است، حتی هنگامی که روابط سیاسی «حماس» با ایران بر سر بحران سوریه دچار تنش شد.

حماس كه سال ١٩٨٧ به‌ وسيله «شيخ احمد ياسين» در غزه پايه گذارى شد و از سوی یک دفتر سیاسی به رهبری «خالد مشعل» هدایت می شود، از ابتدا روابط خوبى با جمهورى اسلامى داشته است.

پس از تحولات سوريه و زمانى كه حماس در صف مخالفان «بشار اسد»، رييس جمهورى سوريه ظاهر شد، روابط دو طرف به سردى گرایید. اما در همان زمان نيز عده اى معتقد بودند اشتراکات راهبردی، از جمله اشتراك نظر جمهورى اسلامى با حماس در مقابله با اسراييل مانع از قطع كامل اين اتحاد استراتژيك خواهد شد و جنگ اخیر غزه نیز آن را ثابت کرد.
در واقع، اگرچه اين روزها از تركيه و قطر به عنوان حاميان حماس ياد مى شود و دفتر خالد مشعل در قطر مستقر است اما حمايت هاى اين دو كشور شامل حمايت هاى نظامى و تسليحاتى نمى شود و کماکان در این زمینه، ایران حامی شماره یک حماس است .

نزدیک ترین یاران ایران

گردان های قدس، شاخه نظامی «جنبش جهاد اسلامى» به رهبری «رمضان عبد الله شلح» هستند. برخلاف حماس که بزرگ ترین گروه حاضر در غزه است، جهاد اسلامی و گردان های قدس نزدیک‌ترین گروه به ایران در غزه به شمار می‌روند.

حرف شنوی جهاد اسلامی از ایران بیش‌تر از حماس است و برخلاف حماس، این گروه در بحران سوریه تلاش نکرد تا به طور مستقیم علیه بشار اسد و موضع ایران در سوریه جبهه بگیرد.

جهاد اسلامی  انشعابى از «جنبش اخوان المسلمين» مصر است كه اواخر دهه ٧٠ ميلادى توسط عده اى از اعضاى اخوان المسلمين نوار غزه که از اخوان منشعب شده بودند، تاسيس شد.

آن ها مانند حماس معتقد به مبارزه مسلحانه با اسراییل هستند. سابقه آن ها در روابط با ایران نیز قدرتمندتر از حماس است.

سال ۱۹۹۰ در حالی که حماس هنوز گروه تازه تاسیسی بود، «فتحی شقاقی» دبیر کل وقت جهاد اسلامی از چهره های شناخته شده خاورمیانه و از میهمانان ثابت مقامات ایرانى در تهران بود. او تحت تعقیب اسراییلی ها بود و سرانجام در سال ۱۹۹۵ در «مالت» ردیابی و ترور شد.  

ایران بی درنگ در تهران خيابانى را به نام فتحى شقاقى نام گذاری کرد تا تعهد خود به مبارزه مسلحانه با اسراییل را مورد تاکید قرار دهد.

در حال حاضر روابط بین ایران و جهاد اسلامی توسعه و تحکیم یافته است. این روابط، علاوه بر ارتباط مستقيم «رمضان عبدالله» با مسوولان سياسى و نظامى ايران، از سوى «زياد النخاله»، معاون دبير كل جهاد اسلامى اداره مى شود كه ايرانى ها در بهمن ماه سال گذشته يك هفته پس از آن كه امريكا وى را در فهرست تروريست هاى تحت تعقيب قرار داد، او را به تهران دعوت كردند.

«خالد البطش»، از رهبران جنبش جهاد اسلامى فلسطين نيز دو هفته پيش از كمك هاى جمهورى اسلامى به گروه هاى فلسطينى تشكر كرد و گفت: «ما ملتى تحت اشغال هستيم و حق داريم كه در جست وجوی منابع قدرت باشيم. منابع قدرت را نزد برخى از برادران يافتيم كه به ما كمك كردند و آشكارا مى گوييم كه پيشاپيش همه اين برادران، جمهورى اسلامی ايران قرار داشت.»

 چریک های فتح

تيپ ناصر صلاح دين، بنا به گفته «ابو مجاهد»، سخن‌گوى اين گردان، سومين گروه نظامى مهم فلسطينى در غزه محسوب می شود. اعضای این گروه را اعضای جدا شده از فتح به ریاست «محمود عباس» تشکیل می دهند که به دليل مخالفت با توافق‌نامه اسلو (نخستین توافق‌نامه‌ رسمی مستقیمی که میان اسراییل و فلسطینیان در سال ١٩٩٣امضا شد)، از «جنبش فتح» جدا شدند و به اجرای عملیات نظامى پرداختند.

در واقع، آن ها چریک های فتح هستند که هم‌چنان به مبارزه مسلحانه با اسراییل معتقدند و برای این کار در غزه مستقر شده اند که تحت لوای دولت محلی حماس، به مکانی برای ادامه مبارزه مسلحانه با اسراییل تبدیل شده است.

در مقابل، کرانه باختری قرار دارد که تشکیلات خودگردان فلسطینی به ریاست «محمود عباس» بر آن جا حکومت می کند و مخالف مبارزه مسلحانه است و مذاکره و صلح با اسراییل را ترجیح می دهد.

تيپ ناصر صلاح الدين به دلیل ترور دو دبیر کل خود توسط اسراییل، دبیر کل و فرمانده علنی و رسمی معرفی نمی کند.

در خدمت و بر علیه فتح

گردان هاى شهدای الاقصی، شاخه نظامی جنبش فتح هستند. این گردان ها اگرچه به طور رسمی تابع این جنبش به شمار می روند و فتح مخالف مبارزه مسلحانه است ولی سه موضوع باعث ورود آن ها به جنگ اخیر غزه شده است: نخست آن که حمله اسراییل به غزه باعث شده تا تمامی گروه های فلسطینی خود را در مقام دفاع ببینند و دست به اسلحه ببرند. دوم این که فرماندهی گردان های شهدای الاقصی، تابع تمام و محض شاخه سیاسی فتح نیستند. سوم این که آن بخشی از گردان های الاقصی که در غزه هستند، بیش تر تمایل به نبرد با اسراییل دارند.

گردان های الاقصی از ده‌ها گروه مسلح در کرانه باختری و غزه تشکیل شده اند. در روزهاى اخير خبرهايى از پرتاب موشك و بمب گذارى هايى در اطراف سامانه های «گنبد آهنين» (سيستم دفاع موشكى اسراييل) از سوى گردان شهداى القصى منتشر شده است.

این گردان‌ها سال گذشته و در جريان درگيری هاى سوريه نیز با صدور بیانیه‌ای، بر روابط استراتژیک و پایدار خود با «حزب‌الله» لبنان و «سیدحسن نصرالله» تاکید کردند؛موضعی که خوشایند ایران بوده و هست .

 شاخه نظامی برای آزادی

گردان‌هاى «شهيد ابوعلى مصطفى»، شاخه نظامى «جبهه ملى آزاديبخش فلسطين» هستند. ابوعلى مصطفى، دبير كل سابق «جبهه خلق براى آزادى فلسطين» بود كه در ۲۷ اوت ۲۰۰۱ توسط نیروهای اسراییلی ترور شد.

پس از آن، جبهه خلق برای آزادی فلسطین شاخه نظامی‌ خود را گردان‌های ابوعلی مصطفی نام نهاد. اين گروه مسووليت تعدادى از حمله های موشكى به اسراييل را بر عهده گرفته است .

 پیام ها علنی می شوند

حمایت ایران از این پنج گروه و سایر معتقدان مبازره مسلحانه با اسراییل را می توان تلاش عملی برای اجرای راهبردهای تعیین شده از سوی آیت الله خامنه اى، رهبر جمهوری اسلامی ایران دانست.

سید علی خامنه ای در سال ۱۳۹۰ اعلام کرد ایران از حماس، حزب الله و هر گروهی که علیه اسراییل بنجنگد، حمایت کامل خواهد کرد و برخلاف گذشته، دیگر این حمایت ها را مخفی نخواهد کرد.

در جنگ اخیر غزه هم شخص آیت الله خامنه ای و هم سیاستمداران ارشد و فرماندهان سپاه پاسداران بر این حمایت علنی تاکید کردند.

در این میان، هيچ يك از مقام هاى جمهورى اسلامى فقط به حمایت از حماس اکتفا نکرده اند. به طور طبیعی، حمایت آن ها از گروه های فعال به گسترش ابعاد و دامنه جنگ و کمک به بروز یک وضعیت فرسایشی در منطقه منجر می شود و در همین حال، قدرت مانور و سطح بازی ایران را تقویت می کند.

در چنین وضعیتی، معمولا ایران گام دوم را بر می دارد. در این مورد خاص، کمک برای بازسازى شهر غزه می تواند فرصت ديگرى براى جمهورى اسلامى فراهم مى كند تا نفوذ خود در این منطقه را استحكام بخشد.

بازیگران فلسطینی نیز تا حدودی به ابعاد حرکتی ایران آگاه شده اند؛ آن ها ممکن است درباره پیام های علنی قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس ایران یا آیت الله خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی سکوت کنند ولی درباره پیام های خصوصی، حواس شان کاملا جمع است.