در سخنرانی روز عید فطر، «بولنت آرینچ»، معاون نخست وزیر ترکیه وقتی از اخلاق و جایگاه زنان سخن می‌گفت، دو چیز را نادیده گرفت: قدرت شبکه‌های اجتماعی و هم‌بستگی زنان ترک.
همین که او در حرف‌هایش اعلام کرد زنان نباید در ملاءعام بخندند، کمپینی در شبکه‌های مجازی ایجاد شد که از زنان می‌خواست تصاویر خود را در حال خنده در توییتر و شبکه‌های اجتماعی منتشر کنند.
میلیون‌ها نفر عکس‌های خود را در حال قهقهه زدن منتشر کردند چون نام این کمپین «کهکها» بود؛ یعنی همان قهقهه.
هش‌تگ این کمپین را می‌شود این گونه ترجمه کرد: «خنده برای مقاومت» یا «مقاومت زنانه». این هش‌تگ خیلی زود از هش‌تگ‌های پرهوادار توییتر شد و خیلی‌ها از کشورهای مختلف به آن پیوستند.
سایت «گوناز تی وی» گزارش داده که تاکنون بیش از 300 هزار تصویر از «خندیدن» توسط کاربران زن ترک در شبکه‌های اجتماعی، از توییتر تا فیس بوک و اینستاگرام منتشر شده است.
بولنت آرینچ، معاون نخست وزیر ترکیه در صحبت‌های خود بعد از توصیه زنان به نخندیدن، گفته بود: «عفت و پاکدامنی خیلی مهم است. این تنها یک حرف نیست بلکه باعث زیبایی و افتخار زنان ترکیه است. زن باید پرهیزگار باشد. باید تفاوت میان جمع‌های عمومی و خصوصی را بداند.»
او دختران نجیب را این گونه توصیف کرده بود: «آن دسته از دختران که با نگاه ما صورت‌شان سرخ می‌شد، سرشان را به پایین می‌انداختند و به سوی دیگری نگاه می‌کردند، کجا هستند؟»
البته فقط زن‌ها نبودند که از سوی معاون رییس جمهور ترکیه مورد انتقاد قرار گرفتند؛ نقد مصرف گرایی و استفاده بیش از حد زنان از تلفن همراه هم در سخنرانی آرینچ مطرح شده بود. او تلویزیون و رسانه‌ها را نیز به عنوان عامل تبدیل جوانان ترکیه به «معتادان جنسی» معرفی کرد.
همه این‌ها در کنار توصیه‌های اخلاقی دیگر مثل این که مردها باید به زنان خود متعهد باشند و حلال و حرام را رعایت کنند، برای آرینچ دردسر درست کرد و هزاران زن ترک را به «جنبش خنده» پیوند داد؛ جنبشی که خالی از جنبه‌های سیاسی نیست و توانسته سیاستمداران مخالف دولت «اردوغان» را هم به خود جلب کند
هر چند آرینچ پس از این اتفاقات به خبرنگاران گفت صحبت‌هایش تحریف شده است اما کم‌تر کسی این حرف‌های او را جدی گرفت. آرینچ گفت که سخنرانی یک ساعت و نیمه‌اش تحریف شده و فقط قسمت‌های خاصی از آن مورد توجه قرار گرفته است.
او گفت: «اگر به تمام سخنانم گوش کنند، متوجه حرف‌هایم خواهند شد. من فقط نگفتم که زنان نباید بخندند، این حرف عاقلانه‌ای نیست. سخنان من بیشتر در مورد اخلاق بود.»
«اکمل‌الدین احسان اوغلو»، رییس پیشین «سازمان همکاری اسلامی» که رقیب انتخاباتی «رجب طیب اردوغان»، نخست وزیر ترکیه هم هست، در توییتر خود نوشته است: «بیش از هر چیز دیگری، کشور ما به زنانی احتیاج دارد که لبخند بزنند و خنده دیگران را بشنوند.»
«ملدا آونور»، نماینده استانبول در مجلس ترکیه و عضو حزب مردم جمهوری‌خواه هم به این گفته‌ها واکنش نشان داده و در توییتر خود، از مردم خواسته هفته آینده در دفاع از حقوق زنان دست به راهپیمایی اعتراضی بزنند.
او که حزبش از احزاب اصلی مخالف دولت به شمار می‌رود، گفته است این که آرینچ «خندیدن» را غیراخلاقی دانسته، به معنای قرار دادن زنان در معرض نوع جدیدی از خشونت است.
«جنبش حقوق زنان» در ترکیه، عمری طولانی دارد. در دوره عثمانی و جنگ جهانی اول، این جنبش توانست برای حق راهیابی زنان به دانشگاه‌ها، حق کار در کارخانه‌ها و استخدام عمومی، محدودیت چندزنی در قانون خانواده و تشکیل کمپین برای همراهی با جنبش‌های جهانی حق رای زنان تلاش‌های موفقیت‌آمیزی انجام دهد.
پس از تشکیل جمهوری ترکیه نیز اصلاحات قانونی در حقوق مدنی انجام شد و حق رای زنان و شایستگی انتخاب شدن برای زنان به دست آمد.
موج جدید جنبش زنان ترکیه با نام «جنبش نوین زنان»، اکنون روی مسایلی مانند قانون‌های مربوط به زنان، خشونت خانگی، فقر، آموزش، کنترل جمعیت، اشتغال زنان و نمایندگی سیاسی زنان کار می‌کند.
با این حال، جامعه سنتی ترکیه هم‌چنان با نقض حقوق زنان در عرصه‌های مختلف روبه رو است. بر اساس گزارش سال ۲۰۰۹ دفتر نخست وزیری ترکیه درباره وضعیت زنان، بیش از ۴۰ درصد زنان این کشور هدف خشونت‌های خانگی قرار گرفته‌اند و بیش از ۱۲۰ تن از آغاز سال جاری میلادی توسط والدین یا سایر بستگان خود کشته شده‌اند.
تحلیلگران معتقدند که دولت ترکیه نیز در اعمال خشونت علیه زنان مقصر است و دولت کنونی به مسایل جنسیتی، نگاهی محافظه کارانه دارد. نمونه این محافظه کاری این که «وزارت امور زنان» که در سال 1991 ایجاد شده بود، در سال 2011 تغییر نام داد و کلمه «زنان» را حذف کرد و به وزارت خانواده و سیاست‌های اجتماعی تغییر نام داد.
همچنین دولت ترکیه متهم است که در حوزه‌های مختلف، هزینه‌های زیادی صرف می‌کند اما برای حمایت از زنان بی سرپرست تنها 120 پناهگاه با ظرفیت 3هزار و 110 نفر ایجاد کرده است.
ماجرای گفته‌های آرینچ هم نخستین مورد از اظهارنظرهای مقام‌های دولتی ترکیه یا تندروهای مذهبی نیست که خشم زنان را برانگیخته است. دخالت در زندگی خصوصی مردم و تجاوز به حریم بدن زنان، موضوعی است که هر از چندگاهی در جامعه ترکیه مطرح می‌شود اما جنبش زنان ترکیه هم در مقابل، واکنش‌های جدی نشان می‌دهد.
یک سال قبل، گفته‌های یک متفکر اسلام‌گرا در شبکه تلویزیون دولتی ترکیه (تی آر تی 1)، واکنش و خشم زنان را برانگیخت. «عمر طغرل اینانچر» در برنامه افطار این شبکه گفت زنان باردار پس از 7 ماهگی و برآمدگی شکم‌شان نباید در انظار عمومی ظاهر شوند و در دو ماه آخر بارداری حضور زن در انظار عمومی، نوعی بی ادبی و بی نزاکتی به جامعه تلقی می‌شود.
او پیشنهاد داده بود که زنان باردار در دو ماه آخر حاملگی اگر می‌خواهند هوا بخورند، شب‌ها سوار اتومبیل شوهرشان شوند و بیرون بروند. پس از پخش این صحبت‌ها، فعالان مدنی و زنان ترکیه این گفته‌ها را زن‌ستیزانه خواندند و در شهرهای مختلف، از جمله ازمیر، استانبول و آنکارا تظاهرات کردند.
تنها چند ماه پیش از این ماجرا بود که اردوغان، نخست وزیر ترکیه به زنان توصیه کرد بیشتر باردار شوند و فعالان زنان و فمنیست‌ها این مساله را دخالت دولت در حوزه شحصی زنان و تعیین تکلیف برای آن‌ها دانسته بودند
دو سال قبل، در ژوئن 2012، هزاران زن معترض علیه سخنان رحب طیب اردوغان درباره سقط جنین تظاهرات کردند. اردوغان در سخنان بی سابقه‌ای، سقط جنین و سزارین را قتل دانسته و از لایحه‌ای خبر داده بود که بر اساس آن، زمان سقط جنین از 10 هفته به 4 هفته کاهش می‌یافت.
با انتشار این خبر نیز زنان و مردان مدافع حقوق برابر و مدافعان حق کنترل زنان بر بدن خود، در شهرهای استانبول، آنکارا، ازمیر و...به خیابان ها ریختند و با شعارهایی مانند «سقط جنین حق ما است»، «بدن ما از آن ما است»، به این سخنان معترض شدند.
اما واکنش‌های زنان ترکیه در فضاهای مجازی تنها سیاستمداران را نشانه نمی‌گیرد. اردیبشهت ماه گذشته، زنان ترکیه پیشتاز راه‌اندازی کمپینی شدند که به رفتار مردان در وسایل نقلیه عمومی اعتراض می‌کرد. این کمپین که به نام «پاهایت را جمع کن» مشهور شد، از زنان می‌خواست که در اعتراض به شیوه نشستن مردان در اماکن عمومی که باعث آزار زنان می‌شود، عکس‌هایی از این صحنه‌ها منتشر کنند.
این کمپین هم به سرعت در فضای مجازی پرهوادار شد و بسیاری از زنان در سراسر دنیا به آن پیوستند. آن ها علاوه بر انتشار عکس‌های خود با محوریت این موضوع، درباره تجربه‌های خود از شیوه نشستن مردان در کنار زنان نوشتند.
با همه این ها، جامعه سنتی ترکیه هم‌چنان در برابر موارد مختلف نقض حقوق زنان ساکت است؛ هرچند فعالان جنبش زنان امیدوارند با استفاده از ظرفیت شبکه‌های مجازی، صدای خود را به گوش بخش‌های مختلف جامعه برسانند.
مصداقی از این تلاش، موفقیت آن‌ها در جلب همراهی مردان ترکیه برای شرکت در کمپین «خنده مقاومت» است. در چند روز اخیر، مردان ترک بسیاری عکس‌ها و توییت‌های خود را در همراهی با زنان منتشر کرده‌اند و یکی از آن ها نوشته است: «اگر زنان نخندند، ما هم نمی‌توانیم بخندیم.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر