گلناز همتی، شهروندخبرنگار
در چند روز گذشته بارها تصویر زنی خندان در صفحه اینستاگرام بسیاری از فعالان محیط زیست به اشتراک گذاشته شده، آنها از کوچ باورناپذیر زنی که زندگی خود را وقف حفظ فرهنگ عشایر و محیط زیست کرده بود، نوشتند. زنی با نامی عجیب «خدیجه کاترین رضوی». خدیجه کاترین رضوی که بود و برای محیط زیست ایران چه کرد؟
***
خدیجه کاترین رضوی که بود؟
«خدیجه کاترین رضوی»، فعال محیط زیست ایرانی در سن ۷۸ سالگی بر اثر سرطان درگذشت.
رضوی یکی از نامدارترین و قدیمیترین فعالان محیط زیست ایرانی بود که در سال ۱۳۵۸ به همراه همسرش، «محمدتقی فرور» موسسه توسعه پایدار «سنستا» را افتتاح کرده بودند.
مادرش فرانسوی و پدرش ایرانی بود و به همین خاطر نام فرانسویاش «کاترین» و نام ایرانیاش «خدیجه» بود، هرچند که در میان فعالان محیط زیست بیشتر به نام کاترین شناخته میشد.
در سال ۱۳۴۷ از دانشگاه «تهران» لیسانس زیستشناسی گرفته بود و مدرک آموزش و فیزیولوژی را از دانشگاه «د کائن» فرانسه دریافت کرده بود. به تحصیل رشته اقتصاد و مدیریت بازرگانی در مقطع فوق لیسانس در موسسه گسشن Gestion فرانسه پرداخت و در سال ۱۳۶۴ در رشته علوم اجتماعی و توسعه روستایی از دانشگاه سوربن فرانسه مدرک دکترا گرفت.
پیشینه عشایری خود و همسرش مهمترین انگیزه او برای کنکاش در زندگی و دانش بومی جوامع روستایی و عشایری بود و به همین علت تمرکز اصلی موسسه سنستا هم بر مطالعه ارتباط جوامع بومی با طبیعت و منابع طبیعی بود. فرور و رضوی معتقد بودند که راهِ توسعه پایدار ایران، همانی است که طی هزاران سال توسط جوامع بومی و از طریق تجربههای طولانی مدت این جوامع از زندگی و ارتباط به سرزمین به وجود آمده است. آنها معتقد بودند، مظاهر مدرنیته اگرچه جهشهایی ناگهانی در توسعه کشورها و جوامع ایجاد میکنند؛ اما تاثیرات عمیق آنها بر طبیعت و سرزمین، در فاصله کوتاهی نه تنها روند توسعه را متوقف میکند، بلکه داراییهای مهم سرزمین همچون آب و خاک و منابع طبیعی را نیز به نابودی میکشاند و حیات نسل حاضر و نسلهای آینده را با اختلال روبرو میکند.
درباره سنستا چه میدانیم؟
سنستا در خانه پدری کاترین رضوی در تهران شکل گرفت و در چهل سال گذشته، مرکزی برای تحقیق و پژوهش درباره عشایرِ کوچرو و جوامع بومی ایران بوده است. فعالیتهای رضوی و فرور به همراه همکارانشان نه فقط در ایران بلکه در جامعه جهانی نیز بازتاب داشته است. راهاندازی نخستین کنسرسیوم جهانی عشایر کوچرو (WAMIP) یکی از اقدامات رضوی و فرور بود. تلاشی در جهت حفظ فرهنگ بومی عشایر کوچرو در سراسر جهان.
آیا سنستا تنها فعالیت کاترین رضوی بود؟
با اینحال فعالیتهای رضوی به همینجا ختم نمیشد. حضور فعال و تاثیرگذار او در فعالیتهای محیط زیست و اعتراض به تصمیمهای آسیبرسان به طبیعت ایران از او چهرهای امین و تاثیرگذار در میان فعالان محیط زیست ساخته بود. فعالیتهای طولانیمدت او در زمینه مخالفت با واردات و کشت محصولات کشاورزی دستکاری شده ژنتیکی (تراریخته)، مدیریت سازهمحور آب در ایران، تغییر کاربری زمینها و مراتع طبیعی از جمله اقدامات او بود.
یکی از آخرین اقداماتش، عضویت و فعالیت اثربخش در ستاد مردمی نجات آشوراده (سمنا) بود. ستادی که توسط چند فعال محیط زیست و سازمانهای غیردولتی این حوزه و در پی تلاش دولت برای راهاندازی طرح گردشگری در جزیره آشوراده، تنها جزیره ایران در دریای خزر انجام گرفت. پس از آنکه در دولت اول «حسن روحانی»، بعد از سالها بار دیگر زمزمههایی از واگذاری جزیره آشوراده به یک شرکت تجاری برای راهاندازی طرح گردشگری ناسازگار با زیست بوم منطقه به گوش رسید، فعالان محیط زیست با شکل دادن سمنا به مخالفت با این اقدامات پرداختند. جزیره آشوراده، جزیی از پناهگاه حیاتوحش «میانکاله» است که یکی از مهمترین زیستگاههای پرندگان مهاجر در نیمه دوم سال است. سرمایهگذار این طرح با شعار «جزیره آشوراده، کیش دوم» سعی داشت با احداث سازههای سنگین، ساخت هتل و رستوران و مجموعه تفریحی ورزشی، این جزیره را تبدیل به یک مقصد گردشگری پُر جمعیت کند؛ اما سمنا با شکایت حقوقی و پیگیری قانونی توانست مانع از انجام این کار شود تا این زیستگاه منحصر به فرد حفظ شود.
رضوی در میان فعالان محیط زیست به فردی سختکوش مشهور بود که جمله مشهورش «حق نداریم خسته و ناامید شویم!» نخستین چیزی است که از او در ذهن فعالان محیط زیست شکل میبندد. او حتی پس از مرگ همسرش، «تقی فرور» در تیرماه سال ۱۳۹۷ با وجود بیماری سرطان فعالیتهای خود را ادامه داد و همواره به پشتیبانی از فعالان محیط زیست و فعالیتهایشان میپرداخت.
سرانجام در روز شنبه ۲۷ فروردین ۱۴۰۱ خبر درگذشت او موجی از اندوه را در میان فعالان محیط زیست به وجود آورد. روزنامه پیامما با انتشار عکس کاترین رضوی در صفحه اول خود، در گزارشی با تیتر «کوچ کاترین» به بررسی زندگی و فعالیتهای این فعال برجسته و تاثیرگذار محیط زیست پرداخت.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر