آیا در یک رسانه، سردبیر هرچه بگوید، روزنامه‌نگار باید اطاعت کند؟

موسی برزین خلیفه‌لو، وکیل و پژوهشگر حقوقی است که اکنون در ترکیه زندگی می‌کند. این وکیل به سوالات حقوقی از سوی جامعه روزنامه‌نگاران و شهروندان ایران پاسخ می‌دهد.

این سوالات در بخش‌های «قانون مطبوعات»، «بازداشت و دستگیری»، «تفتیش و بازرسی منزل»، «ضبط وسایل»، «تحقیقات در مرحله بازپرسی و دادسرا» و «محاکمه در دادگاه بدوی» تقسیم‌بندی شده است و پاسخ‌ها براساس قوانین جاری ایران نوشته شده است که در بسیاری از موارد ماموران بازداشت و مسئولان قضایی توجهی به اجرای آن ندارند. بااین حال شناخت و آگاهی شهروندان از قوانین حقوقی می‌تواند در شرایط حساس پشتوانه‌ای برای آنها باشد و ماموران و نهادهای بازداشت‌کننده را وادار به پاسخگویی کند.

پرسش یک خبرنگار نشریه محلی: در یک سایت نزدیک به حکومت، خبرنگار هستم. کارم هم بیشتر نوشتن مطالب اقتصادی است. بعضی وقت‌ها سردبیر ما از من و دیگر همکاران می‌خواهد که یک موضوع را به نحو غیرواقعی بنویسیم؛ مثلا چند وقت پیش یک گزارش نوشتم درباره بیمه بی‌کاری بعد از کرونا و این که به خیلی‌ها در شهرستان ما بیمه تعلق نگرفته است اما سردبیرم گفت نباید به این شکل بنویسم. از آنجا که رسانه‌ای محلی و نزدیک به حکومت است طبعا سیاستش هم تعریف از مسئولان محلی است؛ حتی به قیمت تحریف خبرها.

چند وقت پیش در مورد بیمه بی‌کاری کارگران گفته شد باید مطلبی با این مضمون بنویسم که اکثریت کارگران بیمه دریافت کرده‌اند و اقلیتی هم که دریافت نکرده، مشکلاتی در پرونده‌های کاریشان وجود دارد دارند. در صورتی که کاملا خلاف واقعیت بود. من اعتراض کردم اما گفتند شما هر چه ما می‌گوییم، باید بنویسید وگرنه اخراج می‌شوید.

 سوال من این است که آیا واقعا در یک رسانه، سردبیر هرچه بگوید، روزنامه‌نگار باید انجام دهد؟ دوم این‌که اگر من طبق گفته آنها عمل نکنم، آیا می‌توانند مرا اخراج کنند؟

پاسخ موسی برزین خلیفه‌لو، وکیل : مطابق «قانون مطبوعات»، رسالت مطبوعات، انعکاس واقعیات است. بنابراین، به طور کلی هیچ رسانه‌ای اصولا نمی‌تواند به طور عمدی اخبار کذب منتشر کند. از همین رو، خبرنگار وظیفه‌ای در قبال اطاعت از سردبیر یا مدیر مسوول در مورد انتشار اخبار کذب ندارد. در مورد اخراج عرض شود خبرنگاران رسانه‌های غیردولتی شامل «قانون کار» هستند و اخراج آن‌ها فقط زمانی امکان‌پذیر است که ضوابط قانون کار رعایت شود. دلیلی که شما فرمودید، به هیچ وجه نمی‌تواند عاملی برای اخراج باشد. اما اگر قرارداد کارتان موقت باشد، بعد از اتمام مدت قرارداد، کارفرما می‌تواند آن را تمدید نکند و به کار شما پایان دهد.