زهره خسروانى، شهروند خبرنگار
«مقبره لطفعلی خان زند یا انبار فرش!؟» این سوال، تیتر گزارشی بود که روز شنبه ۱۵ اسفند ماه در میان خبرهای سیاسی و اجتماعی یکی از خبرگزاریهای تهران به چشم میخورد.
مقبره «دلاور زند» که بیش از 200 سال در گوشهای پرت از بازار بزرگ تهران، دو سلسله قاجار و پهلوی و دو انقلاب مشروطه و اسلامی را پشت سرگذاشته است، امروز به انباری برای نگه داری فرش تبدیل شده است. کافی است در میان شلوغیهای روزهای آخر سال، از ورودی «سبزه میدان» یا «بازار کفاشها» به «سرای امیر» و گذری برسید که شما را به «امامزاده زید» می رساند. در این امامزاده، گور غریب آخرین پادشاه زندیه در گوشهای از حیاط آن، در ایوانی قرار گرفته و با یک در شیشهای محصور شده است. در بخش زیادی از این ایوان، فرشهای تا شده به سقف رسیده اند.
به گفته یکی از کاسبهای این گذر در بازار، ماجرا از آن جا شروع شد که سال گذشته بعد از واکنشهای متعددی که در رسانهها به وضعیت مقبره لطفعلیخان زند و امامزاده زید شد، مسوولان شهر تصمیم گرفتند سرو سامانی به وضعیت آن بدهند. بازسازی از خود امام زاده آغاز شد؛ امامزادهای که با آن که هیچ منبع تاریخی تایید نکرده است، خیلی از محلیها معتقدند متعلق به «زیدبن علی بن الحسین»، یعنی نوه امام حسین است که به خونخواهی جدش قیام کرد و مقبرهاش در سومین امامزاده بزرگ تهران قرار دارد.
براساس نوشته صندوق گور، این امام زاده در حدود سال ۹۰۰ هجری، یعنی پیش از ساخته شدن بازار، در زمان صفویان ساخته شده است. وضعیت بنای اصلی و محوطه حیاط امام زاده زید در چند سال گذشته باعث نگرانی بسیاری از کارشناسان میراث فرهنگی شده بود. براساس اخبار منتشر شده، بخشی از حریم این بنا توسط یک سرمایهدار خریداری شد و قرار بود به مجتمع تجاری تبدیل شود. هر چند که با دخالت برخی رسانهها، این اتفاق نیفتاد اما بخشی از حیاط امام زاده تبدیل به انبار و محل جمع آوری سنگهای ساختمانی شد. از آن جایی که اوقاف متولی امام زادهها است، نهادهایی مانند سازمان میراث فرهنگی نیز نمیتوانستند کاری برای حل این مشکلات بکنند. اما سرانجام با فشار بازاریان و مطبوعات، قرار شد سامان دهی امام زاده زید آغاز شود.
یکی از کسبه این راسته بازار می گوید:«قرار بود چند ماهه سامان دهی گور لطفعلیخان زند در امام زاده زید به پایان برسد اما نزدیک به یک سال است داخل امام زاده به پایان نرسیده و فضای خارج از آن، یعنی حیاط و گور لطفعلی خان زند هم چنان بیسر و سامان باقی مانده اند و انگار اتفاق خاصی نیفتاده است.»
اتفاق خاصی جز این که فرشهای داخل امام زاده را به کنار آرامگاه آورده اند و همان جا در کنار گور لطفعلی خان انبار کردهاند.
یکی از نکاتی که همسایگان امام زاده به آن اشاره میکنند، بازسازی سنگ گور است. یک نگاه کوتاه از پشت شیشه کثیف حایل آن، این نکته تلخ را تایید میکند که سنگی که چند سال پیش برای این گور گذاشته شده است، جز تصویر لطفعلی خان که در بالای آن قرار گرفته، در جایی که نامش نوشته شده، مخدوش شده است. اگر بخواهید بدانید که چه کسی در آن گور قرار دارد، باید به کتیبهای که در بالای سنگ هنوز باقی است، نگاه کنید. تنها نشانهای گور نیز تابلوی سبز رنگی است که بر بالای این ایوان نصب شده است.
براساس منابع تاریخی، لطفعلیخان زند بعد از آن که با دلاوری تمام در مقابل سپاه «آقا محمد خان» ایستادگی کرد، شکست خورد و در ارگ بم با خیانت کلانتر فارس، به دست خان قاجار افتاد. آقا محمدخان برای تاج گذاری احتیاج داشت تا زندیه را کاملا از بین ببرد. به همین دلیل، چشمان لطفعلیخان را کور کرد، او را به تهران آورد و در همین امام زاده زندانی کرد و سپس کشت و در گوری ناشناس به خاک سپرد. تا حدود 60 سال پیش کسی از محل دفن لطفعلیخان خبر نداشت. اما در این زمان بود که مشخص شد این گور ناشناس در امام زاده زید متعلق به او است.
اما شناسایی این گور باعث نشد تا آرامگاه این شاه غریب در تهران سامان پیدا کند و به این وضعیتی که امروز شاهد آن هستیم، رسیده است. براساس اخطارهایی که در اطراف امام زاده نوشته شده، عکس برداری از این محوطه ممنوع است و باید با هماهنگی باشد.
یکی از کسبه میگوید قرار بود گور لطفعلیخان مانند عمویش به شیراز منتقل شود اما این اتفاق نیفتاد. وضعیت گور هم این به گونه ای است که رسانهها مینویسند:«گور دلاور زند به انبار تبدیل شده و مانند بسیاری از آثار تاریخی، رو به تخریب است.»
اتفاقی که در تهران دارد عادی میشود.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر