فروش آنتن‌های صدا و سیما به بهانه آگهی

زهره خسروانی، شهروند خبرنگار

رییس سازمان صداوسیما جمهوری اسلامی می‌گوید که این رسانه خرجش از برجش بیش تر است و با وجود هزار میلیارد تومان کمک مالی که در ردیف بودجه جاری به رسانه‌ ملی اختصاص داده شده است، دوهزار میلیارد تومان کسری بودجه دارد.

البته «محمد سرافراز» می‌گوید بخشی از این کسری بودجه به دلیل بدهی‌هایی است که از دوره «عزت الله ضرغامی» در سازمان به جای مانده است.

این ادعا در حالی مطرح می‌شود که براساس آمار، صداوسیما تنها در این زمان سه هزار و 500 میلیارد تومان از بخش بازرگانی و پخش آگهی درآمد داشته است. با توجه به این که دولت میزان سهم سازمان را از آگهی بالا برده است، مدیران تلویزیون با مزایده گذاشتن تبلیغات، تلاش می‌کنند درآمد خود را از آگهی بالاتر ببرند.

موضوع کسری بودجه در صداوسیما ایران حرف‌ تازه‌ای نیست و ماجرایی است که قبل از آن که محمد سرافراز جای عزت‌الله ضرغامی را در رسانه حکومتی ایران بگیرد هم مطرح بود. نکته قابل توجه این است که این رسانه تا پیش از استقرار دولت یازدهم هیچ‌گاه لب به اعتراض نگشوده بود اما بعد از حضور حسن روحانی که در جبهه روبه‌روی مدیران اصول گرا و تندرو صداوسیما قرار گرفت، گلایه از کمبودها آغاز شد و این میراث به رییس بعدی، یعنی محمد سرافراز رسید که دفتر مدیریت و سیاست گذاری صداوسیما را به ستاد یکی از تندروترین گروه‌های سیاسی ایران، «جبهه پایداری» اختصاص داده است. در راس جبهه پایداری، دلواپسان و «سعید جلیلی»، رییس قبلی شورای عالی امنیت ملی و عضو ارشد مذاکره کننده دولت ایران بر سرمسایل هسته‌ای قرار دارند؛ جناحی که در یک سال و نیم گذشته تلاش‌های زیادی برای کم اهمیت جلوه دادن مذاکرات تا سنگ‌اندازی برای برهم زدن این توافق انجام داد و هم‎چنان به این رویه ادامه می‌دهد. این جانب‎داری تا حدی بود که پخش مستقیم صحبت‌های سعید جلیلی در کمسیون امنیت ملی بر ضد «برجام» و حذف پاسخ‌های «محمدجواد ظریف»، وزیر امور خارجه دولت روحانی به او، صدای هیات دولت را نیز در آورد. اگرچه مدیران صداوسیما دلیل این اعتراض را بی‌مهری دولت به آن‌ها ‌دانسته اند هم‌چنان که پرداخت نشدن حقوق کارمندان و بازنشستگان این سازمان، بالا نرفتن دستمزدها در دو سال گذشته، تعطیلی برخی شبکه‌های تلویزیونی، تصفیه حساب نکردن با برخی از برنامه‌سازان و راه نیافتادن برخی از شبکه‌های نیمه‌تمام  را ناشی از این بی مهری عنوان می کنند. اما این یک روی آن چیزی است که مجموعه به ظاهر ورشکسته صداوسیما از خود نشان می‌دهد.

از در آمد چند میلیاردی تا حقوق‌های 20 هزار تومانی

«در چند سال گذشته حقوق‌های نیروهای ثابت در رده برنامه سازی و اداری در صداوسیما بالا نرفته است و بسیاری از نیروهای قراردادی در شبکه‌های مختلف حذف شده‌اند و کارشان به کسانی سپرده شده است که درون سازمان هستند. اما این نیروهای ثابت نیز به ازای کار بیش تر، اضافه حقوق نمی‌گیرند.»

این را یکی از کارمندان رسمی صداوسیما می‌گوید که هنوز حقوق ماه دی را دریافت نکرده است و اضافه می کند این روندی است که در یکی دو سال اخیر موضوعی تکراری شده است.

او که در ماه یک میلیون تومان حقوق می‌گیرد، می‌گوید با حذف بخشی از نیروهای قراردادی و برنامه‌ای، کار کارمندان ثابت بیش تر شده است و از آن‌جایی که بسیاری از آن‌ها تخصصی در این برنامه‌سازی‌ها ندارند، کیفیت برنامه‌ها به شدت افت کرده است:«اما مدیران صداوسیما برایشان فقط پر کردن آنتن مهم است.»

نگرفتن حقوق و پایین بودن دستمزدها نسبت به کاری که از کارمندان انتظار دارند، نکته‌ای است که یکی دیگر از برنامه‌سازان رادیو هم به آن اشاره می‌کند:«ما به نسبت تلویزیونی‌ها در شرایط نامساعدتری هستیم.»

این کسر بودجه‌ای که مدیران صداوسیما از آن صحبت می‌کنند، دامن شبکه های تلویزیونی و رادیویی را هم گرفته است. در یک سال و چند ماهی که از حضور سرافراز گذشته است، تعدادی از شبکه‌های رادیویی مانند «شبکه کتاب» و «شبکه افق» در کنار تعدادی از برنامه‌های ثابت شبکه‌های مختلف تعطیل شده‌اند و شبکه‌هایی مانند «آی‌فیلم» و «نمایش» هم تنها به نمایش فیلم‌ها و سریال‌های سال‌های گذشته می پردازند.

ساخت تله‌فیلم‌ها نیز به دلیل ندادن هزینه ساخت آن‌ها، با افت چشم گیری رو به رو شده است. «شبکه تلویزیونی تهران» هم که قرار بود در آذرماه افتتاح شود، به دلیل کمبود بودجه به وقت دیگری موکول شده است.

اما این یک روی سکه است چون در همین صداوسیما ورشکسته، سریال 110 قسمتی و کم کیفیت «کیمیا» و سریال فرمایشی «معمای شاه» با هزینه‌های بالای 30 میلیارد تومان ساخته می‌شوند در حالی که حقوق 500 هزار تومانی نیروهای خدماتی یا سرویس‌های سازمان پرداخت نمی‌شود.

از سوی دیگر، تلویزیون در کنار هر برنامه خود باکس‌های مختلف تبلیغات دارد. این رسانه سال جاری به دلیل اختلاف نظر مدیران بازرگانی‌ خود با فدراسیون فوتبال بر سر تبلیغات کنار زمین های بازی، دو هفته از پخش بازی‌های لیگ فوتبال خودداری کرد. در حالی که تنها درآمد صداوسیما از برنامه «90» در هر شب بیش از 100 میلیون تومان از تبلیغات داخل برنامه تا باکس‌های آگهی‌ است که در کنار برنامه پخش می‌کند.

بخشی از تهیه‌کنندگان صداوسیما نیز که خود در بخش بازرگانی فعال هستند، با حضور مستقیم صاحبان برندهای تبلیغاتی‌ در فیلم‌ها، هزینه فیلم‌ها را در می آورند. نمونه‌بارز آن، مجموعه «پایتخت» بود که تصاویر یکی از برندها در همه سکانس‌های فیلم دیده می‌شد.

در کنار آنتن فروشی مستقیم، بعضی از برنامه‌ها با دریافت مستقیم از صاحبان سرمایه، کارآفرینان و حتی ناشران، به معرفی آن ها می‌پردازند. هزینه‌ها که به مدل‌های مختلف پرداخت می‌شوند، از دقیقه‌ای 100 هزار تومان به بالا است. اما به ظاهر، این اقدامات کافی نبوده است و مدیران این سازمان به این همه بسنده نکرده و آگهی‌های این رسانه را به مزایده گذاشته اند.

براساس آگهی رسمی که در روزنامه های «جام جم» و «همشهری» منتشر شده، قرار است پخش آگهی‌های صداوسیما به بخش خصوصی سپرده شود.

تابناک که در چند روز گذشته این موضوع را بررسی کرده است در گزارشی درباره درباره رقم واگذاری  براساس آگهی مزایده‌ای که در روزنامه جام جم منتشر شده است رقم آن را بین  ۲۶۰۰ میلیارد تومان تا ۳۹۰۰ میلیاردتومان در نوسان دانسته و افزوده است:« با وجود آن که چنین رقم‌هایی بسیار قابل توجه به نظر می‌رسند اما اگر با ۲۲ میلیون ثانیه امکان پخش آگهی تلویزیون و ۱۰ میلیون ثانیه امکان پخش آگهی رادیو همراه باشد و با محدودیت‌هایی نظیر پخش آگهی محصولات غیرایرانی همراه نشود، هم‎چنان برای گروهی که این مزایده را ببرند، سود بسیار کلانی قابل تصور خواهد بود.»

در بخش دیگری از این گزارش آمده است :«بر اساس آگهی رسمی این مزایده، همه زمان‌های پذیرش و پخش آگهی‌های بازرگانی شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی سراسری، شبکه آی فیلم، مراکز استان‌ها و محلی شامل آگهی مستقیم، زیرنویس، تقویم برنامه، آرم آگهی، حک آرم و گزارش آگهی برای مدت سه سال، از ابتدای سال ۹۵ تا آخر سال ۹۷، به صورت کامل و انحصاری به یک یا چند شرکت واگذار می‌شود. بر همین اساس، برنده این مزیده در مجموع سه سال، ۹۶ میلیون ثانیه فرصت تبلیغ در رادیو و تلویزیون ایران خواهد داشت.»

البته صدا و سیما در سال‌های گذشته نیز به روش دیگری به باکس‌های آگهی را به فروش می‌رساند و با تشکیل یک کنسرسیوم از شرکت‌های تبلیغاتی بزرگ که آگهی محصولات عمده را به دست دارند آگهی‌ها را تقسیم بندی می‌کرد. برخی از اعضای این کنسرسیوم جزو تهیه‌کنندگان شناخته شده تلویزیون بودند و آگهی‌ها را به داخل فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی نیز آورده بودند.