بابانوئل و کریسمس در کلیسای وانک اصفهان

ملودی خاچاطوریان، شهروند خبرنگار

احتمالا خیلی از مردم نمی دانند که کریسمس ارمنی های ایران با کریسمس اغلب دیگر مسیحیان جهان، تاریخ و روز متفاوتی دارد. بیش تر مسیحیان جهان و هم‏چنین برخی از مسیحیان ایران روز 25 دسامبر را به عنوان کریسمس جشن می گیرند. اما کریسمس ارمنی‌ها روز ششم ژانویه است؛ یعنی ششمین روز از سال جدید.

آن طور که «روبرت صافاریان» در وبلاگ خودش در این باره توضیح داده است: «بیش‌تر مسیحیان دنیا، از جمله کاتولیک‌ها، پروتستان‌ها و بخش بزرگی از ارتدوکس‌ها معتقدند که تاریخ تولد حضرت میسح 25 دسامبر است.

کلیسای ارمنی که کلیسای مستقلی است و به هیچ یک از فرقه‌های بالا تعلق ندارد، مانند تعدادی دیگر از فرقه‌های مسیحی، معتقد است تاریخ تولد ایشان ششم ژانویه است:«بنابراین، ما به جای این که کریسمس را پنج روز پیش از سال نو جشن بگیریم، پنج روز بعد از آن جشن می‌گیریم.»

در حقیقت، ششم ژانویه هر سال در کلیسای ارامنه جشن کریسمس و سال‎روز جشن تولد حضرت مسیح برگزار می‌شود که ۱۰ روز با مسیحیان پروتستان و کاتولیک تفاوت دارد.

امسال هم مانند همه سال های قبل، کلیسای «وانک» در محله «جلفا» اصفهان که یکی از اصلی ترین مناطق مسیحی نشین این شهر است، هم‌زمان با ششم ژانویه جشن کریسمس را در این کلیسا برگزار کرد. چند روز قبل در حیاط کلیسا چند کاج تزیین و دو مجسمه بابانوئل نصب شد و یک بابانوئل زنده هم با کسانی که از کلیسا دیدن می کردند، عکس می گرفت و سال نو میلادی را تبریک می گفت.

در کوچه و خیابان های اطراف کلیسا هم می توان رد پای کریسمس را دید. بیش تر مغازه ها با درخت کاج و بابانوئل و دیگر تزیینات ویژه، به استقبال سال نو میلادی رفته اند.

اسقف «بابکن چاریان»، پیشوای مذهبی ارامنه اصفهان و جنوب ایران است. او همه ساله با همراهی دیگر اعضای کلیسا و هم چنین اهالی محل، مراسم مذهبی کریسمس را درون صحن اصلی کلیسا که از بیرون گنبد آن درست شبیه گنبد مساجد مسلمانان است، برگزار می کند.

محوطه داخلی کلیسای وانک سرشار از رنگ و نقاشی های چشم نواز است؛ نقاشی هایی که هر کدام داستان یکی از حواریون یا عیسی مسیح را روایت می کنند.

یکی از مسوولان این کلیسا درباره دلایل تفاوت روز کریسمس ارامنه و دیگر مسیحیان می گوید: «از نظر تاریخی، تمام کلیساهای جهان در ابتدا روز ششم ژانویه را به عنوان روز تولد و تعمید حضرت مسیح پذیرفته بودند اما به دلایل مختلف در قرن چهارم، کلیسای کاتولیک تصمیم به تغییر زمان ۱۰ روزه این عید و انتقال به ۲۵ ژانویه گرفت. اما کلیسای ارامنه و ارتدوکس هم چنان بر همان نظر ابتدایی باقی ماندند و در همان زمان قبلی، مراسم جشن تولد و تعمید مسیح را برگزار می‌کنند.»

طبق رسم و رسوم ارامنه، آماده شدن آن ها برای اول سال، یک ماه قبل از ژانویه آغاز می‌شود. در این روزها هر کس توانایی داشته باشد، داخل و بیرون منزل خود را با نمادی از این جشن تزیین می‌کند.

هم‏چنین در برخی اعیاد کلیسایی، رسم و رسوم خاصی در زمینه پختن غذاهای خاص با شیوه‌ها و رفتارهای متفاوت وجود دارد. اما تحویل سال جدید در میان مسیحیان در همه جا یکسان است و تمام مسیحیان این ایام را به شکل مشابه و با شادی آغاز می‌کنند.

در مراسم مذهبی تحویل سال جدید هم ابتدا مراسم کوتاه شکرگذاری، نیم ساعت پس از تحویل سال در نیمه شب اولین روز ژانویه در کلیسا برگزار می شود. اسقف اعظم دعاهای مربوط به آغاز سال نو میلادی را می‌خواند و مسیحیان دراین روز برای جهان آرزوی صلح و آرامش می‌کنند. پس از آن، در روز نخست سال (اول ژانویه) در کلیسا مراسم عشای ربانی برگزار می شود. سپس نوبت روز کریسمس می رسد که در بعدازظهر روز پنجم و صبح روز ششم  ژانویه، مراسم تولد و تعمید حضرت مسیح را در کلیسا برگزار می‌کنند. در روز ششم، علاوه بر مراسم عشای ربانی، مراسم تبرک آب توسط «روغن مقدس» برگزار می‌شود که نمادی از تعمید حضرت مسیح در رود اردن توسط «یحیی تعمید دهنده» است.

ارامنه هم مانند بقیه ایرانیان، هم‎زمان با سال نو، سنت دید و بازدیدهای عید دارند؛ دوستان و آشنایان به دیدار هم رفته، هدایایی رد و بدل می‌کنند و در فضایی شاد، سال نو را تبریک می گویند.

امسال و هم زمان با ششم ژانویه، شهردار شهر اصفهان به محل کلیسای وانک آمد و به صورت رسمی این جشن را به اسقف بابکن چاریان، پیشوای مذهبی ارامنه اصفهان تبریک گفت.