همچنان پاریس مرکز توجه است. وقتی رهبران ۱۴۷ کشور جهان در جایی جمع شوند بیشک آن نقطه از زمین میشود کانون خبر. رسانهها از سراسر گیتی میآیند برای گزارش لحظه به لحظه اخبار و سخنان و دیدارها.
حضور باراک اوباما، بیش از همه در کانون توجه محیطزیستیهاست. نه به این خاطر که او رییس جمهور مهمترین اقتصاد جهان است و نه به این دلیل که کشور او را یکی از مهمترین ابرقدرتهای کره خاک میشناسند. طرفداران محیطزیست در انتظارند که آمریکا به کنوانسیون تغییرات اقلیمی، چراغ سبز نشان بدهد و با آن همراه شود. گرچه نمایندگان این کشور پیمان جهانی تغییرات اقلیمی را در ۱۲ ژوئن ۱۹۹۲ را امضا کرده و مراجع ملی قانونگذاری آمریکا نیز آن را مورد تایید قرار دادهاند، اما تا امروز آمریکا برای کاهش گازهای گلخانهای گامی جدی برنداشته است. تنها سال گذشته دولت باراک اوباما اعلام کرد که شماری از نیروگاههای با سوخت زغال سنگ در این کشور جای خود را به تکنولوژی جدید میدهند. برای کشوری که بخش خصوصی قدرت بیپایان و لایزالی دارد، همین اقدام نیز قدمی بزرگ ارزیابی شد.
اوباما دیروز وارد پاریس شد و همراه رییسجمهور و شهردار پاریس به یاد قربانیان حوادث اخیر در این شهر، خارج سالن باتاکلان، گُلی سپید روی زمین نهاد. او با پوتین، همتای روس خود نیز درباره وقایع اخیر ترکیه گفتوگو کرده است. اما برای محیطزیستیها شاید سخنان امروز رییسجمهوری آمریکا اهمیت بیشتری داشت. او به عزم آمریکا برای مبارزه با تغییرات اقلیمی اشاره کرد و افزود: «هیچ کشوری بزرگ یا کوچک، فقیر یا غنی در برابر تغییرات اقلیمی مصون نیست.» اوباما گفت: «به عنوان رهبر بزرگترین اقتصاد جهان امروز شخصا به اینجا آمدم که بگویم نه تنها کشورم نقش خود را در تغییرات اقلیمی میشناسد بلکه با هر اقدامی در این ارتباط موافق است.»
سخنان پوتین، رییس جمهوری روسیه و شیجین پینگ همتای چینی او نیز امیدوار کننده بود. این وحدت نظر در کنفرانسهای قبلی و به خصوص شش سال پیش در کپنهاک کمتر به چشم میخورد.
زیرپوست اجلاس
در ارتباط با سخنان امیدبخش رهبران کشورهای اصلی تولیدکننده گازهای گلخانهای، خبرنگار محیطزیستی بیبیسی، مت مکگرث نوشته است: «آنچه این سو و آن سو میبینیم و میشنویم سخنان گرم و مثبتی است که رهبران جهان ابراز میکنند. روسای کشورها، یکی بعد از دیگری میآیند و یک حرف میزنند. میگویند مساله تنها در سایه همکاری حل شدنی است و کشور من البته بهترین است.»
به اعتقاد او هنوز اختلافهای چشمگیری وجود دارد و سران کشورها ممکن است به دستاوردی مشترک برسند و ممکن است نرسند!
یکی از مذاکرهکنندگان به مکگرث گفته است «کل ایده امسال این است که سران کشورها دور هم جمع شوند، حرف بزنند و خیلی خوشحال از همکاری بگویند بیآن که زیر میز بزنند و همه چیز را خراب کنند»، درست بر خلاف آنچه در کپنهاک در ۲۰۰۹ گذشت.
این مذاکرهکننده که نامی از او نیست به خبرنگار بیبیسی با جملاتی کنایهآمیز گفته است: «سران کشورها به درستی سرشت سیاست و دشواریهای کار سیاسی را میشناسند. آنها به اینجا میآیند که مانوری داده باشند.»
آیا سران جهان در پاریس در یک توافق نانوشته مشغول عوامفریبی و تظاهر هستند؟
راه دشوار پیشرو
راه و روش رسیدن به توافق هنوز سوالبرانگیز است. سالهاست که کشورهای موسوم به شمال (یا کشورهای توسعه یافته) از سوی کشورهای جنوب (یا در حال توسعه) متهم میشوند که رنج امروز زمین و ساکنانش، محصول فعالیتهای آنان از دوران صنعتی است. کشورهای در حال توسعه همچنین با بدبینی مساله تغییرات اقلیمی را دنبال میکنند و آن را ابزاری میدانند برای عقب نگه داشته شدن. اما این همه ماجرا نیست. کشورهای در حال توسعه میگویند، جهان صنعتی باید مخارج حذف سوختهای فسیلی را تامین کنند یا دست کم برای استفاده از انرژیهای نو، به کشورهای فقیر و در حال توسعه دست یاری برسانند. با این شک و بدبینی و ظن، آیا سران کشورها میتوانند به توافقی مشترک برسند یا ماجرا به کنفرانس آتی موکول میشود؟ هنوز دو هفته وقت باقی است تا نظر قطعی را در این مورد صادر کرد.
نکتههای اصلی و ارتباطی
سه موضوع در خلال گفتوگوها و رایزنیهای این کنفرانس اهمیت بسیاری خواهد داشت. محدودیتها نخستین نکته است. آنچه سازمان ملل بر آن تاکید دارد مقابله با افزایش دمای زمین است که نباید تا پایان این قرن بیش از ۲ درجه نسبت به دوران صنعتی افزایش یابد. با این حال بسیاری از کشورهای فقیر و جزایر کوچک حتی خواهان این هستند که میانگین دما از یک درجه و نیم بیشتر نشود. زیرا آنها بیشترین صدمه را از گرم شدن کره زمین خواهند دید و تمام یا بخش وسیعی از سرزمینشان به زیر آب میرود.
انصاف، موضوع دوم است. کشورهای در حال توسعه میگویند کشورهای صنعتی و پیشرفته باید کمتر از آنها گازهای گلخانهای تولید کنند به این دلیل که سالهای طولانی زمین را آلوده کردهاند. اما کشورهای غنی اصرار دارند که این مسئولیت به صورت مشترک به مورد اجرا گذاشته شود و تمام کشورها با هم در گرمتر نشدن زمین (بیش از دو درجه) کمک کنند (موضوعی که در سخنرانی اوباما نیز وجود داشت).
پول و منابع مالی سومین موضوع پراهمیت این اجلاس است. یکی از دشوارترین تصمیمات که از کنفرانس کپنهاک باب آن باز شده تعهد کشورهای ثروتمند است برای حمایت مالی از کشورهای فقیر. این تعهد مالی سالانه ۱۰۰ میلیارد دلار را در بر میگیرد و از سال ۲۰۲۰ قرار است که آغاز شود برای این که کشورهای در حال توسعه از تکنولوژی نوین بهره ببرند و زیرساخت های خود را برای کاهش تولید گازهای گلخانهای ارتقا دهند. این که چنین مبلغی از کجا تامین و چگونه توزیع شود، محل بحث و تبادل نظر بسیاری است.
خواهر مری و یارانش در پاریس
از ایران نیز نمایندگانی در اجلاس پاریس شرکت کردهاند. خانم معصومه ابتکار رییس سازمان محیطزیست راهی این نشست جهانی شده است. در بدو ورود، پیرو رسم دیپلماتیک، فرانسوا اولاند رییس جمهوری فرانسه به او خیر مقدم گفت. کسانی عکس او را در فضای مجازی دست به دست کردند و به غلط نوشتند دیدار خانم ابتکار و اولاند در حاشیه اجلاس!
فریبا لاهوتی رییس دفتر خانم ابتکار (یا مشاور و مدیر کل حوزه ریاست) نیز به پاریس رفته است. پس از وقایع اخیر در سازمان محیطزیست و اعتراض کارمندان آن، نام خانم لاهوتی رسانهای شد. او برای استخدام کارمندی دیپلمه اما با سابقه کاری به نسبت طولانی توصیهنامهای نوشته بود و نارضایتی جمعی از کارمندان این سازمان را رقم زد. دیگر شرکتکننده از تیم سازمان محیطزیست، مجید شفیعپور است. او پیشتر مدیر کل محیطزیست استان تهران بود و روابط نزدیکی با خودروسازان پایتخت داشت. شفیعپور، اینک رییس مرکز امور بینالملل و کنوانسیونها در تیم ابتکار است. خانم ابتکار در این مراسم حضوری کوتاه مدت خواهد داشت اما دار و دسته او در صحنه باقی میمانند.
خانم ابتکار در مصاحبه با بیبیسی انگلیسی حرفهای همیشگی را درباره وضعیت دریاچه ارومیه تکرار کرده و گفته اگر تحریمها برداشته شود، ایران تولید گازهای گلخانهای را به شدت کاهش خواهد داد. انگار تولید گازهای گلخانهای چاقویی زنگار بسته است که به مثابه تهدید از آن استفاده میشود. او نمیگوید که چرا ایران دهمین کشور تولیدکننده گازهای گلخانهای است اما در جهان صنعتی حرفی برای گفتن ندارد.
نخستین روز کنفرانس پاریس به سر آمده است اما هنوز ۱۱ روز دیگر باقی است برای این که خوشبین بود و امید داشت که جهان برای کاهش گازهای گلخانهای به توافقی واحد میرسد.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر