اندومتريوزيس؛ دردی که بستوه می‌آورد

يک پژوهش ميدانی که در ده کشور جهان صورت گرفته نشان می‌دهد زنانی که از عارضه اندومتريوزيس رنج می‌برند مجبورند کمتر از ساير

زنان در محل کار حاضر شوند، بازده کمتری دارند و در نتيجه در رقابت‌های شغلی درآمدشان برای خود و محلی که که برای آن کار می‌کنند کمتر از سايرين است. اين بازدهی کاری کمتر نسبت به کشور محل سکونت از هفته‌ای ۴ دلار برای زنان شاغل در نيجريه تا هفته‌ای ۴۵۶ دلار برای زنان ايتاليايی محاسبه شده است.

شش تا ۱۰ درصد زنان در سنين بين ۳۰ تا ۴۰ سالگی دچار اندومتريوزيس می‌شوند. عارضه‌ای دردناک در هر بار قاعدگی که در اثر رشد سلول‌های رحمی در خارج از رحم بوجود می‌آيد و بتدريج نظم قاعدگی را نيز بهم می‌زند. اين عارضه يکی از دلايل شايع برای ناباروری زنان محسوب می‌شود و نام آن برگرفته از نام بافت رحم يا اندومتر است.   

رشد سلول‌های رحمی منجر به تشکيل بافت‌هايی می‌شود که تخمدان‌ها، روده، مثانه و ناحيه لگن را می‌پوشانند و بتدريج ضخيم می‌شوند. قرار گرفتن اين بافت‌ها در جايی که امکان خروج خون دوران قاعدگی از آن‌ها وجود ندارد باعث می‌شود دردهای دوران قاعدگی در تمام اندام‌هايی که با بافت رحمی پوشانده شده‌اند نيز بصورت شديدتر احساس شود و در نتيجه تحمل اين دوره را برای زنان بسختی امکانپذير کند.

يکی از آثار پوشيده شدن تخمدان‌ها با بافت‌های رحمی توليد کيست در تخمدان‌هاست. به دنبال آن بافت‌های رحمی جابجا شده ملتهب می‌شوند و زخم‌های متعدد بوجود می‌آيند که در جريان بهبودی موقتی به هم می‌چسبند و

رحم و اندام‌های کناری را نيز به خود می‌چسبانند. به اين ترتيب کارآيی رحم برای باروری از دست می‌رود.

دردهای اندومتريوزيس تنها در دوران قاعدگی رخ نمی‌دهند بلکه بتدريج درد در زمان آميزش جنسی و ادرار کردن نيز احساس می‌شوند و به عوارض گوارشی نيز می‌انجامند.

يکی از مشکلات تشخيصی در مورد اندومتريوزيس اين است که بسياری از متخصصان پزشکی اين عارضه را مربوط به دوران ميانسالی زنان می‌دانند. در نتيجه برای دختران نوجوانی که به اين عارضه مبتلا می‌شوند داروهای تسکين دهنده موقتی تجويز می‌شود و درمان‌های پيشگيرانه که می‌توانند از ناباروری دختران جلوگيری کنند با تاخير انجام می‌شوند.

روش‌های متداول ديگر در مقابله با اين عارضه استفاده از هورمون‌درمانی يا توصيه به بارداری‌ست. در حالی که هر دو روش تنها به کاهش موقتی درد می‌انجامند و اندومتريوزيس را درمان نمی‌کنند.

از ميان دلايل مختلفی که برای بروز اندومتريوزيس از آن‌ها نام برده می‌شود زمينه ارثی بروز اين عارضه قابل توجه‌اند. سال

گزارش پژوهشگران دانشگاه استنفورد از شباهت وراثتی اندومتريوزيس با سرطان خبر داده بود.

بر اساس ميزان مشخصات اندومتريوزيس و شدت درگيری اندام‌های ديگر با بافت‌های رحمی اين عارضه را در چهار رده طبقه بندی می‌کنند که شامل مراحل خفيف، آرام، متعادل و مرحله وخيم است اما ميزان دردی که فرد مبتلا به اندومتريوزيس احساس می‌کند تابعی از مرحله‌ای که در آن قرار گرفته نيست. بعنوان مثال فرد مبتلا می‌تواند در مرحله خفيف باشد ولی درد شدید داشته باشد و يا در مرحله وخيم باشد اما دردی احساس نکند. به همين دليل معاينه زودهنگام می‌تواند در جلوگيری از گسترش عارضه و کاهش درد نقش مهمی بازی کند.   

از حدود دو دهه پيش از جراحی بعنوان کارآمدترين روش برای برطرف کردن بافت‌های رحمی پیشرونده و کاهش بموقع دردهای ناشی از اندومتريوزيس نام برده شده است. افزايش شدت درد در زنان مبتلا به اندومتريوزيس نه تنها در دوران قاعدگی آن‌ها را تحت فشارهای جسمی و روانی قرار می‌دهد بلکه لذت جنسی آميزش را نيز برای آن‌ها تبديل به تجربه‌ای دردناک می‌کند.  

اگرچه از نظر علمی نشانه‌های سلولی اندومتريوزيس با استفاده از ميکروسکوپ حدود دويست سال پيش کشف شد اما اين عارضه از حدود ۴ هزار سال پيش شناخته شده بوده است.

در کنار استفاده از داروهای گياهی و شيميايی يکی از شيوه‌های درمانی سنتی که قدمتی به اندازه همين دوره ۴ هزار ساله دارد بارداری بوده است. بعضی از گزارش‌های علمی که تاريخ درمان اندومتريوزيس را بررسی کرده‌اند به روش آويزان کردن زنان مبتلا از پا برای رفع عارضه نيز اشاره کرده‌اند.