دبهای به دست گرفته و در انتظار است. امروز شاید تانکر آب بیاید. تجسم وضعیت خانه و زندگی، هراس به جانش میاندازد. هم بچهها باید حمام کنند و هم لباسهایشان کثیف است. هیچ ظرف تمیزی در خانه نیست. اگر امروز هم تانکر نیاید، دیگر آب برای پختوپز هم نیست. چشمهها و چاهها خشکیدهاند. رودخانهها که از مدتها پیش بیآب ماندهاند. این وضعیت را اکنون ۷ میلیون روستایی در ایران تجربه میکنند؛ مصیبتی که به زودی گریبان شهرنشینان را خواهد گرفت.
چندی پیش معاون وزیر نیرو از آبرسانی به روستائیان با تانکر خبر داد. خبری که در هیاهوی توافق هستهای گم شد. رحیم میدانی به خبرگزاری مهر گفته بود در گذشته هیچ ردیف ملی اعتباری خاصی برای آبرسانی به روستاها وجود نداشت. حالا او از ارقامی نجومی میگوید برای آبرسانی به روستاییان: «پس از پیگیریها، ۲۰۰ میلیارد تومان ردیف ملی در سال گذشته، ۴۰۰ میلیارد تومان در سال جاری و همچنین ۵۰۰ میلیون دلار از صندوق توسعه ملی از سوی مجلس به تامین آب شرب روستایی اختصاص داده شده است.»
او گفته است وزارت نیرو امسال برنامههای متعددی را برای تامین آب شرب در قالب طرحهای اضطراری، میان مدت و بلندمدت در کل کشور از جمله استانهای کرمان، هرمزگان و بوشهر اجرا کرده که خرید چاههای کشاورزی در استان کرمان و افزودن آنها به تولید آب شرب بخشی از این طرحها است. با این حال به نظر نمیرسد برای عبور از بحران بیآبی، این برنامهها کافی باشد. هنوز روز واقعه برای شهرها فرا نرسیده است.
اگر پیش از این اعلام شده بود وضعیت ۸۰ درصد تالابهای ایران بحرانی است، این روزها خبر میرسد که سدهای کشور به میزان کافی آب ندارند. آخرین گزارش وضعیت ذخیره آب از کاهش شدید مخازن سدها نسبت به سال پیش خبر میدهد. هماکنون مجموع ظرفیت مخازن سدهای کشور ۴۸/۸ میلیارد مترمکعب است که این رقم فقط ۵۰ درصد مخازن سدهای کشور را شامل میشود. به عبارت سادهتر؛ ۵۰ درصد مخازن کشور آب ندارد. مدتهاست که اخبار ناخوشایندی از رودخانهها میرسد، پیوسته خبر خشک شدن زایندهرود منتشر میشود، کارون به نهر فاضلاب بدل شده، کرخه فقط ۳۰ درصد آب دارد و در دل کشکان، یکی از مهمترین رودهای لرستان، دیگری آبی جریان ندارد.
وضعیت آبهای زیرزمینی نیز به شدت وخیم است. براساس گزارش مرکز پژوهشهای مجلس ۶۳درصد آب شرب کشور از طریق آبهای زیرزمینی تأمین شده و آبهای سطحی سهم ۳۷ درصدی را به خود اختصاص میدهد که سهم آبهای زیرزمینی برای تأمین آب شرب روستایی بالغ بر۸۰ درصد است.
بر اساس گزارش اخیر مرکز پژوهشهای مجلس بخش اعظم افت شدید ذخایر آبی در ٢٠ سال گذشته رخ داده است، بهطوری که از ١١٠ میلیارد مترمکعب کسری آب حدود ٩۵ میلیارد مترمکعب کمبود ذخایر مربوط به دو دهه اخیر است. بر پایه این گزارش، شهرنشینی و تبدیل روستاها به شهر، کمبود آب را تشدید کرده است. این گزارش میافزاید: افت شدید ذخایر آبی باعث شده درحال حاضر آب شرب بیشتر از شش هزار روستای کشور از طریق تانکر تامین شود. وزیر نیرو در دولت هشتم چندین بار به طور جدی هشدار داده بود که بیآبی جدی است. پرویز فتاح، گفته بود که «صرف نظر از شرایط خشکسالی، در حال حاضر میزان برداشت و تغذیه سفره های آب زیرزمینی با ۶ میلیارد متر مکعب تراز منفی روبرو است.» پرویز فتاح در مراسم افتتاح پنجمین نمایشگاه صنعت آب و فاضلاب که آبانماه ۱۳۸۷ در تهران برگزار شده بود، از خطر جدی کمآبی گفت اما کمتر کسی صدایش را شنید. پس از آن حاشیههایی که احمدینژاد و تیم او پیوسته برای کشور ایجاد کردند باعث شد حرفهای وزیر نیروی سابق کمتر مورد توجه قرار گیرد.
بیآبی به شمال کشور نیز رسیده است. نگین فیروزهای کرانه خزر در کمال ناباوری روزگار دشواری را پیشرو خواهد داشت. در تصاویری که چندی پیش خبرگزاری مهر از شالیزارهای استان مازندران منتشر کرده میتوان عمق فاجعه را دید؛ شالیزارهایی که به عرصههایی شبیه بیابان بدل شدهاند. این صحنهها ممکن است با یک بارش برای مدت کوتاهی چهره عوض کنند. واقعیت کمآبی در ایران چهرهای متغیر نخواهد داشت.
یک مقام مسئول در وزارت نیرو اعلام کرده است که استان گلستان در جمع چهار استان دارای کمبود آب کشور قرار گرفته است. محمد هادی رحمتی به خبرگزاری مهر گفته است ۹۵ درصد آب شهرهای استان گلستان از سفرههای زیرزمینی و پنج درصد نیز از طریق چشمهها تامین میشود. او اما نگفته است که آبهای زیرزمینی گلستان تا چه زمانی قادر است پاسخگوی نیازهای شهرنشینان این استان باشد. حدود ۴۰ درصد منابع آب شیرین در ایران را زاگرس تامین میکند. با این حال استان لرستان که بخشی از این سلسله کوههایِ پیشتر انباشته از بلوط را اشغال کرده، به دلیل بیآبی حال خوشی ندارد. کاشت هندوانه و محصولات غیراستراتژیک دیگر مزید بر علت هم شده است.
سدهای شرق ایران نیز وضعیت اسفباری دارند. مدیرعامل شرکت آب منطقهای استان خراسان جنوبی گفته است حجم ورودی به به سدهای مهم این استان ۳۰ درصد کاهش یافته است. به گفته او سد حاجیآباد به کلی خشک شده و دو سد دیگر، کریت و شهید پارسا نیز در آستانه خشک شدن هستند.
در حالی که بخش عمده آبهای کشور در کشاورزی اتلاف میشود قوانین سختگیرانه برای آب شرب وضع خواهد شد. معاون درآمد و امور مشترکین شرکت آب و فاضلاب تهران گفته است که با تصویب شورای اقتصاد، تعرفههای جدید برای آب شرب اعمال و پس از آن با قیمت واقعی به مشترکان ارائه میشود. به گفته سید رسول باقری، با اجرای این طرح جدید، مشترکان پرمصرف که بیش از ۳۰ متر مکعب آب در ماه مصرف کنند، دو برابر قیمت تمام شده و مشترکانی که ۲۰ مترمکعب آب مصرف کنند قیمت تمام شده بهای آب را خواهند پرداخت.
عبور از بحران بیآبی نه با گران کردن آب شرب ممکن است و نه با صرفهجویی شهروندان. هر چند که آب شرب، کالایی گرانبهاست با این حال دولت به جای آن که سیستم انتقال آب را ترمیم و بازسازی کند، با فشار به شهروندان از وظیفه اصلی خود سر باز میزند. در عین حال، این دولت است که باید برای کشاورزی فکری اساسی بکند که آب را میبلعد بیآنکه بازدهی چشمگیر داشته باشد. محدود کردن کشاورزی، افزایش راندمان آبیاری و تغییر الگوی کشت از اقداماتی است که شهرنشینان از عهده انجام آن برنمیآیند. با وضعیت اقتصادی دولت و جایگاه آن در میان اقشار مختلف مردم به نظر نمیرسد که کابینه یازدهم هم بتواند ایران و ایرانیان را از بحران بیآبی به سلامتی عبور دهد. هیچ بعید نیست شهرنشینان نیز همچون آن هفت میلیون روستایی با دبههای خالی، صف بکشند و منتظر تانکرها باشند که شاید تانکرهای آب از راه برسند.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر