زنان ایرانی از نزدیک

گفت‌وگو با مانا نیستانی

محمد تنگستانی 

اولین دوره جشنواره بین المللی کارتون با عنوان«زنان ایرانی از نزدیک »با موضوع زنان در حوزه های اجتماعی با همکاری مدرسه عالی مطالعات علوم انسانی پاریس برگزار می‌شود. «مانا نیستانی» یکی از داوران و دست‌اندرکاران  این جشنواره است. مانا نیستانی ۴۲ سال پیش در تهران متولد شد. از یک دهه پیش تاکنون به یکی از مطرح‌ترین کارتون‌سازان ایرانی بدل شده است. اگر به مسائل سیاسی و اجتماعی علاقمند باشید، در رسانه‌های مختلف کارتون‌های مختلف مانا درباره موضوعات روز را دیده‌اید.  
شبکه  بین‌المللی مدافع حقوق کاریکاتوریست‌ها در سال ۲۰۱۰ نشان بین‌المللی شجاعت را به مانا نیستانی اهدا کرد. در چند سال گذشته هم در کشورهای آلمان، فرانسه، ایتالیا، اسپانیا و بریتانیا آثار او ترجمه و منتشر شده است.
به بهانه این جشنواره گفت‌و‌گویی با «مانا نیستانی» داشته‌ام، که در ادامه می‌خوانید.  

هدف شما و دیگر برگزار کنندگان این جایزه چه بود؟
ـ همه‌چیز از صفحه فیسبوکی «زنان ایرانی از نزدیک» شروع شد. این صفحه مدت‌زمانی‌است که به انتشار اخبار و مطالب مربوط به زنان مشغول است هر از گاهی چالش‌های اینترنتی هم راه می‌اندازد آخری‌اش «دماغ طبیعی من» بود که بازتاب نسبتا زیادی‌  در رسانه‌ها داشت. من دور و نزدیک با ادمین‌های صفحه در ارتباطم. آدم‌های بی‌ادعا، علاقمند و دلسوزی‌اند که بی‌چشمداشت مالی و روی حساسیت‌های اجتماعی خود صفحه را در اوقات فراقت اداره می‌کنند. اخیرا برای گسترش فعالیت‌های صفحه پیشنهاد دادم تا مسابقه‌کارتونی ترتیب بدهند و کارتونیست‌ها را ترغیب کنند تا درباره موضوعات مربوط به حقوق زنان کار بکشند. کارتون این قابلیت را دارد که توجه‌ها را بیشتر به مسائل و مشکلات جلب کند و رفع مسائل زنان نیاز به حرکت‌های فرهنگی مداوم و مستمر و متنوع از این دست دارد. ایده من یک مسابقه ساده اینترنتی بین اعضای صفحه بود. با پیگیری بچه‌های صفحه و جلب نظر مدرسه عالی مطالعات علوم انسانی پاریس EHESS  بعنوان حامی  این حرکت،‌ ابعادش گسترش پیدا کرد و تبدیل شد به مسابقه کارتون بین‌المللی. هرچند برپایی مسابقه کارتون حرکتی تازه برای دانشگاه کذایی محسوب می‌شود و برای سال اول بودجه چندانی به آن اختصاص نداده‌اند اما فضای نسبتا خوبی برای نمایش آثار در خود دانشگاه که در شهر پاریس واقع شده در نظر گرفته‌اند، نفرات برتر هم جوایز و یادگارهایی هرچند مختصر دریافت خواهند کرد. آثار برگزیده همچنین در صفحه فیسبوک «زنان ایرانی از نزدیک» به نمایش درخواهند آمد. امیدواریم درصورت استقبال کارتونیست‌ها و جدی‌تر شدن ماجرا سال‌های بعد این نمایشگاه را با بودجه و سروشکلی بهتر داشته باشیم.

برگزاری این گونه جشنواره‌ها در خارج از کشور چه تاثیری در رشد این هنر در ایران می‌تواند داشته باشد؟
ـ واقعیتش من خودم هیچوقت کارتونیست جشنواره‌ای نبوده‌ام و نقش فستیوال کارتون را ارتقای سطح کارتون یک کشور نمی‌دانم. کارتون بوجود‌ آمد و راهش را از هنر نقاشی جدا کرد تا برای مخاطبان بیشتر و در رسانه‌های عمومی پربیننده کار شود اما برپایی جشنواره‌های کاریکاتور اگر هدفمند و بابرنامه‌ باشد می‌تواند نگاه‌ها را به سمت موضوعات مهم و حیاتی روز جلب کند و پرسپکتیوهای تازه‌ای نسبت به آن به نمایش بگذارد. بزرگترین مشکل زمانی است که جایزه‌بردن بشود تمام هدف و برای کارتونیست نگاه پشت جریان فرق‌ نکند، اهمیت ندهند که موضوع و هدف نمایشگاه کذایی مثلا دفاع از زنان است یا محدودکردنشان.  

داوری در جشنوراه‌های کارتون، یک سلیقه است یا بر اساس پارامتر‌هایی انجام می‌شود؟
ـ اما درباره داوری آثار هنری، معتقدم هر پارامتری را به عنوان ملاک و معیار قرار بدهیم بخش مهمی از قضیه سلیقه‌ داور است خصوصا کارتون که بر روی ایده و فکر می‌چرخد و گاهی برتری ایده می تواند فرم و تکنیک را هم تحت‌الشعاع قرار دهد. هیچ دو گروهی، داوری یکسان نخواهند داشت و همیشه داوری‌ها در هر مسابقه هنری محل بحث و جدل بوده‌است.

چرا موضوع «زنان» را انتخاب کردید؟
درباره علت برگزیدن این موضوع برای مسابقه از یکی از ادمین‌های صفحه نقل قول می‌کنم: «یکی از مسائل جدی امروزی زنان نه فقط در ایران که در بسیاری از نقاط جهان حضور ایشان در عرصه‌های عمومی است. حتی در کشورهای پیشرفته حضور اجتماعی زنان با موانع و مشکلاتی روبروست. در فرانسه حقوق دریافتی کارمندان زن از همکاران مردشان کمتر است و بسیاری تبعیض‌های پیدا و پنهان دیگر به‌چشم‌ می‌خورد. در ایران که هر روز شاهد اخبار تازه از پیشنهاد لوایح محدودکننده برای حضور اجتماعی زنان هستیم. از استادیوم‌های ورزشی گرفته تا محیط های کاری،  حضور زنان ایرانی در عرصه‌های عمومی با موانع و مقاومت‌های جدی روبروست که علاوه بر سیستم سیاسی ، بعضا ریشه‌های فرهنگی اجتماعی هم دارند. برای همین به این نتیجه رسیدیم که موضوع «حضور زنان در عرصه‌های عمومی» برای اولین دوره این مسابقه کارتون می‌تواند مناسب باشد.

شرایط شرکت در این جشنواره چگونه است؟
ـ شرکت کننده‌ها می‌توانند حداکثر دو اثر بفرستند و مهلت ارسال آثار تا ۱۵ سپتامبر سال ۲۰۱۵ است اطلاعات بیشتر از جمله آدرس ارسال آثار را هم می‌توانند به دوزبان انگلیسی و فرانسوی در این لینک بخوانند:

کلیک کنید لطفا

شرایط شرکت در اولین دوره جشنواره بین المللی کارتون:
شرکت برای تمام هنرمندان حرفه‌ای و آماتور از هر سن و گروه آزاد است.
آثار ارسالی باید اصل، چاپ نشده و به نمایش‌درنیامده باشند. 
درصورت استفاده از نرم افزار در طراحی باید اثر، امضای اصل هنرمند را به همراه داشته باشد. 
هر هنرمند باید نام، نام خانوادگی، تاریخ تولد و ملیت خود را همراه با آدرس پستی و ایمیل، پشت آثار ارسالی ضمیمه کند. 
هر هنرمند می‌تواند حداکثر دو اثر ارسال کند. اندازه آثار باید حداقل آ-چهار و حد اکثر آ-سه باشد.
آثار ارسالی پس فرستاده نخواهند شد. 
آخرین مهلت ارسال آثار: ۱۵ سپتامبر۲۰۱۵
آثار ارسالی توسط گروهی از هنرمندان کارتونیست و کارشناسان جامعه‌شناس بعنوان هیات داوری ارزیابی خواهند شد. 
نتایج در پاییز۲۰۱۵ اعلام شده ، به نفرات برتر جوایزی اعطا خواهد شد. 
جایزه اول: ۵۰۰ یورو و دیپلم افتخار 
جایزه دوم : دیپلم افتخار و اصل اثر امضا شده یکی از اعضای هیات داوران 
جایزه سوم: دیپلم افتخار به همراه کتاب امضا شده توسط هیات داوران
شرکت کنندگان باید اثار خود را به آدرس زیر ارسال کنند:

Concours International de Dessin
EHESS-Service de la communication
190-198avenue de France - 75013 Paris France