«پرواز همای» و پر و بال شکسته موسیقی ایران

کشاکش قوه قضائیه و کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی از یکسو و وزارت ارشاد اسلامی از سوی دیگر وارد دور تازه‌ای شده است. لغو برخی کنسرت‌ها مانند کنسرت کیهان کلهر و «بروکلین رایدر» و همچنین کنسرت «پرواز همای» نمایانگر اوج‌گیری این نزاع سیاسی‌ست که پیشینه‌اش به سال گذشته برمی‌گردد.

نخستین بار خرداد سال گذشته مدیر کل معمم فرهنگ و ارشاد اصفهان مانع از آن شد که نوازندگان زن گروه «اشتیاق» (علیرضا قربانی) روی صحنه بروند. سپس از برگزاری کنسرت گروه «لیان» جلوگیری کردند و  سیروان خسروی را هم در بوشهر از رفتن روی صحنه منع کردند. در سال گذشته همچنین لغو کنسرت عماد طالب‌زاده در اراک، شهرام ناظری در نیشابور، گروه آرون در مشهد، گروه عرفان در اصفهان و کنسرت محسن یگانه در ارومیه خبرساز بودند. به همسر سالار عقیلی هم اجازه ندادند در مشهد روی صحنه برود.

در این فروبستگی‌های خبرساز که حاکمیت وزارت ارشاد اسلامی و مجوزهایش را از سوی نهادهایی مانند اداره اماکن، استانداری‌ها، سازمان‌های بسیج دانشجویی و شورای تأمین به چالش می‌کشد، کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی ظاهراً نقش هدایت و راهبری‌ را به عهده گرفته است.

۸ تا ۸۰ سال

ابتدا اعلام شد که مجوز کنسرت «پرواز همای» در تالار وزارت کشور با چهار اجرا از سوی ارشاد اسلامی صادر شده و مؤسسه آوای هنر نیز برگزاری این کنسرت‌ها را به عهده گرفته است. هم‌زمان حجت‌الاسلام علی طاهری، سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، پرواز همای (سعید جعفرزاده) را متهم کرد که در ترانه‌هایش به ارزش‌ها توهین کرده است. سپس در یک حرکت ظاهراً از قبل هماهنگ‌شده و در طی کمتر از چند ساعت دادگاه فرهنگ و رسانه رأی به لغو کنسرت پرواز همای در تالار وزارت کشور داد.

در هشت سال گذشته سعید جعفرزاده از برگزاری کنسرت در ایران محروم بوده است. او در نخستین واکنش‌اش به لغو این کنسرت گفت اگر لازم باشد هشتاد سال دیگر هم صبر می‌کند تا سرانجام در ایران بتواند کنسرت برگزار کند.

سعید جعفرزاده ترانه‌هایش را معمولا خودش می‌سراید. او در ترانه‌هایی مانند «بانوی ایرانی»، «در کعبه ما جنگ رسیدن به خدای نیست» و «می انگور» با تکیه بر عرفان ایرانی خواهان رواداری فرهنگی و آزادی‌های مدنی‌ست.

پیام ترانه «کدخدایی که گمان کرده کدخدای ده ماست»، از مشهورترین ترانه‌های «پرواز همای» نیز آشکارتر از آن است که نیاز به تفسیر داشته باشد.

احراز صلاحیت سیاسی هنرمندان موسیقی 

در حالی که کنسرت «پرواز همای» لغو  شده است، قرار است کنسرت «بمانی» در تهران برگزار شود. گروه پالت آخرین اجراهای «شهر من بخند» را روی صحنه می‌برد. جشنواره موسیقی «آیینه‌دار» نیز که به موسیقی نواحی اختصاص دارد، بدون حاشیه برگزار شد و به خوشی به پایان رسید.

به این ترتیب ظاهراً کشاکش نهادهای انتظامی و کمیسیون فرهنگی مجلس با وزارت ارشاد اسلامی بسیار فراتر از «ماهیت موسیقی» به عنوان یک چالش شرعی‌ست.  

خبرگزاری کار ایران (ایلنا) گزارش داده است که حسین نوش‌آبادی، سخنگوی وزارت ارشاد اسلامی از نهادهای انتظامی خواسته به مجوزهای ارشاد احترام بگذارند و اگر با هویت و یا شخصیت هنرمند مشکل دارند، این مشکل را با وزارت اطلاعات در میان بگذارند. به گفته نوش‌آبادی وظیفه نهادهای انتظامی حفظ امنیت کنسرت‌هاست و نباید فراتر از آن عمل کنند.

خبرگزاری‌های ایران گزارش داده‌اند که علی جنتی، وزیر ارشاد اسلامی قصد دارد برای جلوگیری از لغو کنسرت‌های مجوزدار با نیروی انتظامی تفاهم‌نامه‌ای امضاء کند. پیش از این، در شهریور سال گذشته، هنگامی که بحث انتشار آثاری از اسماعیل خویی، رضا براهنی و یدالله رویایی در میان آمد، معاونت فرهنگی ارشاد تحت فشار قرار گرفت و سرانجام به خواست نهادهای بازدارنده تن داد. حاصل این چالش این بود که هیأت نظارتی با مشارکت وزارت اطلاعات تأسیس شد که درباره نویسنده با رویکردهای اطلاعاتی و امنیتی تصمیم بگیرد.

عباس صالحی شهریور سال گذشته گفته بود: هرگاه مجوز کتابی برای نویسنده‌ای صادر شود، اما آن نویسنده ممنوع از قلم باشد، اثر او پس از صدور مجوز در هیئت نظارت بر ضوابط نشر بزرگسال، یک بار دیگر مورد بررسی قرار می‌گیرد.

لغو کنسرت «پرواز همای» ظاهراً به معنای نقطه عطفی در ماجرای دنباله‌دار لغو کنسرت‌هاست. چنانچه تفاهم‌نامه وزیر ارشاد اسلامی و نیروی انتظامی شکل بگیرد، قدم بعدی ورود مقامات اطلاعاتی به پرونده هنرمندان عرصه موسیقی برای احراز صلاحیت آنان است.  

«کدخدایی که گمان کرده خدای ده ماست»؛ یکی از اجراهای «پرواز همای»

تماشا در یوتیوب