جامعه از نگاه طنز

چقدر تحمل طنز شنيدن داريم؟ درباره چه کسی يا گروه‌هايی می‌شود طنزپردازی کرد؟ آیا بايد طنزپردازی در رسانه‌ها را متوقف کرد؟

طنز در دستکم پنج دهه گذشته محل برخورد آراء اجتماعی درباره تعيین ميزان انتقاد شنيدن بوده. نه تنها حکومت‌های وقت بلکه گروه‌هايی از جامعه هم طنزپردازان را از پرداختن به زمينه‌های مختلفی از طنز برحذر داشته‌اند. از حذف نمادهای کلاسيک طنزگويی نظير ملانصرالدين از ادبيات نوشتاری تا توقیف نشريات طنز و حذف آثار مکتوب طنزپردازانی نظير عبيد زاکانی از منابع آموزشی مدارس و بلاخره تا محدوديت بر سر ارائه طنز تصويری همگی تايید می‌کنند که تحمل طنز شنيدن در جامعه ايرانی بمرور کمتر شده است.

نه تنها حکومت‌های معاصر در ايران از طنز استقبال نکرده‌اند و نمی‌کنند بلکه شيوه‌های برخورد آن‌ها با طنز و طنزپردازان باعث شده تا گروه‌های اجتماعی هم به تاسی از حکومت‌ها به طنز نگاه خصمانه پيدا کنند و راه را بر يکی از مسالمت‌جويانه‌ترين روش‌های اصلاح امور اجتماعی ببندند. در فقدان طنز باقی آنچه برای اصلاح می‌ماند نزاع است و اين اتفاقی‌ست که بوفور در جامعه ايرانی می‌بينيد.   

تازه‌ترين مورد از برخورد با طنز مربوط به توقف پخش سريال "در حاشيه" ساخته مهران مديری‌ست که اينبار با فشار وزارت بهداشت صورت گرفته است. اولين انتظار از معترضان به اين مجموعه تلويزيونی که آنطوری که شنيده شد از ميان جامعه پزشکی بودند اين بود که در برابر انتقادهای اين سريال سعه صدر بيشتری بخرج دهند و نمونه تازه‌ای از رواداری در برابر انتقاد را در جامعه به نمايش بگذارند. نه تنها چنين نشد بلکه با توقف پخش اين سريال، جامعه پزشکی تمام مسئوليت ضعف ساختاری طنز "در حاشيه" را نيز به حساب خود گذاشتند بی آنکه مخاطبان بتوانند از کيفيت ساخته تازه مهران مديری انتقاد کنند. اثر برخورد حذفی جامعه پزشکی ايران- گرچه که جامعه‌ای يکدست در مواجهه با طنز نيستند- با اين مجموعه تلويزيونی نه تنها به حفظ اعتبار حرفه‌ای معترضان به اين سريال کمک نخواهد کرد بلکه معترضان را در جايگاه استفاده از رانت‌های فراقانونی قرار خواهد داد و به اعتبار آن‌ها صدمه بيشتری وارد خواهد کرد.

از دو پزشک که يکی از آن‌ها کارتونيست است دعوت کردم تا نظرشان را درباره سريال متوقف شده مهران مديری بگويند. علی عيسی‌پور و آرش دهداری دعوتم را پذيرفتند و با هم در اينباره گفتگو کرديم. گفتگو از اينجا شروع شد که پرسيدم آیا سريال جديد مهران مديری را ديده‌ايد؟

تماشا در یوتیوب