گردوغبار خوزستان در فیسبوک و توییتر

زهرا معنوی؛ شهروند خبرنگار - خوزستان

موج‌های فیسبوکی و توییتری و اینستاگرامی در اغلب مواقع بیشتر از چند روز دوام نمی‌آورند. با این حال در بیست روز گذشته شبکه‌های اجتماعی ایرانیان در زیر سایه موجی گسترده قرار داشت که به نظر می‌رسد همچنان داغ و تازه خواهد ماند. این موج پیرامون گردوغبار یا ریزگردهای استان خوزستان شکل گرفت و هر روز در شبکه‎های اجتماعی مطالب و عکس‌های جدیدی در رابطه با آن منتشر می‌شود.

حداقل 13 سال از اولین باری که مردم استان خوزستان ریزگرد را به صورت جدی تجربه کردند می‌گذرد. در این مدت‌ هر سال چندین مرتبه این اتفاق آسمان این استان و استان‌های همجوار را در غباری سنگین فرو برده است و اهالی این استان‌ها همیشه از این پدیده نالیده اند.

با این حال گردوغباری که در 9 بهمن ماه امسال در این استان به وقوع پیوست و در ادامه چند بار دیگر درروزهای متناوبی از این ماه تکرار شد بیشتر از هر مرتبه دیگری خبری و واکنش برانگیز شد، به گونه ای که حتی بلندپایه‌ترین مسئولان کشور یعنی آیت الله خامنه ای رهبر و حسن روحانی رئیس جمهور و دیگر مقامات به این موضوع واکنش نشان دادند.
اگر چه مسئولان سازمان محیط زیست گفته‌اند ریزگردهای روزهای اخیر خوزستان به لحاظ حجم و مدت زمان وقوع به نسبت سالهای پیش کم‌سابقه بود. با این همه کسانی که در این استان و به خصوص شهر اهواز زندگی‌ می‌کنند به یاد دارند که در سالهای میانی دهه هشتاد بارها و بارها این شهر و این استان چنین روزهایی را زیاد به خود دیده است.

به یاد دارم در یکی از روزهای پاییز سال 1388 که من به دلیل کاری خارج از خوزستان بودم، برادرم از اهواز به من زنگ زد تا خبر وقوع ریزگرد شدید را بدهد، وقتی از او درباره حجم و شدت غبار موجود در هوا پرسیدم اینطور پاسخ داد: «آنقدر خاک در هوا هست که مثل نوشتن روی شیشه‌ای غبار گرفته با انگشت می‌توان در هوا جمله‌ای را نوشت.»

در آن سال‌ها هم خبر گردوغبار چندین بار در روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها منتشر شد، اما کمتر راهی به صفحات اصلی یا اظهارنظر مسئولان بلندپایه کشور پیدا می‌کرد. گلایه‌ همین موضوع همیشه در گفته‌های اهالی خوزستان درباره گردوغبار حضور پررنگی داشت، آنها به طعنه می‌گفتند اگر همین غبار در تهران رخ می‌داد عزای عمومی اعلام می‌شد اما در خوزستان انگار یک اتفاق عادی است.

با وجود این باید پرسید چه شد که این مرتبه گردوغبار خوزستان تیتر یک رسانه‌ها و موضوع اصلی کشور شد. به نظر می‌رسد برای یافتن پاسخ این سوال باید تنها به یک نقطه نگاه کرد: «شبکه‌های اجتماعی»

همزمان با اولین لحظه‌ای که موج اول گردوغبار در بهمن ماه امسال به خوزستان و شهر اهواز رسید، بلافاصله کاربران شبکه‌های اجتماعی دست به کار انتشار عکس‌ها و نوشتن جزئیاتی از شدت این موضوع شدند.

کاربران مختلف، فارغ از محل زندگی و شغل و محل حضورشان در همان دقایق اولیه، در هر جایی که بودند توصیف‌ها و عکس‌هایی دقیقی از لحظه به لحظه آمدن و شدت گرفتن غبار موجود در هوا در فیسبوک و توییتر منتشر کردند. اینگونه شد که در مدتی کوتاه، شبکه‌های اجتماعی و به خصوص اینستاگرام و توییر پر شد از تصاویر مختلف و متنوع از گردوغبار در همه نقاط  شهر اهواز.

میدان‌ها، بازارها و خیابان‌های شهر، درون اتاق‌های ادارات، روی پشت‌بام‌ها، فضای داخل خانه‌ها، حیاط و محوطه داخلی مهدکودک‌ها، مدارس و دانشگاه‌ها، بیابان‌های حومه، لب کارون، محل کار کارگران و کارمندان تاسیسات نفتی و پتروشیمی و از هر نقطه دیگری از شهر تصاویری منتشر شد که چگونه ریزگردها نفس شهر را تنگ کرده‌اند.

علاوه بر این کاربران توییتر و اینستاگرام و تا حدودی فیسبوک با خلق هشتگ‌های مختلفی مثل #اهواز ، #خوزستان #گردوغبار #ریزگرد و همچنین هشتگ‌های پرکاربردی به زبان انگلیسی با عنوان #AhvazCantBreathe و #KhouzestanCantBreathe به تصاویر و مطالب و توییت‌ها در این باره انجسام دادند.

بخش زیادی از تصاویر منتشر شده از اثرات گردوغبار توسط اهالی خوزستان خاک نوشته‌هایی بود با مضامین مختلف در رابطه با این بحران، جملاتی خطاب به مسئولان، نکات طعنه آمیز، هشتگ‌های شبکه‌های اجتماعی و پیام هایی خطاب به دیگر مردم برای همراهی با ساکنان خوزستان بخشی از این خاک نوشته بود.

علاوه بر این دسته بزرگی از کاربران به سراغ حساب‌های کاربری منسوب به مقامات و مسئولان دولتی و حکومتی در شبکه‌های اجتماعی رفتند و بارها از آنها خواستند نسبت به این موضوع واکنش نشان دهند. رهبر ایران در شبکه‌های اجتماعی توییتر و اینستاگرام حضوری فعالانه دارد، رئیس جمهور و تعداد زیادی از معاونان و وزرای دولتش نیز در توییتر و فیسبوک و اینستاگرام حساب‌های کاربری فعال و پر رونقی دارند که در این روزها به دفعات توسط کاربران برای واکنش به موضوع گردوغبار مورد خطاب قرار گرفتند.

چند روز بعد هم صفحه اینستاگرام منسوب به دفتر رهبر ایران و هم اینستاگرام و توییتر حسن روحانی رئیس جمهور مطالبی را در رابطه با گردوغبار خوزستان منتشر کردند. در اینستاگرام آیت الله خامنه ای تصویری همراه با جمله ای از او خطاب به مسئولان دولتی درباره لزوم رسیدگی به موضوع گردوغبار دیده می‌شد و در حسابهای کاربری حسن روحانی پیامی خطاب به مردم خوزستان منتشر شد که عنوان آن اینگونه بود: «با شما هم نفس هستیم»

معصومه ابتکار معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست که در این بحران پیکان بسیاری از انتقادات و انتظارات به سمت او گرفته شده بود نیز در شبکه های اجتماعی فیسبوک و توییتر صفحات رسمی دارد که در این مدت با صدها نظر از کاربران در این باره مواجه شد. او در چندین پست فیسبوکی گزارشهایی را درباره اقدامات انجام شده به مخاطبان ارائه داد و در یکی از مطالب خود نیز اعلام کرد عکسها و نظرات کاربران شبکه های اجتماعی را در یکی از جلسات هیئت دولت به بقیه اعضای کابینه ارائه کرده است.

نکته جالب در این میان استفاده حسابهای کاربری همه مسئولان در شبکه های اجتماعی از هشتگهای مرتبط با موضوع گردوغبار در اهواز و خوزستان بود. هشتگهایی که توسط کاربران با هدف رساندن صدای مردم خوزستان به رسانه ها و مسئولان ایجاد شده بودند.

به مدد شبکه‌های اجتماعی و عکس‌ها و مطالبی که اهالی اهواز از گردوغبار منتشر کردند، نه فقط ساکنان خود این شهر و استان خوزستان، بلکه همه کاربران از هر نقطه‌ای از دنیا در زمانی کوتاه مثل ناظری که بر همه جا اشراف دارد پی به شدت و حجم ریزگردها بردند و به همین دلیل همبستگی سریع و بی نظیری در بازنشر این تصاویر شکل گرفت.

در این میان طرح‌های خلاقانه زیادی اعم از کاریکاتور، کارهای گرافیکی، نقاشی و ... هم با همین مضمون در شبکه‌های اجتماعی تهیه و منتشر شد که هزاران بار در بین کاربران دست به دست شدند.

خبرنگاران، هنرمندان، ورزشکاران و دیگر کاربران پرمخاطب در شبکه‌های اجتماعی هم به جریان پیوستند و عکس‌ها و اخبار گردوغبار خوزستان را بازنشر کردند و یا با مردم آسیب دیده ابراز همدردی کردند، اینگونه شد که به یکباره موضوع گردوغبار خوزستان و اهواز به مساله اصلی شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌ها و در نهایت مسئولان و افکار عمومی بدل شد.