بن‌بست‌های تهران و مساله انتخاب نام

سیما مجد، شهروند خبرنگار، تهران

«بن بست شانس»، «بن بست یاعلی»، «بن بست آزادی«، «بن بست دکترحسابی»، «بن بست دوست»، «بن بست اختصاصی»، «بن بست امید»، «بن بست خوشبختی» و ... این سیاهه تنها نام تعدادی از کوچه های بن بست در تهران است. نام‌هایی که نشستن‌شان کنار عنوان «بن بست» تا کنون اعتراض‌ها و انتقاداتی را در پی داشته است.

در زمانی که غلامحسین کرباسچی شهردار تهران بود هفته نامه تندرو یالثارت الحسین در یکی از صفحات خود برای مدتها به صورت ثابت عکسی از تابلوی کوچه ای با عنوان «بن بست عدالت» را منتشر می کرد که زیر آن نوشته بود « برای شهرداری عدالت کوچه بن بست است، اما در تفکر اسلامی عدالت بزرگراه است» علاوه بر این در زبان و فرهنگ فارسی هم بن بست، به معنای پایان یا توقف چیزی است. در مدت بیش از سالی که مذاکرات هسته ای ایران و کشورهای 5+1 در جریان است، هر گاه که دوره از این مذاکرات بی نتیجه ماند اغلب رسانه ها برای توصیف وضعیت از تیتر بن بست مذاکرات استفاده کرده اند.

آذر ماه سال 1387 مهدی چمران رئیس وقت شورای شهر تهران در یکی از جلسات شورا از وجود 6 هزار کوچه بن بست بی‌نام در تهران خبر داد. طبق گفته‌های چمران:« بر اساس آمار و ارقام 6 هزار کوچه بن بست بی نام در شهر وجود دارد که تنها آدرس 900 کوچه تا کنون اعلام شده است.»

رئیس آن دوره شورای شهر همچنین در سخنان خود گفت: «علاوه بر اين تعدادي کوچه بن بست در شهر وجود دارد که اسامي آنها تناسبي با بن بست بودنش ندارد. به عنوان مثال برای واژه اميد بن بستي وجود ندارد، اما در شهر کوچه های بن بستی وجود دارد با اسم «بن بست امید» يا در نمونه اي ديگر اسم یک کوچه را «بن بست تحقيق» ناميده اند که به نظر من درست نيست.»

چند روز پیش روزنامه جام جم در گزارشی به همین موضوع کوچه های بن بست پرداخت، در این گزارش امده بود:«براساس اطلاعات به دست آمده از کمیته نامگذاری معابر شورای شهر تهران تا پیش از انقلاب هیچ نگاه کارشناسی روی نامگذاری معابر وجود نداشته است، به این صورت که خیابان های اصلی و میادین شهر به نام بزرگان مملکت نامیده می شد و انتخاب کوچه ها و خیابان های فرعی هم به عهده محلی ها بود.

با این حال اعضای شورای شهر تهران در سال 88 تصمیم گرفتند کمیته ای با عنوان کمیته نامگذاری معابر به تصویب رسانده وآن را در شورای شهر ایجاد.» اعضای کمیته نامگذاری شامل اعضای شورای شهر، نمایندگانی از شهرداری تهران، وزارت کشور، استانداری و بنیاد شهید هستند. وظیفه این کمیته پیشنهاد و انتخاب نام برای کوچه ها، خیابان ها، معابر و میدادین شهر تهران است، با این حال همه پیشنهادهای تغییر یا انتخاب نام باید در نهایت در صحن علنی شورای شهر مطرح و به تصویب اعضا برسد. آنگونه که شورای شهر تهران تعیین تصویب است هرگونه تصمیم گیری درباره نامگذاری یک کوچه یا خیابان در محله ای از شهر باید با نظرخواهی از اهالی انجام شود. و در نهایت در صورتی که نام پیشنهادی منافاتی با شرایط نامگذاری نداشته باشد اسم تصویب می شود.

اهالی یک کوچه، خیابان یا محل برای تغییر یا انتخاب نام برای کوچه خود باید یک روند مشخص را طی کنند، بر این اساس بعد از اعلام درخواست کتبی و ارائه مدارک، بازدید و استشهاد محلی از طرف کارشناس کمیته نا گذاری معابر صورت می گیرد. کارشناس پس از بررسی سوابق نام فعلی و نام پیشنهادی و همچنین دلایل تمایل اهالی به این تغییر نام ، نظر کارشناسی خود را در کمیته نامگذاری مطرح می کند. همچنین در جلسه کمیته نامگذاری علاوه بر نمایندگان اصلی تعدادی از اهالی، اعضای شورایاری و نماینده مسجد محله ای که درخواست تغییر نام کوچه، خیابان یا میدانی در آن مطرح شده نیز حضور دارند تا در تصمیم گیری نهایی نظر آنها نیز لحاظ شود. در نهایت پس از تصویب اولیه در کمیته نامگذاری معابر، پیشنهاد تغییر نام و انتخاب نام جدید باید در صحن علنی شورای شهر بررسی و به تصویب می رسد.

البته ناگفته پیداست این فرایند برای کوچه های بن بست به تنهایی صورت نمی گیرد و این فرآیند بیشتر در رابطه با خیابان ها و معابر مهم شهری همه این مراحل طی می شود. شاید به همین دلیل است که نام بسیاری از کوچه های بن بست شهر تهران به شکلی درآمده که در ابتدای این گزارش شرحی از آنها رفت.