آیا کارفرما می‌تواند رتبه کارمند را صرفا به دلیل عقاید دینی کاهش دهد؟

پرسش: ما در یک شرکت خصوصی کار می‌کنیم. مالک شرکت اخیرا عوض شده و من و دوستم را که اقلیت هستیم، زیر دست تمام کسانی گذاشته که پیش‌تر زیر دست ما کار می‌کردند و سوابق کاری و تحصیلی آن‌ها پایین‌تر است. چند بار هم در شرکت قدم زده و گفته است: «لن یجعل الله للکافرین علی المومنین سبیلا». ما معنی آن را نمی‌دانستیم تا همکارمان گفت که این بخشی از اعتقادات مسلمانان به نام نفی سبیل است که می‌گوید، مسلمان نباید زیردست کافر کار کند! آیا می‌توانیم از صاحب‌کار جدید شکایت کنیم؟ احتمال برنده شدن در دادگاه چقدر است؟ با توجه به این‌که ما شرکت خصوصی هستیم و کارفرما به راحتی می‌تواند هر دوی ما را اخراج کند.

پاسخ: ماده ۳۸ قانون کار می‌گوید: «برای انجام کار مساوی که در شرایط مساوی در یک کارگاه انجام می‌گیرد، باید به زن و مرد مزد مساوی پرداخت شود. تبعیض در تعیین میزان بر اساس سن، جنس، نژاد و قومیت و اعتقادات سیاسی و مذهبی ممنوع است.» با فرض اینکه تغییر موقعیت این دو فرد در سلسله مراتب شغلی منجر به کاهش درآمد آنان شده باشد، اقدام کارفرما ناقض ماده ۳۸ قانون محسوب شده و می‌تواند مبنای شکایت حقوقی قرار بگیرد. 

قاعده نفی سبیل در قوانین ایران به صورت قانون در نیامده است. تسری این قاعده به بخش خصوصی و همچنین به ادارات دولتی به این معنا خواهد بود که هیچ فرد غیرمسلمانی نباید هیچ‌گاه ترفیع یابد؛ چون ممکن است مافوق یک مسلمان قرار گیرد. قوانین جمهوری اسلامی با وجود تبعیض‌آمیز بودن، ترفیع گرفتن شهروندانی را که به اقلیت‌های دینی تعلق دارند، ممنوع نکرده است. 

حتی در بخش دولتی نیز مجمع تشخیص مصلحت نظام نظر شورای نگهبان را در مورد ممنوعیت عضویت «سپنتا نیکنام»، عضو زرتشتی شورای شهر یزد رد کرده بود و رای به بازگشت او به شورای شهر یزد داده بود. با توجه به موارد فوق، قاعده نفی سبیل دلیل موجهی برای تنزل رتبه شغلی نیست. نظر دادن در مورد امکان برنده شدن در دادگاه برای ما امکان‌پذیر نیست؛ زیرا دادگاه‌های جمهوری اسلامی عادلانه نبوده و قابل پیش‌بینی نیستند.