خرید و فروش فیش حج؛ دلالی در راه خانه خدا

«هر یک درهمی که در راه حج خرج شود معادل هزار درهم در راه خداست.» این روایت در جلد هشت کتاب بحارالانوار به نقل از حضرت علی، امام اول شیعیان نقل شده است. این کتاب به عنوان بزرگترین منبع حدیث در تشیع شناخته می شود و در قرن یازده هجری نوشته شده است، حالا سه قرن پس از آن همین روایت دست آویز راه اندازی کسب و کاری پر رونق به عنوان دلالی فیش حج در ایران شده است.

در بیشتر خیابان‌ها و معابر پایتخت ایران و بسیاری دیگر از شهرهای کشور تبلیغات فراوانی را می شود دید که همه خرید یا فروش فیش سفر به حج را آگهی کرده اند. این آگهی ها که به گروه های دلالی حرفه‌ای فیش‌های حج مرتبط است، فیش‌های ثبت نام شده توسط متقاضیان سفر به عربستان برای شرکت در مراسم مذهبی زیارت خانه خدا را خریداری کرده و به کسانی که به هر دلیل تمایل دارند سریعتر به این سفر بروند می فروشند. آنها از طریق همین خرید و فروش در پاره ای مواقع سودهای کلان چندین میلیونی به جیب می زنند.

اگر چه تا کنون در چندین مورد مسئولان سازمان حج و زیارت ایران بر غیرقانونی بودن دلالی و خرید و فروش فیش حج تاکید کرده اند اما تبلیغات رسمی و پردامنه ای که روزانه در سطح خیابان های شهر دیده می شود چیزی خلاف این موضوع را نشان می دهد. بسیاری از آگهی دهندگان هم در تبلیغات خود به صراحت این موضوع را بیان کرده اند که دارای مجوز رسمی از سازمان حج و زیارت هستند.

زمستان سال گذشته غلامرضا رضايي معاون حج و عمره سازمان حج و زیارت در گفتگویی با خبرگزاری ایلنا در رابطه با خريد و فروش فیش های حج تمتع اینگونه توضیح داد: « نقل و انتقال فيش‌های حج تمتع به خانواده‌هاي درجه يك اعم از مادر، پدر، خواهر، برادر و فرزند، بلامانع است و افراد مي‌توانند در دفتر اسناد رسمي آنها را انتقال را انجام دهند. اما براي انتقال به غير از خانواده درجه يك بايد به دفا‌تر زيارتي حج و زيارت، دفا‌تر كارگزاران و كانون بازنشستگان سازمان مراجعه و با توجه شرايط و ضوابطي اعلام شده نسبت به انتقال فيش خود اقدام كنند.»

معاون حج سازمان حج و زيارت تاكيد كرد: « البته به اين معني نيست كه خريد و فروش فيش حج تمتع آزاد است تا دلال‌ها ورود پيدا كنند و چوب حراج بزنند و به اطلاعيه‌هاي غيرقانوني خود اضافه كنند بلكه اين اقدام تنها ازمراكز ي كه ازسوي سازمان حج وزيارت اعلام شده امكانپذير است.» رضايي همچنین  با تاكيد بر اينكه هنوز اعلام مي‌كنيم خريد و فروش فيش حج و عمره از سوي بنگاه‌ها غيرقانوني است، افزود: « تمام اين بنگاه‌هايي كه اقدام به نصب تابلو، بنر، پلاكارد و نشر اطلاعيه و اعلاميه مي‌كنند، همه كلاهبردار هستند و به صرف اينكه برخي جلوي در سازمان حج و زيارت اقدام به خريد و فروش فيش حج مي‌كند مردم نيايد فكر كنند كه چون اين افراد در نزديك سازمان اقدام به اين كار مي‌كنند، كارشان قانوني است زيرا ما زورمان نرسيده است كه جلوي اين‌ها را بگيريم يعني راهكار قانوني براي مقابله با اين كلاه بردار‌ها هنوز پيدا نكرده‌ايم.»

بر اساس قوانین دین اسلام سفر حج برای مسلمانان بر دو نوع است، که با نام های حج تمتع و حج عمره مفرده شناخته می شوند. تمتع حج واجب است و جزو فروع دین اسلام به شمار می رود. مسلمانان با داشتن شرایطی مکلف‌اند در دهه اول ماه ذی‌الحجه به مسجد الحرام در شهر مکه در عربستان رفته و مجموعه‌ای از اعمال نیایشی را به‌جا آورند. حج عمره مفرده اما بر خلاف حج تمتع واجب نیست و مستحب است. عمره مفرده، زمان معینی ندارد و در تمام سال می توان آن را به جای آورد.